News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,499,361 |
| PDF Download | 4,503,777 |
بررسی اِسناد نظریه تکامل برزخی به ابن‌سینا | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 11, Volume 19, Issue 2 - Serial Number 38, December 1400, Pages 221-238 PDF (575.05 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2022.242112.1722 | ||
| Authors | ||
| سیده زهرا موسوی بایگی1; سید محمد موسوی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علوم و معارف اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| Receive Date: 08 November 2021, Revise Date: 21 January 2022, Accept Date: 04 February 2022 | ||
| Abstract | ||
| تکامل نفوس پس از مفارقت از بدن یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی است که در چند دهه اخیر در پرتوی آموزه‌های دینی مطرح شده است. برخی از محققان و پژوهشگران بر این باورند که در آثار حکما، از جمله ابن‌سینا، اشارات فراوانی مبنی بر پذیرش تحقق تکامل برزخی و اخروی یافت می‌شود. ابن‌سینا در چهار اثر فلسفی خود از تعابیری استفاده می‌کند که به باور محققان مذکور نمایانگر وقوع حرکت و استکمال در نفوس غیرکامل پس از مفارقت از بدن است. به عقیده ایشان، با التفات به گفتار شیخ، این استکمال قابل تعمیم به تمام نفوس است. پژوهش حاضر، که به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد انتقادی نگاشته شده است، می‌کوشد نشان دهد برداشت مذکور حاصل تفسیر متن شیخ در ساحت پیشفرض‌های این محققان بودهاست، نه در چارچوب اندیشه ابن‌سینا. او نه اصل تحقّق تکامل نفس مجرد را اثبات می‌کند و نه امکان آن را، بلکه تنها خواهان اثبات بقا و معاد نفوس غیرکامل است. از این رو عبارات موهم معنای استکمال نفس پس از جدایی از بدن عنصری را باید متناسب با نظام و مبانی کلی فلسفه وی و ناظر به مسئله اصلی او تفسیر و تبیین کرد. | ||
| Keywords | ||
| نفوس غیرکامل; تکامل برزخی; معاد; بقای نفوس غیرکامل; جسم فلکی | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1326 ق. الرسائل فی الحکمة و الطبیعیات. قاهره: دار العرب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1363. المبدأ و المعاد. به اهتمام عبدالله نورانی. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1364. ترجمه رساله اضحویه. ترجمه ناشناس و تصحیح حسین خدیوجم. تهران: اطلاعات.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1375. الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1376. الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1379. النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1383. حقیقت و کیفیت سلسله موجودات. تصحیح موسی عمید و مقدمه مهدی محقق. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1385. ترجمه و شرح الهیات نجات. ترجمه یحیی یثربی. قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404ق-الف. التعلیقات. تصحیح عبدالرحمن بدوی. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404ق-ب. الشفاء (الطبیعیات)، ج. ۱. تحقیق سعید زاید. قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1953. رسائل ابن‌سینا (استانبول). تصحیح حلمی ضیاء اولکن. استامبول: مطبعه ابراهیم خروز.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1980. عیون الحکمة. تحقیق عبدالرحمن بدوی. بیروت: دارالقلم.
احمدی، امینه، و سید صدرالدین طاهری. 1397. «بررسی تطبیقی مبانی فلسفی ابن‌سینا و ملاصدرا در ارتباط با تکامل برزخی بر اساس متون دینی». خردنامه صدرا 91: 39-54.
اسدعلیزاده، اکبر. 1391. «تکامل برزخی از نگاه معارف عقلی و نقلی». آیین حکمت 13: 7-33.
اسلامی، حسین، و عبدالله نصری. 1398. «تبیین مسئله امکان حرکت در مجردات و پاسخ به اشکالات پیرامون آن». حکمت صدرایی 14: 11-20.
حائری مازندرانی، محمدصالح. 1362. حکمت بوعلی سینا. تصحیح حسن فضائلی. تهران: علمی.
حسن‌زاده آملی، حسن. 1365. هزار و یک نکته. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
حسن‌زاده آملی، حسن. 1374. «تعلیقات». در آغاز و انجام، نوشتۀ محمد بن محمد طوسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حسن‌زاده آملی، حسن. 1376. «تعلیقات». در الإلهیات من کتاب الشفاء، نوشتۀ حسین بن عبدالله ابن‌سینا. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
حسن‌زاده آملی، حسن. 1381. هزار و یک کلمه، ج. ۲. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حسن‌زاده آملی، حسن. 1386. شرح فارسی الأسفار الأربعة. گردآورنده محمدحسین نائیجی. قم: بوستان کتاب قم.
حسینی، سید حسین، و موسی ملایری. 1398. «تقریر دو برهان بر نظریه حرکت در مجردات». خردنامه صدرا 97: 97-108.
خسروپناه، عبدالحسین. 1387. فلسفه فلسفه اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خمینی، روح‌الله. بی‌تا. تعلیقات علی شرح «فصوص الحکم» و «مصباح الانس». با مقدمۀ محمد حسن رحیمیان. قم: پاسدار اسلام.
رازی، فخرالدین. 1384. شرح الاشارات و التنبیهات، ج. ۲. تصحیح نجف‌زاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
طوسی، محمد بن محمد. 1374. آغاز و انجام. با مقدمه و شرح و تعلیقات حسن حسن‌زاده آملی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طوسی، محمد بن محمد. 1386. شرح الاشارات و التنبیهات. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1360-الف. اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1360-ب. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1366. تفسیر القرآن الکریم، ج. ۴. تصحیح محمد خواجوی. قم: بیدار.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1383. شرح أصول الکافی. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1422 ق. شرح الهدایة الاثیریة. تصحیح محمد مصطفی فولاد کار. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. 1981. الحکمة المتعالة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج. ۲. بیروت: دار احیاء التراث.
نجفی سوادرودباری، رضوانه. 1387. «تکامل برزخی نفس». پژوهشنامه فلسفه دین 34: 97-110.
نورمحمدی، یحیی، و عبدالرسول عبودیت. 1396. «تبیین تکامل برزخی بر اساس مبانی فلسفی صدرالمتألهین». معرفت کلامی 19: 61-74.
هنری، احمدرضا. 1389. «استکمال برزخی و اختیار در عالم برزخ». نقد و نظر 60: 146-169. | ||
|
Statistics Article View: 425 PDF Download: 399 |
||