News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,640 |
| PDF Download | 4,507,261 |
اخلاقگرایی قانونی، از نتیجه گرایی تا وظیفه گرایی | ||
| پژوهشنامه حقوق اسلامی | ||
| Article 2, Volume 23, Issue 3 - Serial Number 57, July 1401, Pages 351-378 PDF (478.97 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/law.2022.242794.3217 | ||
| Authors | ||
| عرفان کریمی راد1; مجتبی فرحبخش* 2; سید منصور میرسعیدی3; قاسم قاسمی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| 4استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 11 March 2022, Accept Date: 21 July 2022 | ||
| Abstract | ||
| برای اتّصاف عمل به اخلاق در تکالیف اخلاقی نیازمند اراده آزاد هستیم و عنصر اجبار، عمل را تهی از اخلاق کرده و نمی‌توان برآیندی اخلاقی را انتظار داشت. این منظر دید که از بنیان عقلانی مستحکمی برخوردار است عمدتاً منتسب به کانت فیلسوف وظیفه‌گراست. اما رویکرد مقابل در حوزه اخلاق هنجاری یعنی نتیجه‌گرایی با عنایت بر عواقب عمل، حکومت را مجاز به الزام کیفری اخلاق می‌داند. با این وجود مسئله بنیادین عدم عنایت به اراده اخلاقی فاعلان و ناکارمدی چنین نظراتی که بسا یکی از دلایل آن عدم عنایت به اراده مخاطبان باشد، برخی اندیشمندان سودگرا را برآن داشته تا با اتخاذ روی‌کردی بینابین و البته معترفانه بازگشت در ملحوظ داشتنِ موقعیت اراده داشته باشند تا بنیان نظریشان زیر سؤال نرود. بدین وجه که ضمن تأکید بر اهمیت مقوله اراده آزاد در پذیرش تکالیف اخلاقی قائل هستند که موقعیت متأملانه را باید از موقعیت فعلی سوا کرد. لذا در این مقال قصدمان سنجش اخلاق‌گرایی‌قانونی در قالبی فراحقوقی، در صافی دو نظریه اخلاقیِ هنجاری بوده و ارزیابی شد که رویکرد وظیفه‌گرایی عنصر اراده را در فاعل اخلاقی و درتکالیف مبتنی بر اخلاق و فضیلت بر صدر نشانده و ضروری می‌داند. لذا خدشه به این عنصر از طریق اجبار، حال از گذر تهدید و کیفر که در بطن و متن اصل اخلاق‌گرایی‌قانونی وجود دارد، اراده آزاد را که بنیاد تکالیف اخلاق است تهی می‌کند و این منظرِ تجویزی (وظیفه‌گرایی) که مطمح نظر نویسندگان حاضر هم هست بدانجا ختم می‌شود که حقوق‌کیفری رد این گستره نیز نمی‌تواند متکفل الزام و ترویج اخلاق باشد. | ||
| Keywords | ||
| اخلاق‌گرایی‌قانونی; اراده‌اخلاقی; وظیفه‌گرایی; نتیجه‌گرایی | ||
| References | ||
|
برلین، آیزایا (1392). چهار مقاله درباره آزادی. ترجمه محمدعلی موحد. تهران: انتشارات خوارزمی.
برهانی، محسن (1396). اخلاق و حقوق کیفری. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
بیکس، برایان (1393). فرهنگ نظریه حقوقی. ترجمه محمد راسخ. تهران: نشر نی.
پالمر، مایکل (1390). مسائل اخلاقی. ترجمه علیرضا آل بویه. تهران: انتشارات سمت.
پاتنم، هیلری (1385). دوگانگی واقعیت و ارزش. ترجمه فریدون فاطمی. تهران: نشر مرکز.
پیک‌حرفه‌ای، شیرزاد (1390). مرزهای اخلاق. تهران: نشر نی.
جلالی، مهدی و رجبی قدسی، محسن (1393). واکاوی حدیث الغیبه اشدّ من‌الزنا. مجله مطالعات علوم قرآن و حدیث، (46)، 65-84.
دباغ، سروش (1396). حجاب در ترازو. لندن: اچ انداس مدیا.
راسخ، محمد (1393). حق و مصلحت. تهران: انتشارات طرح نو.
صانعی درّه‌بیدی، منوچهر (1397). فلسفه اخلاقی و مبانی رفتار. تهران: انتشارات سروش.
فرحبخش، مجتبی (1392). جرم‌انگاری فایده‌گرایانه. تهران: نشر میزان.
کانت، ایمانوئل (1398). فلسفه حق. ترجمه منوچهر صانعی درّه‌بیدی. تهران: انتشارات نقش ونگار.
فولادوند، عزّت‌الله (1389). خرد در سیاست. تهران: انتشارات طرح نو.
مصباح یزدی، محمدتقی (1394). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
مصباح یزدی، محمدتقی (1396). آموزش فسلفه. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
نوبهار، رحیم (1387). حمایت حقوق کیفری از حوزه‌های عمومی و خصوصی. تهران: نشر جنگل.
هارت، هربرت (1398). قانون آزادی و اخلاق. ترجمه محمد راسخ. تهران: نشر نی.
هریسون، راس (1393). «حکومت و اخلاق» در حق و مصلحت. ترجمه محمد راسخ. جلد یکم، تهران: انتشارات طرح نو.
Duff, Antony (2001). punishment, communication and community. Oxford University. Feinberg, Joel (1984). Harm to Other The Moral Limits of Criminal law. Oxford University Press. Feinberg, Joel (1988). Harmless wrongdoing: The Moral Limits of Criminal law. Oxford University press. Bentham, Jeremy (1961). An introduction to the principles of Morals and Legislation. Dolphin book. Driver, Julia (2014). The History of Utilitarianism, The stanford Encyclopedia of philosophy. URL=<http://plato.stanford.edu/archives/win2014/ entries/ utilitarianism-history/>. Larry, Alexander (2001). The philosophy of criminal, law, available: at: http://papers.ssrn.com/abstract=285954 Larry, Alexander & Moore, Michael (2016). Deontological Ethics, The stanford Encyclopedia of philosophy. URL=<http://plato.stanford.edu/archives/ win2016/entries/ethics-deontological/>. McCartney, S. & Parent, R. (2015). Ethics in law enforcement. Victoria,BC.: BCcampus. Retrived from, http://opentextbc.ca/ethicsin.ca/ ethicsinlawenforcement. Rosalind and Pettigrove, Glen (2018). Virtue Ethics, The stanford Encyclopedia of philosophy. URL=<http://plato.stanford.edu/archives/win2018/ entries/ethics-virtue/>. Sweet, Wiliam (2016). Bernard Bosanquet, The stanford Encyclopedia of philosophy. URL=<http://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/ bosanquet/>. | ||
|
Statistics Article View: 876 PDF Download: 434 |
||