News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,509,418 |
| PDF Download | 4,506,984 |
تبیین ابن‌سینا از استنباط آرای محموده | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Volume 26, Issue 67, January 1401, Pages 75-95 PDF (350.29 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2022.242518.1576 | ||
| Authors | ||
| مجید شمس آبادی حسینی1; محمد سعیدی مهر* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه فلسفه و حکمت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران . | ||
| Receive Date: 13 January 2022, Revise Date: 03 May 2022, Accept Date: 06 August 2022 | ||
| Abstract | ||
| ازجمله مباحثی که به‌اختصار در آثار ابن‌سینا ذکر شده، آرای محموده و روش استنباط آن‌هاست. ازنظر شیخ‌الرئیس، عقل به‌تنهایی نمی‌تواند به آرای محموده دست یابد و مؤلفه‌های دیگری همچون آرای نظری، شهرت، استقرا، تجربه و مصلحت در این زمینه، نقش اساسی دارند؛ اما روش استنباط آرای محموده از این مؤلفه‌های مختلف، محل بحث است؛ افزون‌بر آن، آرای محموده ذیل مجموعة مشهورات جای می‌گیرند و بیان ابن‌سینا دربارة حجت‌آوری بر این آرا و از سوی دیگر، برهان‌ناپذیری مشهورات، ناسازگار بهنظر می‌رسد؛ اما با نگاهی تحلیلی به مباحث بوعلی در بخش مشهورات منطق و کارکردهای عقل عملی، و بررسی نگاه وی به اخلاق می‌توان تبیینی نو در این حوزه به‌دست داد که سازگاری مؤلفه‌های یادشده با یکدیگر و سازگاری سخنان این فیلسوف با هم در این حوزه را روشن می‌کند. این تبیین از این نکتة فلسفی در آثار ابن‌سینا سرچشمه می‌گیرد که اساساً حجت و مقدماتش که در استنباط آرای محموده مطرح می‌شود، با برهان و مقدماتش که در فلسفة نظری و منطق کلاسیک وجود دارد، متفاوت است. وقتی شیخ‌الرئیس از حجت‌آوری بر آرای محموده سخن می‌گوید، مقصودش اقامة برهان بر آن‌ها نیست که با برهان‌ناپذیری مشهورات و آرای محموده ناسازگار باشد؛ بلکه حجت می‌تواند اعم‌از قیاس و استقرا باشد؛ بدین ترتیب، برخی آرای محموده برپایة موارد استقراشده و برخی دیگر هم برمبنای قیاس نتیجه‌گیری می‌شوند. قیاس نیز مقدمات مختلفی اعم‌از اوّلی و کلی تا تجربی، مشهور یا جزئی دارد و اموری همچون آداب، انفعال‌های نفسانی و مصلحت‌های انسانی هم ذیل این مقدمات قرار می‌گیرند. | ||
| Keywords | ||
| استنباط در اخلاق; مشهورات; عقل عملی; آرای محموده; حکمت عملی; ابن‌سینا | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و مصحح). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقى دانش‌پژوه، مقدمه‌نویس و مصحح) (چاپ 2). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1387). الإلهیات من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1392الف). الإشارات و التنبیهات (المنطق) (وسام الخطاوی، محقق و مصحح). قم: مطبوعات دینی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1392ب). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق) (چاپ 4). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1394). دانشنامۀ علایی (محمد معین، سید محمد مشکوة و تقی بینش، مقدمه‌نویسان، حاشیه‌نویسان و مصححان). تهران: مولی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1396). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و مصحح). تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق). الشفاء (المنطق) (سعید زاید، محقق). قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1405ق). منطق المشرقیین (چاپ 2). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980). عیون الحکمة (عبدالرحمان بدوى، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 2). بیروت: دار القلم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (2005). رسالة فی ما تقرر عنده من الحکومة، نقل در مبحث عن القوی النفسانیة او: کتاب فی النفس علی سنّة الإختصار (ادوارد کرنیلیوس فندیک، مقدمه‌نویس، مترجم و محقق). بیروت: دار بیبلیون.
ارسطو (1390). منطق ارسطو (اُرگانون) (میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، مترجم). تهران: نگاه.
امیرخانی، مهناز؛ و پورصالح امیری، سیده ملیحه (1394). صدق و کذب‌پذیری مشهورات نزد ابن‌سینا، پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 17(65)، 93-110.
پورصالح امیری، سیده ملیحه؛ و برخورداری، زینب (1394). نقش مشهورات در تعین مدن با تکیه بر آرای فارابی و ابن‌سینا. حکمت سینوی، 19(53)، 131-151.
ذوالحسنی، فرزانه (1392). نظریۀ آرای محموده و مبانی و پیامدهای آن در اندیشۀ ابن‌سینا. (رسالۀ دکتری). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
ذوالحسنی، فرزانه (1393). جایگاه معرفت‌شناسی عقل عملی نزد ابن‌سینا. حکمت سینوی، 18(51)، 5-17.
سعیدی‌مهر، محمد؛ و ذوالحسنی، فرزانه (1390). مشهورات در اندیشۀ ابن‌سینا. حکمت سینوی، 15(46)، 63-78.
قوام صفری، مهدی (1398). اندیشۀ اخلاقی ابن‌سینا. پژوهش‌های فلسفی، 13(29)، 337-360.
محیطی، حسن (1394). توجیه گزاره‌های اخلاقی برمبنای شهرت. معرفت اخلاقی، 6(17)، 5-24.
مسعودی، جهانگیر (1394). راهبرد اصلی در حل معمای واقع‌گرایی اخلاقی در دیدگاه اخلاقی ابن‌سینا. پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 16(64)، 7-24.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). شرح برهان شفا (محسن غرویان، محقق و نگارنده) (چاپ 2). قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1386). شرح الإشارات و التنبیهات (چاپ 2). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
Javadi, M. (2007). Ibn Sina and the Status of Moral Sentences. Springer, Topoi. 26, 247-254. | ||
|
Statistics Article View: 343 PDF Download: 266 |
||