News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,632 |
| PDF Download | 4,507,253 |
امکان‌سنجی دادرسی علنی در فضای مجازی | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 6, Volume 23, Issue 3 - Serial Number 57, July 1401, Pages 461-482 PDF (445.97 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/law.2022.242238.3151 | ||
| Authors | ||
| علی اکبر ایزدی‌فرد1; الیاس یاری* 2; مهرداد پاکزاد3; مهدی طالقان غفاری3 | ||
| 1استاد، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| Receive Date: 25 November 2021, Accept Date: 16 August 2022 | ||
| Abstract | ||
| اصل علنی بودن دادرسی در زمره اصول بنیادین دادرسی است که در اسناد معتبر حقوق بشر از بایستههای دادرسی عادلانه تلقی و در فقه امامیه نیز نشانههای بارزی بر تأیید آن وجود دارد. قانون قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 برخلاف قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318 و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در خصوص این اصل سکوت اختیار کرده است؛ لکن با وجود تصریح اصل 165 قانون اساسی به لزوم علنی بودن محاکمات، بی شک رعایت آن در محاکمات مدنی نیز ضروری است. علنی بودن دادرسی محدود به دادرسی معمول که طرفین حضور فیزیکی در دادگاه دارند نیست بلکه به نوع الکترونیکی آن هم قابل تسری است؛ زیرا این نوع دادرسی تفاوت ماهیتی با دادرسی معمول ندارد و تنها تشریفات برگزاری این دو متفاوت است. از طرفی با توجه به اینکه هم اکنون کمبود فضا و نیز بعد مسافت باعث مهجور ماندن وصف علنی دادرسی‌ها شده است؛ استفاده از ابزارهای الکترونیکی این امکان را فراهم میسازد تا عموم با صرف وقت و هزینه کمتر در دادگاه حضور یابند. استفاده از این شیوه نه تنها مباینتی با مبانی فقهی ندارد بلکه به دلیل دفع ضرر ناشی از مهجور ماندن علنی بودن دادرسی و تسهیل رعایت آن با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی همسو با موازین شرعی است. بنای عقلا، عموم و اطلاق ادله مشعر بر لزوم علنی بودن محاکمات به انضمام عدم منع و ردع شارع نیز این نظر را تأیید میکند؛ بنابراین شایسته است که نظام جامع دادرسی الکترونیک و شبکه ملی عدالت صرفاً متوجه اصحاب دعوی نگردد و با ایجاد زیرساخت‌های فنی و حقوقی به افرادی از اجتماع که قصد حضور در جلسات دادگاه یا دسترسی به آراء صادره را دارند نیز تسری یابد. | ||
| Keywords | ||
| دادرسی علنی; آیین دادرسی مدنی; فضای مجازی; دادرسی الکترونیک; استثنائات اصل علنی بودن دادرسی | ||
| References | ||
|
آقایاری، محمد؛ کریمی، عباس و السان، مصطفی (1395). تشریفات دادرسی مدنی الکترونیکی. فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی آزاد، سال نهم، (34)، صص. 229-250.
ابدالی، مهرزاد و عیسایی تفرشی، محمد (1383). بررسی قراردادهای نامشروع (مغایر نظم عمومی) در حقوق فرانسه و ایران و انگلیس. فصلنامه مدرس علوم انسانی، ویژه نامه حقوق، (37)، صص. 1-22.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (بیتا). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
ابن براج طرابلسی، عبدالعزیز (1406ق). المهذب. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408ق). الوسیله. الطبعه الاولی، قم: مکتبۀ آیۀالله مرعشی نجفی.
پوراستاد، مجید و افسر، گلنوش (1389). گزارش سفر به کنفرانس عدالت الکترونیکی مجارستان. مجله کانون وکلا، (210)، صص. 31-50.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). دائرۀ‌المعارف علوم اسلامی قضایی. ج 1، تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. ج 4، تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. ج 2، تهران: گنج دانش.
حسینی‌نژاد، سید مجتبی (1396). تحلیل حجیت بنای عقلاء با رویکردی در مسائل مستحدثه. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال سیزدهم، (48)، صص. 37-62.
خدابخشی، عبدالله (1390). مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
زرکلام، ستار (1391). دادرسی الکترونیکی؛ ضرورت‌ها، الزامات و چالش‌ها. آموزه‌های حقوق کیفری، (3)، صص. 129-150.
سرخوش، بهنام و داودی گرمارودی، هما (1398). بررسی فقهی تشکیل جلسه دادرسی به صورت الکترونیکی. تحقیقات حقوقی ایران و بین الملل، سال دوازدهم، (43)، صص. 55-79.
سنگلچی، محمد (1381). آیین دادرسی در اسلام. قزوین: انتشارات حدیث امروز.
شمس، عبدالله (1382). آیین دادرسی مدنی. تهران: انتشارات میزان.
صاحب جواهر، محمدحسن (1981م). جواهر الکلام. بیروت: انتشارات دار احیا التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1388). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: محمدباقر بهبودی.
غمامی، مجید و محسنی، حسن (1385). اصول تضمین‌کننده عملکرد دموکراتیک در دادرسی و اصول مربوط به ویژگیهای دادرسی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (74)، صص. 265-296.
فضائلی، مصطفی (1389). دادرسی عادلانه. تهران: انتشارات شهر دانش.
قاری سید فاطمی، محمد (1390). حقوق بشر در جهان معاصر. دفتر دوم، تهران: شهردانش.
کاتوزیان، ناصر (1385). فلسفه حقوق. جلد 2 و 3، تهران: شرکت سهامی انتشار.
محسنی، حسن (1389). فن اداره جریان دادرسی مدنی، سازماندهی دادرسی در قالب اصول دادرسی. فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 40(4)، صص. 353-368.
محسنی، حسن (1391). آیین دادرسی مدنی فرانسه. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مهرافشان، علیرضا (1390). دادرسی مجازی، مفهومی نوین در عدالت قضایی. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، (5)، صص. 119-147.
هاشمی، سید جعفر (1378). بررسی تطبیقی اصول محاکمات مدنی در قوانین اساسی مشروطیت و جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
هاشمی، سید محمد (1386). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. جلد دوم، تهران: نشر میزان.
Austin, Charlotte (2017). Online dispute resolution. Victoria university of wellington. Groniger Ian, Fealy Michael (2000). The civil procedures rules in Action. Second Edition. Kay Hudson, Mary (2020). Public access to court records handbook. Edition, available at:www.in.gov/courts/rules. Rozenberg, goshua (2017). Justice online : just as good? Gresham College. Scott v scott (1913). Available at: swarb.co.uk. Vermont rules for public access to court records and abrogating the rules governing dissemination of electronic case records, available at: vermontjudiciary.org. | ||
|
Statistics Article View: 552 PDF Download: 393 |
||