News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,895 |
| PDF Download | 4,499,445 |
نظریه اتحاد عمل و عامل و معمول و نقش آن در تبیین رابطه خودپرستی و خداپرستی | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 22, Volume 20, Issue 1 - Serial Number 39, April 1401, Pages 165-172 PDF (486.35 K) | ||
| Document Type: کوتاه | ||
| DOI: 10.30497/prr.2022.76224 | ||
| Author | ||
| محمدکاظم فرقانی* | ||
| دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 24 February 2022, Revise Date: 21 April 2022, Accept Date: 05 May 2022 | ||
| Abstract | ||
| ملاصدرا اتحاد علم و عالم و معلوم را را در همۀ مراتب علم -و نه فقط مرتبۀ عقل- بر اساس اتحاد نفس و قوای آن اثبات کرده است. همان براهین ملاصدرا را با افزودن نظریۀ اتحاد نفس و بدن و نتیجه گرفتن اتحاد اعمال جوارحی با اعمال جوانحی و اتحاد هر دو با نفس عامل می‌توان برای اثبات نظریۀ اتحاد عمل و عامل به کار برد. همان گونه که در نظریۀ اتحاد علم و عالم و معلوم منظور از معلوم متحد با دو تای دیگر معلوم بالذات است که حکایتگر از معلوم بالعرض است، در مورد عمل هم می‌توان معمول را به دو قسم معمول بالذات و معمول بالعرض تقسیم کرد و آنگاه نظریۀ اتحاد عمل و عامل و معمول را نتیجه گرفت. با تطبیق این نظریه بر عملی که عبادت نامیده می‌شود می‌توان اتحاد عبادت و عابد و معبود را به دست آورد و نشان داد که آنچه اولاً و بالذات معبود آدمی واقع می‌شود همان معبود علمی اوست که با نفس او متحد است و اگر صحیح باشد از معبود عینی حکایت می‌کند و گرنه مابحذای خارجی ندارد. با این بیان می‌توان گفت در هر صورت (چه عبادت صحیح که طی آن معبود حقیقی مورد پرستش قرار می‌گیرد و چه عبادت غلط که طی آن آنچه حقیقتاً سزاوار پرستش نیست عبادت می‌شود) خداپرستی به گونه‌ای همان خودپرستی است. بر اساس مبانی هستی‌شناسانۀ ملاصدرا به روش دیگر هم می‌توان این‌همانیِ خداپرستی و خودپرستی را اثبات کرد. این یکتایی بر اساس دو مبنای وحدت شخصی حقیقت وجود و انحصار معبودیت در خدای متعال (یعنی تنها وجودی که آنچه غیر او موجود دانسته می‌شود وجه اوست و وجه یک چیز به وجهی همان چیز است) قابل اثبات است. با این بیان، تقسیم معبود به بالذات و بالعرض منتفی می‌شود چنان که تقسیم معبود به حقیقی و غیرحقیقی هم رنگ می‌بازد. | ||
| Keywords | ||
| اتحاد عمل و عامل و معمول; خودپرستی; خداپرستی; ملاصدرا | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا. 1364. النجاة فی الحکمة المنطقیة و الطبیعیة و الالهیة. تهران: مرتضوی.
ابن‌سینا. 1375. الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
اعرافی، علیرضا، و سید نقی موسوی. 1390. «گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهای جوانحی». فقه 18(4).
سبزواری، ملاهادی. 1413 ق. شرح المنظومة. تحقیق مسعود طالبی. تهران: ناب.
الشریف المرتضی. 1431 ق. الذخیرة فی علم الکلام. تحقیق السید احمد الحسینی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
فرقانی، محمدکاظم، و مجید شمس‌آبادی حسینی. 1398. «تبیین دوگانه‌انگاری مرتبه‌ای در نفس‌شناسی صدرایی و جایگاه آن در میان نظریات فلسفه ذهن». حکمت صدرایی 15: 121-129.
ملاصدرا. 1410 ق. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ملاصدرا. 1388. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا. 1375. مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. رسالۀ اتحاد العاقل و المعقول. تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت.
ملاصدرا. 1378. سه رساله فلسفی. المسائل القدسیة. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ملاصدرا، 1341. عرشیه. تصحیح و ترجمه غلامحسین آهنی. تهران: مولی. | ||
|
Statistics Article View: 430 PDF Download: 319 |
||