News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,809 |
| PDF Download | 4,499,202 |
معنا و مبنای قاعدۀ الاتفاقی در فلسفۀ سینوی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 11, Volume 25, Issue 66, December 1400, Pages 243-264 PDF (437.1 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2022.242310.1570 | ||
| Authors | ||
| محمدکاظم فرقانی* 1; راضیه لاهوتیان2 | ||
| 1دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. | ||
| 2دانشآموختۀ کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 07 December 2021, Revise Date: 17 March 2022, Accept Date: 28 February 2022 | ||
| Abstract | ||
| ابن سینا به‌تبع ارسطو برای حل معضل استقرا از قاعدۀ «الإتفاقی لایکون دائمیاً و لا اکثریاً» بهره برده و بر این اساس، اولین مسئلۀ مقالۀ حاضر، پرسش دربارۀ معنا و مفاد این قاعده ازنگاه اوست. از آنجا که واژۀ «اتفاق» به پنج معنا به‌کار می رود، در وهلۀ نخست باید مشخص کرد او دقیقاً کدام معنا را درنظر داشته است تا از این طریق، مفاد این قاعده روشن شود. درپی بررسی آثار شیخ‌الرئیس درمییابیم مراد او اتفاق به‌معنای بخت و همچنین هرسه معنای نفی علیت (فقدان علت فاعلی، علت غایی و رابطۀ علّی) نبوده؛ بلکه اتفاق به‌معنای وجود معارض، موردنظر اوست. طبق بیان بوعلی، وقتی می توان پدیده ای را اتفاقی دانست که نسبت‌به سبب ذاتی‌اش درنظر گرفته نشود. اتفاقی، امری است که سبب و غایت بالعَرَض دارد و اکثری و دائمی نیست. هر امری که نسبت‌به سبب ذاتی‌اش سنجیده شود، ازنوع دائمی و اکثری خواهد بود و بر این اساس می‌توان گفت ازنظر ابنسینا دائمی و اکثری‌بودن، ملاکی است که نشان می‌دهد شیء مطابق طبیعت و ذات خود عمل می کند. در این مقاله، اصل علیت و لوازم آن (ضرورت و سنخیت علت و معلول)، قاعدۀ «الشیء ما لم یجب لم یوجد» و قاعدۀ «القسر لایدوم» به‌عنوان مبانی قاعدۀ الاتفاقی معرفی شده اند. | ||
| Keywords | ||
| الاتفاقی; اتفاق; ابنسینا; استقرا; علیت | ||
| References | ||
|
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (بی‌تا). قواعد کلی فلسفی در فلسفۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1361). فن سماع طبیعی (محمدعلی فروغی، نگارش) (چاپ 3). تهران: امیرکبیر.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1373). برهان شفا (مهدی قوام‌صفری، مترجم و پژوهشگر) (چاپ 1). تهران: فکر روز.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1391)، التعلیقات (سید حسین موسویان، محقق) (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسایل ابنسینا: رسالۀ سرّ القدر. قم: بیدار.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ق). الشفاء (الإلهیات) (سعید زائد و الأب قنواتى، مصححان). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1405ق). الشفاء: الطبیعیات (سعید زائد و دیگران، محققان) (چاپ 2). قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
ارسطو (1363). طبیعیات (مهدی فرشاد، مترجم). تهران: امیرکبیر.
ارسطو (بی‌تا). الطبیعة (السماع الطبیعی) (اسحاق بن حنین حیری، مترجم). قاهره: المرکز القومی للترجمة.
اسفراینی نیشابوری، محمد بن علی (1383). شرح کتاب النجاة لإبن‌سینا: قسم الإلهیات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
خوانساری، محمد (1386). منطق صوری (چاپ 32). تهران: آگاه.
السبزواری، هادی (1383). شرح المنظومة فی المنطق و الحکمة (چاپ 1). قم: بیدار.
شیروانی، علی (1389). ترجمه و شرح بدایة الحکمة. قم: دار الفکر.
صدر، محمدباقر (1382). مبانی منطقی استقرا (محمدعلی قدس‌پور، مترجم) (چاپ 1). قم: یمین.
طباطبایی سید محمدحسین (1387). اصول فلسفۀ رئالیسم. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1385). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید (علامه حلی، شارح) (چاپ 3). قم: بیدار.
قوام‌صفری، مهدی (1378). نظریۀ صورت در فلسفۀ ارسطو (چاپ 2). تهران: حکمت.
مصباح یزدی، محمدتقی (1364). علت غایی. نشریۀ نور علم، (14)، 8-17.
مطهری، مرتضی (1370). درس‌های الهیات شفا (چاپ 2). تهران: حکمت.
یثربی، سید یحیی (1385). ترجمه و شرح الهیات نجات (چاپ 1). قم: بوستان کتاب. | ||
|
Statistics Article View: 386 PDF Download: 300 |
||