News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,509,418 |
| PDF Download | 4,506,984 |
بررسی نقش نفس و بدن در پیدایش لذت و الم براساس دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 26, Issue 67, January 1401, Pages 131-153 PDF (377.36 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2022.242898.1580 | ||
| Authors | ||
| محمد مهدی کمالی* 1; جواد پارسایی2; احمد شه گلی3 | ||
| 1استادیار پژوهشکدۀ علوم اسلامی، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، مشهد، ایران . | ||
| 2دانش‌آموختۀ دکتری فلسفه و کلام، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران. | ||
| 3استادیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 06 April 2022, Revise Date: 11 September 2022, Accept Date: 19 September 2022 | ||
| Abstract | ||
| تبیین علوم تجربی و فلسفۀ اسلامی از لذت و الم، و نقش نفس و بدن در پیدایش آن‌ها متفاوت است. دانشمندان تجربی، تبیینی کاملاً فیزیکالیستی از نحوۀ حصول لذت و الم به‌دست داده و برخی بر این اساس، حالات نفسانی را به گونه‌هایی صرفاً جسمانی فروکاسته‌اند. ابن‌سینا درخصوص لذات و آلام حسی، نقشی بالسویه برای نفس و بدن قائل شده؛ اما حصول لذات و آلام وهمی و خیالی را از اوصاف نفس متعلق به بدن دانسته است. ازنظر او تنها لذات و آلام عقلی از اوصاف نفس بما هی‌نفس هستند؛ اما طبق دیدگاه صدرالمتألهین، از آنجا که لذت و الم ازسنخ ادراک است و از طرفی همۀ قوای ادراکی، مجرد از ماده هستند، لذت و الم ناشی از هرکدام نیز مجرد از ماده است؛ از این روی، آنچه در علوم تجربی دربارۀ سازوکار و فیزیولوژی حصول لذت و الم ذکر می‌شود، مربوط به حقیقت این دو مقوله نیست و درواقع، به مرحلۀ زمینه‌سازی و اِعداد آن‌ها بازمی‌گردد. در این مقاله، ضمن بررسی حقیقت لذت و الم، و تبیین مراحل پیدایش انواع آن‌ها نقش ایجابی و سلبی نفس و بدن در مراحل شکل‌گیری لذت و الم را با توجه به مبانی موردنظر ابن‌سینا و ملاصدرا تحلیل کرده‌ایم. | ||
| Keywords | ||
| نفس; بدن; لذت و الم; علوم تجربی; ابن‌سینا; ملاصدرا | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامى.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (چاپ 1). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1382). الأضحویة فى المعاد (چاپ 1). تهران: شمس تبریزی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسایل ابن‌سینا. قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-الف). الإلهیات من کتاب الشفاء. قم: مکتبة المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ب). رسالة فى الأدویة القلبیة. نرم‌افزار حکمت اسلامی. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ج). الطبیعیات من کتاب الشفاء. قم: مکتبة المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1417ق). النفس من کتاب الشفاء (چاپ 1) (حسن حسنزادۀ آملی، محقق).
قم: مکتب الإعلام الإسلامى.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1418ق). الإلهیات من کتاب الشفاء (چاپ 1) (حسن حسنزادۀ آملی، محقق). قم: مکتب الإعلام الإسلامى.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980). عیون الحکمة (چاپ 2). بیروت: دارالقلم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2005). القانون فی الطب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
احسن، مجید؛ و صادقی، مسعود (1393). بررسی انتقادی رویکردهای فیزیکالیستی به نفس با تکیه بر شواهد عقلی و نقلی. اندیشۀ نوین دینی، 10(38)، 95-114.
اخوان‌الصفا (1412ق). رسایل اخوان‌الصفا (چاپ 1)، بیروت: الدار الإسلامیة.
افلوطین (1997م). تاسوعات أفلوطین (جیرار جهامی و سمیح دغیم، مصححان) (فرید جبر، مترجم). بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
بهرامی، مهدی (1399). تحلیل رابطۀ کمال مُدرَک و ادراک لذت در نظر ابن‌سینا. پژوهش‌های هستی‌شناختی، 9(17)، 271-295.
بهرامی، مهدی؛ حکمت، نصرالله؛ و موسوی گیلانی، سید رضی (1399). تحلیل و نقد شرح خواجه نصیرالدین طوسی بر واژۀ «نِیل» دربارۀ لذت در کتاب إشارات و تنبیهات ابن‌سینا. دوفصلنامۀ فلسفی شناخت، 13(82)، 101-118.
بهمنیار بن مرزبان (1375). التحصیل (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ترابی، نفسیه؛ و جوادی، محسن (1391). چیستیِ لذت ازمنظر ابن‌سینا و فخر رازی. نقد و نظر، 17(4)، 37-61.
حسنزادۀ آملی، حسن (1366). اتحاد عاقل به معقول (چاپ 2). تهران: حکمت.
خاتمی، محمود (1386). مدخل فلسفۀ غربی معاصر. تهران: علم.
خادمی، عین‌الله (1389). جستاری دربارۀ چیستیِ لذت ازمنظر ابن‌سینا. فلسفه و کلام اسلامی، 43، 29-50.
خادمی، عین‌الله؛ و حامدی، مرتضی (1390). لذت و الم اخروی در فلسفۀ سینوی. آینۀ معرفت، 11(28)، 8-30.
رازی، زکریا (2005). رسائل فلسفیة (کراوس پل، محقق). دمشق: بدایات.
رازى، قطب‌الدین (1375). المحاکمات بین شرحى الإشارات. قم: نشر البلاغة.
زرین‌دست، محمدرضا (1378). اعتیاد و ناقل‌های شیمیایی مغز. تازه‌های علوم شناختی، 1(2 و 3)، 2-10.
زرین‌دست، محمدرضا؛ و رضایوف، آمنه (1381). نوروبیولوژی پاداش و اعتیاد. تازه‌های علوم شناختی، 4(1)، 1-5.
سبزوارى، ملاهادی (1372). شرح الأسماء الحسنی (چاپ 1). تهران: دانشگاه تهران.
سلیمانی، فاطمه (1389). لذت و الم ازنگاه ابن‌سینا. حکمت سینوی، 14(44)، 5-23.
شجاعی باغینی، حوریه؛ خادمی، عین‌الله؛ و منصوری نوری، امیرحسین (1397). بررسی مواجهۀ ابن‌سینا با آرای پیشینیان درباب چیستیِ لذت. فصلنامۀ تاریخ فلسفه، 9(35)، 123-146.
شهرزورى، شمس‌الدین (1383). رسائل الشجرة الإلهیة فى علوم الحقایق الربانیة (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد (چاپ 1)، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب (چاپ 1). تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالى، انجمن اسلامى حکمت و فلسفۀ ایران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم (چاپ 1)، قم: بیدار.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1417ق). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة (چاپ 1). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1422ق). شرح الهدایة الأثیریة (چاپ 1). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (چاپ 3). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طوسى، نصیرالدین محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1383). اجوبة المسائل النصیریة (چاپ 1). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عمرانیان، سیده نرجس؛ و علی‌زمانی، امیرعباس (1396). لذت و معنای زندگی ازنگاه ابن‌سینا. حکمت سینوی، 21، 21(57)، 67-85.
فارابى، ابونصر محمد بن محمد (1405ق). فصوص الحکم (چاپ 2). قم: بیدار.
فخر رازى، محمد بن عمر (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الإلهیات و الطبیعیات (چاپ 2). قم: بیدار.
کرباسی‌زاده، امیراحسان؛ و شیخرضایی، حسین (1391). آشنایی با فلسفۀ ذهن. تهران: هرمس.
لوکری، ابوالعباس (1373). بیان الحق بضمان الصدق. تهران: مؤسسۀ بین‌المللى اندیشه و تمدن اسلامى. | ||
|
Statistics Article View: 366 PDF Download: 308 |
||