News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,498,794 |
| PDF Download | 4,503,613 |
معناشناسی و ارزیابی ترجمه واژه عقل در قرآن کریم | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 11, Volume 16, Issue 1 - Serial Number 31, July 1401, Pages 277-303 PDF (979.4 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2022.240927.3302 | ||
| Authors | ||
| محمد امیری1; مسعود فکری* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ایران. | ||
| Receive Date: 09 September 2021, Revise Date: 27 November 2021, Accept Date: 24 January 2022 | ||
| Abstract | ||
| معناشناسی واژگان قرآن کریم و انتخاب معادلِ دارای قرابت معنایی با واژه مورد نظر در زبان مقصد(در اینجا فارسی و انگلیسی) بر اساس معنا، لازمه ترجمه دقیق این متن آسمانی است. در بین واژگان بکار رفته در قرآن کریم، واژه عقل یک واژه کلیدی است که تنها در سیاق مدح و تکریم استعمال شده و در مفهوم مخالف مثل عبارت لایعقلون، منطوق آیه نکوهش است که نتیجه آن مدح عقل است. از این رو کشف دلالت آن با هدفِ ارزیابی معادل‌گزینی در ترجمه، دارای اهمیت است. عقل واژه‌ای عربی است که در زبان فارسی به صورت یک وام‌واژه(دخیل) استفاده می‌شود و در ترجمههای فارسی نیز یا به همان شکل و صورت برگردان شده و یا از واژه‌‌هایی نظیر اندیشه و خِرد به عنوان معادل برای آن استفاده شده است؛ اما عقل در استعمال قرآنی، ناظر به بُعد عملی بوده و معنای مرکزی عقل در قرآن کریم، حبس و امساک است هرچند بسیاری از ترجمههای فارسی و انگلیسی قرآن از معادل‌هایی نظیر خردورزی و اندیشیدن و reason، studied، comprehend، understood استفاده کرده‌اند، در حالی که همین معادل‌ها را برای واژگان دیگری که اختلاف دلالتشان با واژه عقل روشن است مثل تَعۡلَمُونَ، تَذَکَّرُونَ، تَفۡقَهُونَ، ٱلۡحِکۡمَةَ، ذُو مِرَّة، سُلۡطن مُبِین نیز برگزیده‌اند که از دقت و ظرافت معناشناختی لازم برخوردار نیست. این تحقیق بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و همچنین تحلیلی-انتقادی با توجه به قابلیت دربرگیری ابعاد نظری مسأله و نقد و تطبیق برخی ترجمه‌ها صورت گرفته تا ارزیابی دقیق‌تری از برگردان این واژه، متناسب با دلالت قرآنی آن به دست دهد. | ||
| Keywords | ||
| معناشناسی عقل; معادل‌یابی عقل; ترجمه قرآن; دلالت عقل. | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آذرنوش، آذرتاش (1379ش)، فرهنگ معاصر عربی - فارسی، تهران: نشر نی.
آذرنوش، آذرتاش (1394ش)، ترجمه قرآن: مبانی نظری و سیر تاریخی، تهران: کتاب مرجع.
ابن فارس، احمد (1399ش)، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار الفکر.
ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1994م)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
انیس، ابراهیم (1425ق)، المعجم الوسیط، قاهره: مجمع اللغة العربیة.
ایزوتسو، توشیهیکو (۱۳۹۸ش)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه: احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
باباپور گل افشانی، محمدمهدی؛ قدیر، اسفندیار، (1392ش)، «معناشناسی واژگان عقل و تفکر در ارتباط با مفهوم فطرت در قرآن»، آینه معرفت، صص 75-98.
پاکتچی، احمد (1397ش)، ترجمه شناسی قرآن کریم رویکرد نظری و کاربردی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
جرجانی، علی بن محمد السید (2004م)، معجم التعریفات، قاهره: دار الفضیلة.
الجوز، محمد علی (1980م)، مفهوم العقل والقلب فی القرآن و السنة، بیروت: دار العلم للملایین.
رازی، محمد بن ابی بکر (1986م)، مختار الصحاح، بیروت: مکتبة لبنان.
زرقانی، محمدعبدالعظیم (1412ق)، مناهل العرفان فی‌علوم القرآن، بیروت : دار احیاء الکتب العربیة.
زمرد، ف. (2009م). مفاهیم ومصطلحات - مفهوم العقل فی القرآن الکریم، از: https://www.maghress.com/almithaq/2252
سجادی، سید ابوالفضل؛ فرجی، مطهره (1392ش)، «معناشناسی و استعمال واژگان عقل، فهم، علم و فکر در قرآن کریم»، فصلنامه حسنا، صص11-28.
شمس الائمه سرخسی، محمدبن احمد (1406ق)، کتاب المبسوط، بیروت: دار المعرفة.
شیرازی، ابراهیم بن علی (1379ش)، المهذب فی فقه الامام الشافعی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
صدقی الانق، محمد (1388ش)، ایمان و عقل و ارتباط آن دو از دیدگاه قرآن و حدیث، تهران: دانشکده اصول الدین.
صفوی، کورش (1382ش)، معنی شناسی کاربردی، تهران: همشهری.
صفوی، کورش (1399ش)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: سوره مهر.
طباطبایی، سید محمد حسین (1378ش)، الـمیزان فی تفسیر القرآن، فارسی، ترجمه: محمد باقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طوسی، محمدبن حسن (1378ش)، کتاب الخلاف، قم: موسسه النشر الاسلامی.
عبدالباقی، محمد فؤاد (1936م)، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، لیدن: مکتبة بریل.
عبدالرزاق، ل. (2001م). فکر وفن، از: https://www.albayan.ae/five-senses/2001-11-23-1.1129765
العزب، محمود (1427ق)، اشکالیات ترجمة معانی القرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
عسکری، ابو هلال (1390)، فرهنگ واژگان مترادف، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عسکری، ابو هلال (1412ق)، معجم الفروق اللغویة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
فخر رازی، محمد (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (2005 م)، القاموس المحیط، بیروت: مکتبة تحقییق التراث.
قاسمی حامد، مرتضی (1396ش)، عقل و هوی در قرآن کریم و نهج البلاغه، تهران: دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده علوم قرآن و حدیث.
قربانی زرین، باقر (1394ش)، «واکاوی معناشناختی عقل در زبان عربی و قرآن کریم با تکیه بر آراء شیخ طوسی در التبیان»، پژوهش دینی، صص76-84.
قوجمان، حزقیل (1970م)، قاموس عبری - عربی، بیروت: دار الجیل للطبع والنشر والتوزیع.
کلینی، محمدبن یعقوب (۱۳۷۹ش)، اصول کافی، تهرن: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
لاینز، جورج (1391ش)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: نشر علمی.
مبینى، مینا (1380ش)، «عقل در قرآن»، مجله معرفت، صص 86-94.
محقق کرکی، علی بن حسین (۱۴۱۱ق)، جامع‌المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
مرغینانی، علی بن ابی بکر (1392)، الهدایه شرح بدایه المبتدی، تهران: پیام اندیشه.
مصباح، زهرا (1394ش)، مفهوم عقل در قرآن و حدیث، تهران: دانشگاه پیام نور.
مصطفوی، حسن (1385ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
مطهری، مرتضی (1390ش)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
معین، محمد (1386)، فرهنگ معین، تهران: زرین.
Mashkour, M. J (1978), A Comparative Dictionary of Arabic Persian And the Semitic Languages, Tehran. | ||
|
Statistics Article View: 382 PDF Download: 444 |
||