News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,499,218 |
| PDF Download | 4,503,757 |
راهکارهای مدیریت عواطف (حب و بغض) در رهیافت قرآن و حدیث | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Article 12, Volume 10, Issue 19, July 1401, Pages 357-386 PDF (531.37 K) | ||
| Document Type: علمی - ترویجی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2022.242843.1535 | ||
| Author | ||
| سید رضا موسوی* | ||
| استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران | ||
| Receive Date: 19 March 2022, Revise Date: 27 August 2022, Accept Date: 30 August 2022 | ||
| Abstract | ||
| هدف از نگارش مقالۀ حاضر، تبیین راهکارهای مدیریت عواطف در قرآن و حدیث بوده و با توجه به جدایی‌ناپذیریِ عواطف و هیجانات از شخصیت انسان و تأثیر آن‌ها بر اندیشه و رفتار، در گزاره‌های اخلاقی و تربیتی، به گرایشها و عواطف توصیۀ اکید شده است؛ زیرا انسان، موجودى است آمیخته از عقل و عاطفه، و عشق و اندیشه، و هریک از این دو بُعد در ایجاد حرکت در انسان و تعالى‌بخشیدن او نقش اساسى دارند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عاطفه، منشأ معرفتی دارد و تنها پس‌از معرفت حاصل میشود. عاطفه، یک استعداد آگاهانۀ اکتسابی است که با موضوعی معیّن، مرتبط میشود و موجود زنده را به انجام‌دادن رفتارهایی مشخص دربارۀ آن موضوع تحریک می‌‌‌کند. مدیریت عواطف (هوش عاطفی) به‌معنای کنترل عواطف است؛ بدین شرح که شخص بتواند حب و بغضش را کنترل و در زمان و مکان مناسب، با استفاده از عیار عقل و شرع، آن‌ها را ابراز کند. شناخت، حاکمیت عقل و دین بر عواطف، خدادوستی، ارتباط قلبی با خدا، خوش‌رویی، چشمپوشی از عیوب، همدردی و خوشرفتاری از راهکارهای تربیتی مدیریت عواطف در قرآن و حدیث هستند. پژوهش حاضر ازنوع کیفی است و برای انجام‌دادن آن از روش توصیفی- تحلیلی استفاده کرده‌ایم. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده و گردآوری اطلاعات به‌شیوۀ اسنادی صورت گرفته است. | ||
| Keywords | ||
| مدیریت عواطف; محبت; بینش; گرایش; کنش; هوش هیجانی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
نهج البلاغه (1374). (صبحى صالح، مصحح). قم: مرکز البحوث الإسلامیة.
نهج البلاغه (1381). (محمد دشتی، مترجم). قم: مرکز فرهنگی- تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
آسایش، فاطمه (1387). تبیین مبانی و روش‌های تربیت عاطفی ازدیدگاه قرآن کریم با تأکید بر نوع‌دوستی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
آقابابایی، ناصر (1386). هوش هیجانی. معرفت، 119، 61-80.
ابن‌ابى‌الحدید، عزالدین ابوحامد (1337). شرح نهج البلاغه (محمد ابوالفضل ابراهیم، مصحح). قم: کتابخانۀ عمومى آیت‌الله مرعشى نجفى.
امینی، ابراهیم (1381). آیین تربیت. قم: نشر اسلامی.
انیس، ابراهیم؛ خلف احمد، محمد؛ منتصر، عبدالحلیم؛ و صوالحی، عطیه (1392). المعجم الوسیط. تهران: ناصرخسرو.
برادبری، تراویس؛ و گریوز، جین (1386). هوش هیجانی: مهارت‌ها و آزمون‌ها (مهدی گنجی، مترجم). تهران: نشر ساوالان.
بهشتی، محمد (1379). تربیت عواطف ازمنظر امیرالمؤمنین، امام علی (ع). مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 4، 569-592.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحه. تهران: دنیاى دانش.
پورسینا، زهرا (1385). تأثیر گناه بر معرفت. قم: پژوهشکدۀ علوم و فرهنگ اسلامی.
تریک، راجرز (1382). انسان ازدیدگاه دَه متفکر (رضا بخشایش، مترجم). تهران: پژوهشکدۀ تعلیم‌وتربیت.
تمیمى آمدى، عبدالواحد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حاج‌بابایی، فاطمه (1381). تربیت عاطفی ازدیدگاه امام علی (ع). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
حرانی، ابن‌شعبه (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، علی؛ و حکیمی، محمد (1380). الحیات (احمد آرام، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
دیلمی، حسن (1376). إرشاد القلوب (سید عباس طباطبایى، مترجم). قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن (صفوان عدنان داوودى، محقق). دمشق/ بیروت: دار العلم/ الدار الشامیة.
رشیدپور، مجید (1366). تربیت کودک ازدیدگاه اسلام. تهران: سازمان انجمن اولیا و مربیان.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق (هانرى کربن، سید حسین نصر و نجف‌قلى حبیبى، مصححان و مقدمه‌نویسان) (جلد 4). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
سیاروچی، ژ.؛ ژوزف، ف.؛ و مایر، جان (1383). هوش عاطفی در زندگی روزمره (اصغر نوری امام‌زاده‌ای و حبیب‌الله نصیری، مترجمان). اصفهان: نوشته.
سیف، سوسن؛ کدیور، پروین؛ کرمی نوری، رضا؛ و لطف‌آبادی، حسین (1375). روانشناسی رشد (جلد 2). تهران: سمت.
شریف، میان‌محمد (1365). تاریخ فلسفه در اسلام (گروه مترجمان، زیرنظر نصرالله پورجوادی، مترجمان). تهران: نشر دانشگاهی.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1400ق). الأمالی. بیروت: اعلمى.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1403ق). معانی الأخبار. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1404ق). من لا یحضره الفقیه. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
صانعی درهبیدی، منوچهر (1377). فلسفۀ اخلاق و مبانی رفتار. تهران: سروش.
صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی (المعجم الفلسفی) (منوچهر صانعی درهبیدی، مترجم). تهران: نشر حکمت.
صنوبری، صادق (1390). بررسی نقش عاطفه در تعلیم‌وتربیت قرآنی. مقالات برگزیدۀ سومین همایش به‌سوی راهبردهای قرآنی در تربیت انسان. پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسۀ فرهنگی قرآن و عترت صابره (س).
طالقانی، سید محمود (1362). پرتوی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایى، سید محمدحسین (1372). نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1384). سُننُ النّبىّ (محمدرضا غیاثی کرمانی، مترجم). قم: حضور.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طباطبایی یزدی، سید عباس (1389). محبت ازمنظر قرآن و حدیث. قم: آل فاضل.
طبرسى، علی بن حسن (1385). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار. نجف: حیدریه.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق). الأمالی (مؤسسة البعثة، محقق). قم: دار الثقافة.
طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (شیخ آغابزرگ تهرانی، محقق و مقدمه‌نویس؛ احمد قصیر عاملی، محقق). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عثمان، عبدالکریم (1387). روانشناسی ازدیدگاه غزّالی و دانشمندان اسلامی (سید محمدباقر حجتی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1415ق). تفسیر نور الثقلین (سید هاشم رسولی محلاتی، محقق). قم: اسماعیلیان.
علی‌زاده، فرزانه؛ و شرفی، محمدرضا (1393). مدیریت عواطف ازدیدگاه نهج البلاغه. کتاب و سنت، 2(4)، 7-28.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1351). إحیاء علوم الدین (محمد خوارزمی، مترجم). تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1364). احیاء علوم الدین (محمد خوارزمی، مترجم؛ حسین خدیوجم، به‌کوشش). تهران: علمی و فرهنگی.
غزّالی، ابوحامد محمد بن محمد (1386). إحیاء علوم الدین. بیروت: دار الکتاب العربی.
فرانکن، رابرت (1388). انگیزش و هیجان (سوزان امامی‌پور، حسن شمس اسفندآباد و غلام‌رضا محمودی، مترجمان). تهران: نشر نی.
فیض کاشانی، ملامحسن (1417ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء (علی‌اکبر غفاری، مصحح و تعلیقه‌نویس). قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
کلبعلی (فیاض)، ایران‌دخت (1385). بررسی عواطف ازمنظر فیلسوفان متأخر غرب و متفکران مسلمان با تأکید بر هیوم و غزّالی، و استخراج دلالت‌های تربیتی آن. (رسالۀ دکتری). دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران.
کلینی، ابی‌جعفر محمد بن یعقوب (1362). الکافی. تهران: اسلامیه.
گلمن، دانیل (1383). هوش هیجانی (نسیرین پارسا، مترجم). تهران: رشد.
مجلسی، محمدباقر (1370). مرآة العقول. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار الـجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع). بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمدباقر (بی‌تا). بحار الأنوار (سید ابوالحسن موسوى همدانى، مترجم). تهران: کتابخانۀ مسجد ولى‌عصر (عج).
مخبر دزفولى، عباس (1368). فلسفه و قرآن درزمینۀ المیزان. تهران: کتابخانۀ صدر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1376). اخلاق در قرآن (محمدحسین اسکندری، محقق و نگارنده). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1389). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری. قم: صدرا.
معماری، داوود؛ و زمردی، رسول (1394). خشم و مدیریت آن در قرآن کریم. سراج منیر، 6(18)، 115-136.
معن، شیخ حسین (1387). تربیت توحیدی و نقش آن در پیریزی شخصیت اسلامی (احمد ناظم، مترجم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد. قم: کنگرۀ شیخ مفید.
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نراقی، ملااحمد (بی‌تا). معراج السعادة. قم: نشر نیایش.
نراقی، ملامهدی (بی‌تا). جامع السعادات (سید محمد کلانتر، مصحح و تعلیقه‌نویس). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
نساجی زواره، اسماعیل (1382). عشق و محبت حقیقی در آینۀ وحی. مجلۀ درس‌هایی از مکتب اسلام، 4، 52-56.
نصیر‌الدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات مع المحاکمات (جلد 2). قم: نشر البلاغة.
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین (1375). درآمدی بر فلسفه. تهران: طهوری. | ||
|
Statistics Article View: 683 PDF Download: 442 |
||