News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,853 |
| PDF Download | 4,499,277 |
نقد و بررسی مبانی فقهی سیاست جمهوری اسلامی ایران در پالایش فضای مجازی (فیلترینگ) | ||
| دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق) | ||
| Article 12, Volume 28, Issue 2, December 1400, Pages 677-653 PDF (441.07 K) | ||
| Document Type: علمی-پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/rc.2022.76103 | ||
| Authors | ||
| علیرضا هاشم زادگان* 1; علی غلامی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده معارف و حقوق، دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام)، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 16 March 2022, Accept Date: 16 March 2022 | ||
| Abstract | ||
| اینترنت به‌رغم مزایا و فرصت‌هایش، برای کلیه کشورها به‌ویژه ایران که ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگی، دینی و سیاسی دارد، آسیب‌هایی نیز به همراه دارد. یکی از راه‌های مقابله با این آسیب‌ها، پالایش (فیلترینگ) است که از بدو ورود اینترنت به کشور، به شکل جدی دنبال شده است. بررسی ابعاد مختلف نظام پالایشی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد با «یک سیاست پالایش حداکثری» مواجهیم که البته در عمل به طور ناقص و حداقلی اجرا می‌شود. مبنای اتخاذ این سیاست استناد به برخی ادله فقهی از جمله «وجوب نهی‌از‌منکر»، «حرمت کتب ضاله» و «قاعده نفی سبیل» است که از آن‌ها جواز یا وجوب پالایش نتیجه گرفته شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد استنادهای صورت‌گرفته به ادلۀ فقهی را نقد و بررسی کند. این پژوهش نشان می‌دهد از میان ادله، تنها وجوب نهی‌از‌منکر می‌تواند مبنای پالایش قرار گیرد که البته موفقیت آن در مرحله اجرا در گروی پیش‌بینی مقدمات و لوازمی است. مرور آثار و نتایج اتخاذ سیاست کنونی، حاکی از لزوم به‌روزرسانی این سیاست از باب «مصلحت» و «حفظ نظام» است. این پژوهش نشان می‌دهد جایگزین‌کردن یک سیاستِ حداقلی‌تر که به صورت کامل اجرا شود، از سیاست فعلی مطلوبیت بیشتری دارد. در این سیاست پیشنهادی، محدودۀ پالایش متناسب با نیاز عمومی بازتعریف می‌شود، بسترها و رسانه‌های داخلی توسعه می‌یابند و از ظرفیت خانواده‌ها برای حمایت از کودکان استفاده می‌شود. بررسی صورت‌گرفته اثبات می‌کند چنین تغییری از منظر فقهی با مانعی مواجه نیست. | ||
| Keywords | ||
| پالایش اینترنت; فیلترینگ; پالایش فضای مجازی; وجوب نهی‌از‌منکر; حرمت کتب ضاله; قاعده نفی سبیل | ||
| References | ||
|
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
اردبیلی، احمدبن‌محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان (جلد 8). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
اسماعیلی، محسن؛ نصراللهی، محمدصادق (1395). «پالایش فضای مجازی؛ حکم و مسائل آن از دیدگاه فقهی». دین و ارتباطات، 23 (1)، صص 80-53.
امام خامنه‌ای، سید علی (1381). «بازخوانی مواضع رهبر معظم انقلاب درباره اینترنت»، دسترسی در 6 آبان 1399 /http://parsine.com/fa/news/59765
امام خامنه‌ای، سید علی (1394). «حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی»، دسترسی در 6 آبان 1399 /https: //farsi.khamenei.ir/message-content?id=30658
امام خمینی، روح‌الله (1385). ترجمه تحریرالوسیله (جلد 1). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، روح‌الله (1421ق). کتاب البیع (جلد 2). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ایسپا (1396). «رییس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران خبر داد: تلگرام، محبوب‌ترین پیام‌رسان ایرانی‌ها»، دسترسی در 6 آبان 1399 http://ispa.ir/Default/Details/fa/1785/
ایسپا (1398). «مهاجرت مردم ایران از تلگرام به واتساپ»، دسترسی در 6 آبان 1399 /http://ispa.ir/Default/Details/fa/2095
آذری جهرمی، محمدجواد (1398). «روایت وزیر ارتباطات از تجارت چند صد میلیاردی فروش وی‌پی‌ان و فیلترشکن»، دسترسی در 6 آبان 1399 https: //www.isna.ir/news/98061105966/
بجنوردی، سید حسن (1419ق). القواعد الفقیه (جلد 1). قم: مؤسسه الهادی.
پالیزبان، محسن (1394). «بررسی رابطه اینترنت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه سیاست، 45 (3)، صص 654-653.
جاویدنیا، جواد؛ عابدی سرآسیا، علیرضا؛ سلطانی، عباسعلی (1394). «واکاوی سیاست‌های پالایش محتوای مجرمانه (فیلترینگ) از منظر فقهی». دین و ارتباطات، 22 (2)، صص 61-35.
حسین‌نژاد، سید مجتبی؛ منیری حمزه‌کلایی، حمیدرضا (1396). «تحلیل و بررسی فقهی اجرای فیلترینگ در فضای مجازی». فصلنامه علمی ـ پژوهشی حکومت اسلامی، 22 (2)، صص 56-27.
حسینی مراغه‌ای، میرعبدالفتاح (1417ق). العناوین الفقهیه. قم: انتشارات اسلامی.
خاتمی، سید محمد (1381). «دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با رهبر انقلاب»، دسترسی در 6 آبان 1399 /https: //farsi.khamenei.ir/news-content?id=18798
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1385). جامع الاحکام (جلد 2). قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ علی صافی گلپایگانی.
طباطبایی، سید علی (1418). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسه آل‌البیت.
فاضل لنکرانی، محمد (1416ق). القواعد الفقهیه. قم: چاپخانه مهر.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین (جلد 4). قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، ابوالحسن (1399). «آیین‌نامه VPN قانونی تدوین شد/ وزارت ارتباطات مسئول واگذاری»، دسترسی در 6 آبان 1399 /https: //www.mehrnews.com/news/4899079
قانع، احمدعلی (1391). کتب ضاله؛ رویکردی فقهی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
قرائتی، محسن (1389). تفسیر نور (جلد 1). تهران: مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (1388). «فهرست مصادیق محتوای مجرمانه»، دسترسی در 6 آبان 1399 /https: //internet.ir/crime_index.html
مجلس خبرگان قانون اساسی (1364). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (جلد 3). تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
محب‌الرحمن، محمدمهدی؛ صرامی، سیف‌الله؛ محب‌الرحمن، محمدعلی (1394). «پژوهشی در حکم فقهی فیلتر (شبکه‌های تلویزیونی، صفحات وب و شبکه‌های اجتماعی). کاوشی نو در فقه، 22 (86)، صص 62-33.
مطهری، مرتضی (1365). ده گفتار. تهران: صدرا.
نجفی، محمدحسن (1404ق). ﺟﻮاهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (جلد 22). بیروت: دار إﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث العربی.
نصراللهی، محمدصادق (1394). الگوی سیاست‌های فرهنگی ـ ارتباطی حاکم بر تنظیم مقررات شیوه پالایش فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران، (رساله دکتری دانشگاه امام صادق)، تهران، ایران.
هادیان‌فر، کمال (1397). «چند نفر در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند؟»، دسترسی در 6 آبان 1399 https: //www.isna.ir/news/97072413874/
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (جلد 1). قم: مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
Bashir, H., & Nasrollahi, M. S. (2018). A Comparative Study of Regulating the Filtering of Cyberspace in the US, the EU and China: Proposals for Policymaking in Iran. Journal of Cyberspace Studies, 2 (1), 1-28.
Bell, D., Loader, B. D., Pleace, N., & Schuler, D. (2004). Cyberculture: The key concepts. Psychology Press.
Deibert, R., Palfrey, J., Rohozinski, R., & Zittrain, J. (2008). Access denied: The practice and policy of global internet filtering. p. 472. The MIT Press.
Durov: [Durov]. (2017, August 1). In Jakarta, meeting with local teams brainstorming ways how to eradicate ISIS propaganda more efficiently [Tweet]. Retrieved from https: //twitter.com/durov/status/892276270700126208.
Durov: [Durov]. (2017, December 31). Iranian authorities are blocking access to Telegram for the majority of Iranians after our public refusal to shut down https://t.me/sedaiemardom and other peacefully protesting channels [Tweet]. Retrieved from https: //twitter.com/durov/status/947441456238735360.
Kuehl, D. T. (2009). From cyberspace to cyberpower: Defining the problem. Cyberpower and national security, 30.
Mowlana, H. (1985). International flow of information: A global report and analysis. No. 99, United Nations Educational.
Schell, B. H. (2014). Internet Censorship: A Reference Handbook: A Reference Handbook, Abc-Clio. | ||
|
Statistics Article View: 900 PDF Download: 904 |
||