News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,508,794 |
| PDF Download | 4,506,511 |
ازدواج مجدّد زوج در فرآیند قانون‌گذاری ایران با رویکرد به فقه حکومتی و سیاست شرعی | ||
| فقه و حقوق خانواده | ||
| Article 1, Volume 27, Issue 76, March 1401, Pages 5-31 PDF (417.33 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/flj.2022.241794.1713 | ||
| Authors | ||
| طوبی شاکری گلپایگانی* 1; رقیه سادات مومن2 | ||
| 1استادیار گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2گروه حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 13 September 2021, Revise Date: 17 August 2022, Accept Date: 01 January 2022 | ||
| Abstract | ||
| ازدواج مجدّد زوج به‌عنوان یکی از مسائل مربوط به حقوق خانواده، پس از ورود به حقوق مدوّن ایران، در یک فرآیند تاریخی مورد تعدیل و تحدیدات متعدّد واقع شد. علّت این تغییرات همسو ساختن این نهاد با واقعیّت‌های عینی مربوط به خانواده جهت تحکیم مبانی آن است. لیکن اگر تقنین و بازنگری‌ها مبتنی‌بر دید کلان‌نگر، جهت تطبیق با اصول و مقاصد حاکم بر خانواده نباشد، نمی‌تواند به تولید یک دستگاه هم‌گرا و سازمان‌یافتة حقوقی به‌نحوی که اجزای آن متعارض نباشد، بینجامد. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی، تأملی گذرا بر مسئلة ازدواج مجدّد زوج در فضای اصول بنیادینی چون مصلحت، سمحه، عدالت و معروف می‌باشد. در این تبیین، ساختار حقوق اسلامی به‌صورت هرمی و تحت حاکمیّت اصولی تلقی می‌شود که تا قاعدة هرم سریان داشته و معیار تام مشروعیت قوانین است. اصل مشروعیّت نکاح مربوط به حفظ مصلحت ضروری حفظ نسل می‌باشد؛ اما تعدّد آن ناشی از مصالح تحسینی و مصالح حاجتی است که بر بنیاد قاعدة سمحه در شرایطی رافع حرج و مانع از انحلال خانواده است. در فرایند قانون‌گذاری تعدّد زوجات در نظام حقوقی ایران، لحاظ مصالح تحسینی یا حاجتی، نباید در نهایت نافی و ناقض مصالح ضروری باشد که حفظ بنیاد خانواده و ممانعت از تخریب مبانی آن را ایجاب می‌کند؛ امری که مورد تأکید اصل دهم قانون اساسی نیز می‌باشد. | ||
| Keywords | ||
| تعدّد زوجات; سیاست‌شرعی; مقاصد شریعت; مصالح تحسینی; مصالح حاجتی; اصل عدالت; اصل معروف | ||
|
Supplementary Files
|
||
| References | ||
|
ـ قرآن کریم
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۰۵ ق). لسان العرب. قم: نشر ادب الحوزه.
ـ احسایی (ابن ابی‌جمهور)، محمد بن علی بن ابراهیم (1410 ق). الاقطاب الفقهیه علی مذهب الامامیه. قم: کتابخانة آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
ـ انصاری، مرتضی (۱۳۷۷). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
ـ الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی بن احمد (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. تحقیق سید محمد کلانتر. قم: کتابفروشی داوری.
ـ جلالی‌زاده، جلال و همکاران (1398). «واکاوی مصلحت در فقه شافعی و امامیه در احکام حکومتی». فقه مقارن، 7(14).
ـ حائری شاه‌باغ، سید علی (1376). شرح قانون مدنی. تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ اول.
ـ حصری، احمد (1407 ق). نظریه الحکم و مصا‌در التشریع فی اصول الفقه الاسلامی. بیروت: دار الکتب العربی.
ـ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (بی‌تا). مختلف الشیعه. قم: جامعه المدرسین.
ـ ـــــــــــــــ (1986 م). مبادی الوصول الی علم الاصول. بیروت: دار الاضواء.
ـ ـــــــــــــــ (۱۴۳۰ ق). شرح تجرید الاعتقاد. قم: جامعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، مؤسسه النشر الاسلامی.
ـ ـــــــــــــــ (۱۴۰۸ ق). قواعد الاحکام. قم: جامعه المدرسین.
ـ خراسانی، محمدکاظم (بی‌تا). کفایه الاصول. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، لاحیاء التراث.
ـ ـــــــــــــــ (۱۴۱۰ ق). درر الفواید فی حاشیه علی الفرائد. تهران: مؤسسه الطبع و النشر.
ـ رهبر، مهدی (1382). «مقایسة جایگاه مصلحت در فقه امامیه و اهل سنت». فصلنامة پژوهشی دانشگاه امام صادق، شمارة 17.
ـ ریسونی، احمد و باروت، محمدجمال (1422 ق). الاجتهاد، الواقع و المصلحه. بیروت: دارالفکر.
ـ زبیدی، السید محمدمرتضی (بی‌تا). تاج العروس. بیروت: منشورات مکتبه الحیاه.
ـ زراعت، عباس (1386). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات ققنوس.
ـ زرکشی، محمد بن بهادر بن عبدالله شافعی (1413 ق). البحر المحیط. کویت: دار الصفوه.
ـ سبحانی تبریزی، جعفر (1381). تهذیب الاُصول: تقریر اُبحاث الإمام الخمینی(ره). تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ـ شاطبی، ابواسحاق (1423 ق). الموافقات فی اصول الشریعه. بیروت: مکتبه العصریه.
ـ شاکری گلپایگانی، طوبی (1377). «شرح علم در ثبوت حد زنا». مجلة فقه اهل بیت، شمارة 14.
ـ ـــــــــــــــ (1385). «عدالت فقهی عدالت خرد و کلان». ندای صادق، 11(41 و 42).
ـ شفیع‌زاده، فرزانه؛ پورعبدالله، کبری و محقق داماد، مریم‌السادات (1399). «تحلیل تأثیر تحول ساختار قدرت در خانواده بر حقوق زوج». پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 16(61)، صص 132ـ160.
ـ صدر، السید محمدباقر (1986 م). دروس فی علم الاصول. بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
ـ صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (1385). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر میزان، چاپ دهم.
ـ عاملی، محمد بن مکی (۱۴۱۲ ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
-عاملی، ابومنصورجمال الدین الحسن بن زین الدین(صاحب معالم) (1377). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. شرح مصطفی اعتمادی. بی‌جا: بی‌نا.
ـ عریس، هلاء (۱۹۹۷م ). شخصیه عقوبات التعزیر فی الشریعه الاسلامیه. بی‌جا: بی‌نا.
ـ علیدوست، ابوالقاسم (1387). «مصلحت در فقه امامیه». حقوق اسلامی، 5(18).
ـ غزالی، محمد بن محمد (1417 ق). المستصفی فی اصول الفقه. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ غنی‌زاده بافقی، مریم و ورمزیار، فائزه (1400). «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده». نشریة علمی پژوهش‌های حقوقی، 20(46).
ـ فخرالدین، محمد بن حسن بن یوسف (۱۳۸۷ ق). ایضاح الفواید. قم: المطبعه العلمیه.
ـ قاضی الجرجانی، میر سید شریف (1907 م). شرح المواقف. قاهره: بی‌نا.
ـ قحطانی، مسفر بن علی بن محمد (2003 م). منهج استنباط احکام النوازل الفقهیه المعاصره. بیروت: دار ابن حزم.
ـ قرضاوی، یوسف (بی‌تا). السیاسه الشرعیه فی ضوء نصوص الشریعه و مقاصدها. بیروت: مؤسّسه الرساله.
ـ کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنی (خانواده). تهران: شرکت انتشار، چاپ سوم.
ـ ـــــــــــــــ (1379). کلیات حقوق (نظریة عمومی). تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـ کاسکو، بارت (بی‌تا). تفکر فازی. ترجمة علی غفاری و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ مجاهد الطباطبایی، السید محمد بن سید علی (1296 ق). مفتاح الاصول. قم: مؤسّسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع).
ـ کرکی (محقق)، علی بن الحسین (1368). رسائل الکرکی. تحقیق محمد حسون. قم: کتابخانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
ـ مروارید، علی‌اصغر (1410 ق). سلسله الینابیع الفقهیه. بیروت: دار الاسلامیه.
ـ منصوری، خلیل‌رضا (1413 ق). دراسه موضوعیه حول نظریه العرف و دورها فی عملیه الاستنبا‌ط. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ـ موسوی الاردبیلی، السید عبدالکریم (1413 ق). فقه الحدود و التعزیرات. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ـ موسوی الخمینی، روح‌الله (1384). تحریر الوسیله. ترجمة علی اسلامی و محمد قاضی‌زاده. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، چاپ بیست‌و‌دوم.
ـ موسوی الخویی، ابوالقاسم (۱۴۲۰ ق). مصباح الاصول. قم: مکتبه الدواری.
ـ موسوی بغدادی (السید الشریف المرتضی)، سید ابوالقاسم علی بن حسین (1417 ق). مسائل الناصریات. تهران: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه، مدیریه الترجمه و النشر.
ـ نجفی، محمدحسن (1365 ق). جواهر الکلام. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ـ نراقی، مهدی (1379). جامع السعادات. ترجمة سید جلال‌الدین مجتبوی. تهران: حکمت.
ـ نوربها، رضا (1369). زمینة حقوق جزای عمومی. تهران: کانون وکلای دادگستری. | ||
|
Statistics Article View: 379 PDF Download: 410 |
||
