News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,498,787 |
| PDF Download | 4,503,608 |
رویکردهای علماء امامیّه در مواجهه با اخبار اهل سنت | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 14, Volume 16, Issue 1 - Serial Number 31, July 1401, Pages 363-394 PDF (733 K) | ||
| Document Type: علمی - مروری | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2022.242307.3554 | ||
| Authors | ||
| البرز محقق گرفمی* 1; رضا حق پناه2; سید علی دلبری3 | ||
| 1کارشناسی ارشد علوم قرآن وحدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 2استادیار گروه فقه دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| Receive Date: 30 March 2022, Revise Date: 20 June 2022, Accept Date: 11 August 2022 | ||
| Abstract | ||
| دانشوران امامیّه در مواجهه با اخبار عامه، رویکردی یکسان در پیش نگرفته اند. این پژوهش با بهره از منابع کتابخانه‌‌ای و به روش تحلیل و توصیف داده‌ها در پی گونه‌شناسی رویکردهای پیش‌گفته است. پذیرش مشروط، عدم پذیرش و وسیله‌مداری فرازهای سه‌گانه از مواجهه امامیّه با اخبار عامه است. بنا بر یافته‌های این جستار، گزینش رویکرد نخست، وابسته به احراز شرایطی در این اخبار است که عبارتند از: دربرنداشتن احکام الزامی، نقل خبر از رسول خدا (ص) و علی (ع)، معاضدت خبر با شهرت، وجود راویان موثق در سلسله سند و نیز درج در نگاشته‌های بزرگان امامیّه. رویکرد دوم نیز به سه علت وجود توصیه معصومین (ع) بر مخالفت با عامه، عدم احراز عدالت راویان عامه و نیز علم به وقوع وضع و جعل خودخواسته در مجموعه احادیث ایشان، پذیرش این اخبار را روا نمی‌‌داند. رویکرد وسیله‌مدارانه نیز، بدون داوری درباره میزان اعتبار این اخبار، از آنها برای کشف احادیث دالّ بر تقیّه یا برای احتجاج در مقابل مخالفان مذهبی بهره می‌‌جوید. این پژوهش، پس از تبیین ادله هر یک از این گونه‌ها، به نقد و بررسی آنها نشسته و در پایان رویکرد برگزیده خویش را بر مبنای قرینه محوری در حصول وثوق به صدور حدیث تبیین نموده است. | ||
| Keywords | ||
| اخبار عامه; پذیرش; رد; وسیله‌مداری; وثاقت خبری | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن على، (1385ش) علل الشرائع، قم: داوری.
ابن بابویه، محمد بن على، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1378ق)، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران: نشر جهان.
ابن فهد حلى، احمد بن محمد، (1407ق)، عدة الداعی و نجاح الساعی، بیروت: دار الکتب الاسلامی.
اردبیلی، محمد بن علی، (1433ق)، جامع الرواه و ازاحة الاشتباهات، قم: بوستان کتاب.
استرآبادی، محمد امین، (1426ق)، الفوائد المدنیة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
اصفهانی، محمد حسین، (1404ق)، الفصول الغرویه فی اصول الفقهیه، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه.
اصفهانی، محمد حسین، (1414ق)، نهایة الدرایه فی شرح الکفایه، قم،: آل البیت.
انصاری، مرتضی، (1414ق)، رسائل فقهیه، قم: المؤتمر العالمی بمناسبه الذکری المئویه الثانیه لمیلاد الشیخ الانصاری.
بجنوردی، حسن، (1419ق)، القواعد الفقهیة، قم:، نشر الهادی.
بحرانى، هاشم بن سلیمان، (1374ش)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة البعثة.
بحرانی، یوسف، (1363ش)، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
برقى، احمد بن محمد بن خالد، (1371ق)، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه.
بصیری، حمیدرضا؛ دارابی، فرشته، (1395ش)، «میزان اعتبار راویان اهل سنت از دیدگاه علمای شیعه»، علوم حدیث، صص 27-52.
بهبهانى، محمد باقر، (1426ق)، حاشیة الوافی، قم: مؤسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی.
بهبهانی، محمد باقر، (1424ق)، مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرائع، قم: مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی.
تسلیخ، محسن و همکاران، (1398ش)، «واکاوی در دلالت قاعده مخالفت با اهل سنت در فقه و اصول شیعه»، پژوهشهای فقهی، شماره 39، صص 573-599.
تهانوی، ظفر احمد، (1404ق)، قواعد فی علم الحدیث، بیروت: مکتب المطبوعات الاسلامی.
جعفری هرندی، محمد، (1393ش)، «ملاک و چگونگی به کار گیری تقیه در دوره حضور معصومان(ع)»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، شماره 35، صص11-44.
حافظیان بابلی، ابوالفضل، (1425ق)، رسائل فی درایة الحدیث، قم: دار الحدیث.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، (1431ق)، معرفة علوم الحدیث و کمیّة اجناسه، ریاض: مکتبه المعارف.
حجتی، بهاء الدین، (1412ق)، حاشیه علی الکفایه، قم: انصاریان.
حر عاملى، محمد بن حسن، (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: موسسه آل البیت.
حر عاملی، محمد بن حسن، (1376ش)، الفصول المهمة فی أصول الأئمة، قم: مؤسسه معارف اسلامی‌امام رضا (ع).
حلی، جعفر بن حسن، (1423ق)، معارج الاصول، قم،: مؤسسه الامام علی (ع).
حلی، محمد بن حسن، (1389ق) ایضاح الفوائد، قم: چاپخانۀ علمیه.
خمینی، سید مصطفی، (1418ق)، تحریرات فی الاصول، تهران: موسسه نشر آثار امام خمینی.
خویی، ابوالقاسم، (1417ق)، مصباح الاصول، تحقیق: سید محمد حسینی بهسودی، قم: مکتبه الداوری.
خویی، ابوالقاسم، (1372ش)، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر الثقافه الاسلامیه.
خویی، ابوالقاسم، (1423ق)، موسوعة الامام الخویی، قم: مؤسسه آثار الامام الخویی.
ذهبی، محمد حسین، (1421ق) التفسیر و المفسرون، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ربانی بیرجندی، محمد حسن، (1378ش)، «وثوق صدوری و وثوق سندی و دیدگاهها»، نشریه فقه، شماره 19 و20.
رشتى، حبیبالله بن محمدعلى، (بی‌تا)، بدائع الأفکار، قم: راه حق.
روحانی، سید محمد، (1413ق)، منتقی الاصول، قم: امیر.
روحانی، محمد صادق، (1432ق)، زبدة الاصول، قم: شروق.
سبحانی، جعفر. (1415ق-الف)، الرسائل الأربع، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
سبحانی، جعفر، (1415ق-ب)، المحصول فی علم الاصول، قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
سبحانی، جعفر، (1424ق)، ارشاد العقول الی مباحث الاصول، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
سبحانی، جعفر، (1412ق)، اصول الحدیث و احکامه، قم: مؤسسه الامام الصادق (ع).
سیوطى، عبدالرحمن بن ابىبکر، (1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى.
شهید اول، محمد بن جمال‌الدین مکی، (1414ق) غایة المراد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، (1423ق)، الرعایه لحال البدایه فی علم الدرایه، قم: بوستان کتاب.
صاحب معالم، حسن بن زین الدین، (1362ش)، منتقی الجمان فی احادیث الصحاح و الحسان، بی جا: بی نا.
صدر عاملی، حسن، (بی‌تا)، نهایة الدرایه، ماجد غرباوی، قم: مشعر.
طباطبایى، محمدحسین، (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات
طباطبایی، محمد حسین، (1389ش)، شیعه در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، لبنان: دارالمعرفه.
طوسى، محمد بن حسن، (1390ق)، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دا الکتب الاسلامیه.
طوسى، محمد بن حسن، (1407ق)، تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسی، محمد بن حسن، (1417ق)، العدة فی اصول الفقه، قم: بعثت.
عابدینی، احمد، (1385ش)، «بررسی تسامح در ادله سنن»، بازتاب اندیشه، شماره 83، صص 29-38.
عاملی، محمد بن علی، (1411ق)، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، بیروت: آل البیت (ع).
عجلی، احمد بن عبدلله، (1405ق)، معرفة الثقات من رجال اهل العلم و الحدیث، مدینه: مکتبه الدار.
عراقی، آقا ضیاء، (1417ق)، نهایة الافکار، قم: انتشارات اسلامی.
عسکری، مرتضی، (1392ش)، نقش ائمه در احیای دین، قم: دانشکده اصول الدین.
عسکری، مرتضی، (1391ش)، بر گستره کتاب و سنت، قم: دانشکده اصول الدین.
عسکری، مرتضی، (1414ق)، معالم المدرستین، قم: المجمع العلمی الاسلامی.
علم الهدی، علی بن حسین. (1415ق)، الانتصار، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
علم الهدی، علی بن حسین، (1417ق)، مسائل الناصریات، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب.
غلامعلی، مهدی، (1393ش)، «خاستگاه روایی شرایط راوی در ارزش گذاری رجالیان کهن»، حدیث حوزه، شماره 9.
غوری، عبدالماجد، (1433ق)، علم الرجال، بیروت: دار ابن کثیر.
فضلی، عبدالهادی، (1416ق)، اصول الحدیث، بروت: موسسه ام القری للطباعه و النشر.
فیض کاشانى، محمد محسن، (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیر المؤمنین.
فیض کاشانی، محمد محسن، (1415ق)، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
کشى، محمد بن عمر، (1409ق)، رجال الکشی، مشهد: موسسه نشر دانشگاه مشهد.
کریمیان، محمد، (1397ش)، «اعتبار‌سنجی و مفهوم شناسی احادیث من بلغ»، حدیث حوزه، شماره 16، صص 7-21.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1429ق)، الکافی، قم: دار الحدیث.
کنی، علی، (1421ق)، توضیح المقال فی علم الرجال، قم: دار الحدیث.
لیثى واسطى، على بن محمد، (1376ش)، عیون الحکم و المواعظ، قم: دار الحدیث.
مازندرانى، محمد صالح، (1382ق)، شرح الکافی، تهران: المکتب الاسلامیه.
مامقانی، عبدالله، (1411ق)، مقباس الهدایه، قم: آل البیت (ع).
مجلسى، محمد باقر، (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمد جعفری، رسول؛ جلالی، مهدی، (1393ش)، «نقش اهل‌بیت در نقد و تبیین روایات کلامی عامه»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 23.
محمدی گیلانی، محمد، (1376ش)، «شایستگی زنان برای عهده دار شدن قضاوت»، فقه اهل بیت، صص 89-146.
مظاهری، حسین، (1397ش)، «عوائد القواعد الفقهیه»، اصفهان: مؤسسه مطالعاتی الزهراء (س).
مفید، محمد بن محمد، (1414ق)، تصحیح الاعتقادات الامامیه، بیروت: چاپ حسین در گاهی
مفید، محمد بن محمد، (1413ق-الف)، الإفصاح فی الإمامه، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد، (1413ق-ب)، المسائل الصاغانیه، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
میرداماد، محمد باقر بن محمد، (1311ق)، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، قم: دارالخلافه.
نایینی، محمد حسین، (1416ق)، فوائد الاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
نایینی، محمد حسین، (1352ق)، اجود التقریرات، تحقیق: ابوالقاسم خویی، صیدا: مطبعه الفرقان.
نجاشی، احمد بن علی، (1365ش)، رجال، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
نجفی، محمد حسن، (1367ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم: اسلامیه.
نراقی، احمد بن محمدمهدی، (1375ش)، عوائد الایام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
هلالى، سلیم بن قیس، (1405ق)، کتاب سلیم بن قیس الهلالی؛ قم: الهادی. | ||
|
Statistics Article View: 277 PDF Download: 327 |
||