News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,476,926 |
| PDF Download | 4,501,150 |
تحلیل فقهی توافق بازخرید موسوم به ریپو | ||
| تحقیقات مالی اسلامی | ||
| Article 6, Volume 11, Issue 2 - Serial Number 22, February 1401, Pages 513-540 PDF (298.07 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی (فقه مالی اسلامی) | ||
| DOI: 10.30497/ifr.2022.242712.1699 | ||
| Authors | ||
| صادق الهام1; سید محمدصادق شاهچراغ* 2 | ||
| 1استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| 2پژوهشگر مرکز رشد و، دانشجوی دکتری، معارف اسلامی و مدیریت مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 20 February 2022, Revise Date: 18 August 2022, Accept Date: 03 September 2022 | ||
| Abstract | ||
| اصلی‌ترین ابزار عملیات بازار باز، «ریپو» است. در این ابزار فروشنده (مثلاً بانک تجاری)، اوراق بهادار را در قبال دریافت ثمن به مشتری (مثلاً بانک مرکزی) فروخته و مشتری تعهد می‌دهد که در سررسید همان اوراق فروخته شده را بازخرید کند. در این مقاله این ابزار در مقام نظر و اجرا مورد تحلیل و واکاوی فقهی قرار گرفت. در مقام نظر چهار شبهه بیع‌العینه، شرط خلاف مقتضای عقد، عدم تطابق اراده ظاهری با اراده واقعی و دو بیع در بیع واحد بررسی شد و ذیل هریک دیدگاه‌های تحقیقات پیشین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در مقام اجرا نیز مصوبه شورای فقهی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تحلیل و بررسی شد. یافته‌های پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و نشان می‌دهد در مقام نظر و ثبوت از بین چهار شبهه مذکور صرفاً اشکال خلاف مقتضای عقد با نگاه غیرمشهور (شمول عرض خاص ذیل مقتضای ذات عقد) بر ریپو وارد است و سایر شبهات قابل پاسخ است. اما با نگاه مشهور اشکالی بر آن وارد نیست. اشکالاتی که محققین وارد کردند قابل پاسخ است؛ بدین‌نحو که ریپو از نظر ماهوی با بیع‌العینه و دو بیع در بیع واحد تفاوت دارد و اراده ظاهری طبق مصوبه شورای فقهی بیع است و اصل نیز تطابق اراده ظاهری و اراده واقعی است و شرط بازخرید خلاف مقتضای اطلاق عقد است و باطل نیست. در مقام اجرا و اثبات باید به چند نکته توجه کرد که اصلی‌ترین آن رفع ارتکاز ذهنی طرفین معامله به سبب اعمال علی‌الدوام اختیار معامله در توافق بازخرید منطبق با شریعت است. | ||
| Keywords | ||
| توافق بازخرید; ریپو; بیع‌العینه; شرط بازخرید; العقود تابعه للقصود; شورای فقهی | ||
| References | ||
|
ابن بابویه، محمد بن علی (1363). من لا یحضره الفقیه (جلد 3) (مصحح: علی‌‌اکبر غفاری. مقدمه: علی‌‌اکبر غفاری). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407ق). محقق مجتبی عراقی، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (جلد 2). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن ادریس، محمد بن احمد (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (جلد 2، چاپ دوم). دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
انصاری، مرتضی بن محمدامین (1411ق). المکاسب (انصاری - دار الذخائر) (جلد 3). قم: دار الذخائر.
بحرانی، یوسف بن احمد؛ ایروانی، محمدتقی؛ مقرم، عبدالرزاق؛ و طباطبایی، عبدالعزیز (1363). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره.
جمعی از پژوهشگران (1423ق). موسوعه الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل‌البیت(ع) (جلد ۲۲ و 23). بیروت: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع).
حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرة الفقهاء (جلد 10). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
حرعاملى، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة (جلد 17 و 18، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
سلمانی قرائی، کامران؛ و محمدی، مهران (1395). بررسی تطبیقی توافق‌نامه بازخرید اوراق بهادار (ریپو) و امکان‌سنجی راه‌اندازی آن در بورس اوراق بهادار تهران. تهران: سازمان بورس اوراق بهادار.
شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی؛ محقق، محمد کلانتر (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (جلد 3)، قم: مکتبة الداوری.
عشایری منفرد، محمد (1398). حکم فقهی بازخرید شرط شده در ضمن عقد بیع؛ مطالعه موردی قرارداد ریپو. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 20(79)، 68-86.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف (جلد 3)). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
موسوی خمینی، روح‌الله (1392). البیع (جلد 5). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسویان، سید عباس؛ محمدرضا، کاتوزیان، محمد، طالبی؛ و حاجیان، محمدرضا(1394) توافق نامه بازخرید (ریپو) در بازار بین بانکی اسلامی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 15(60)، 81-112.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه (جلد 14). بیروت: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
A Group of Researchers (1423 AH). Islamic Fiqh Encyclopedia According to The Doctrine of Ahl al-Bayt. (volumes 22 - 23). Beyrot: Islamic Jurisprudence Encyclopedia Institute on the Religion of Ahl al-Bayt. (In Persian).
Ashairi Monfared, M., (2018). The Jurisprudential Ruling of Redemption Stipulated in the Contract of sale; Case Study of Repo Contract., 20(79), 68-86. (In Persian).
Ansari, M, bin M, A., (1411 AH). Al-Makasab (Ansari - Dar al-Zhakhar) (Volume 3). Qom: Dar Zakhaer.
Bahrani, Y, bin A; Irvani, M, T; Muqram, A, R; & Tabatabaei, A., (1984). Al-Hadaiq al-Nadrah in the laws of al-Atrah al-Tahirah. (In Persian). Bindseil, U., (2014), Monetary Policy Operations and the Financial System,
Goodhart, C., Gabor, D., Vestergaard, J., & Ertürk, I. (2014). Central Banking at a Crossroads: Europe and Beyond. Anthem Press.
Heli, H, bin Y., (1414 AH). Tadzkirah al-Fiqaha (Volume 10). Qom: Al-Al-Bayt, Peace be Upon Him, Lahia al-Tarath Institute. (In Persian).
Ibn Baboyeh, M, bin A., (1363). Man La Yahdrah Al-Faqih (Volume 3) (Editor: Aliakbar Ghaffari. Introduction: Aliakbar Ghaffari). Qom: Islamic Publishing House. (In Persian).
Haramali, M, bin H., (1409 AH). Detailing the Means of Al-Shi'a to the Study of Islamic Law (Volumes 17 - 18, First Edition). Qom: Al-Al-Bayt Institute, Peace be Upon Them. (In Persian).
Heli, H, bin Y., (1414 AH). Tadzkirah al-Fiqaha (Ta al-Hadith: Al-Taharah to Al-Jaala) (Volume 11). Al-Al-Bayt Institute, Peace be Upon Them, Qom. (In Persian).
Hosseini Maraghi, A, F, bin A., (1417 AH). Jurisprudence Titles. Qom: . Islamic Publishing House. (In Persian).
Ibn Babouyeh, M, bin A., (1413 AH). Man Lay Hazra Al-Faqih (Second Edition). Qom: Islamic Publications Office Affiliated with the Society of Seminary Teachers. (In Persian).
Ibn Fahad Hali, A, Ibn M., (1407 AH). Mohaghet Mojtaba Iraqi, al-Mahdaz al-Bara' in Sharh al-Mukhtasar al-Nafi (Volume 2). Qom: Islamic Publishing House. (In Persian).
Ibn Idris, M, Ibn A, (1410 AH). Al-Sara'er al-Hawi by Tahrir al-Fatawi (volume 2, Second Edition). Islamic Publishing office Affiliated with the Community of Seminary Teachers. (In Persian).
Mishkin, F. S., (2021). The Economics of Money, Banking, and Financial Markets
Moenjak, T. (2014). Central Banking: Theory and Practice in Sustaining Monetary and Financial Stability. John Wiley & Sons.
Mousavi Khomeini, R., (1392). Al-Bay (Volume 5). Qom: The Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian).
Mousaviyan, S, A; Katouzian, M, Talebi; M, & Hajian, M., (2014) Repurchase Agreement (Repo) in the Islamic Interbank Market. Journal of Islamic Economics Quarterly, 15(60), 81-112. (In Persian).
Nazarpour, M, N; Nouri, F; & Rezaee Devani, M., (2017). Designing Repurchase Agreement Alternatives in the Framework of Interest-free Banking Operations, Islamic Economics and Banking Quarterly, 6(22), 47-70. (In Persian).
Naraghi, A, bin M, M., (1415 AH). Al-Shia's Document on the Rulings of the Shariah (Volume 14). Beyrot: Al-Al-Bayt Institute of Lahya Al-Tarath. (In Persian).
Rochon, L. P., & Rossi, S. (Eds.). (2015). The Encyclopedia of Central Banking. Edward Elgar Publishing.
Salmani Karai, K; & Mohammadi, M., (2015). A Comparative Study of the Repurchase Agreement (Repo) and the Feasibility of its Launch in the Tehran Stock Exchange. Tehran: Stock Exchange Organization. (In Persian).
Second Martyr, Z, Bin A; Researcher, Mohammad Kalantar (1410 AH). Al-Ruda al-Bahiya in the Description of al-Lama' al-Damashkiyyah (Volume 3), Qom: Al-Davari School. (In Persian). Tusi, M, bin H., (1407 AH). Al-Khalaf (Volume 3)). Qom: Islamic Publishing House. (In Persian).
Ugolini, S., (2017). The Evolution of Central Banking_ Theory and History-Palgrave Macmillan, U.K., Palgrave Studies in Economic History.
https://www.cbi.ir/ | ||
|
Statistics Article View: 395 PDF Download: 483 |
||