News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,815 |
| PDF Download | 4,499,213 |
استقلال رویکرد خواجه نصیرالدین طوسی از نظر مشائیان درباب حصول ادراکات | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 3, Volume 25, Issue 66, December 1400, Pages 53-75 PDF (443.55 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2022.241831.1558 | ||
| Authors | ||
| مریم طهماسبی1; سید عباس ذهبی* 2; احمد بهشتی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
| 3استاد تمام گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 22 September 2021, Revise Date: 09 March 2022, Accept Date: 12 March 2022 | ||
| Abstract | ||
| خواجه نصیرالدین طوسی (597-672ق) از فیلسوفان مشائی‌ای است که با اندیشه های فلسفی شهاب الدین یحیی سهروردی (549-587ق)، فیلسوف بزرگ اشراقی پیش‌از خود و ازجمله ایدۀ علم شهودی و اشراقی او آشنایی داشت؛ اما به‌رغم این آشنایی و اعتقاد برخی به اشراقی‌بودن وی، تأثیر چندانی از مکتب اشراق در مباحث مربوط به علم و ادراک در آثارش دیده نمی شود. خواجه نصیرالدین علم حضوری را نپذیرفته و بر علم حصولی فاعل شناسا به غیر خود تأکید کرده است. از سوی دیگر، وی برخلاف ابن سینا (370-428ق) و دیگر فیلسوفان مشائی در تبیین ابصار، نظریۀ خروج شعاع را مختار دانسته و همچنین ادراکات عقلی را ازطریق فرایند انطباع (نه تجرید) تلقی کرده است. در این مقاله می‌کوشیم با بررسی آثار متعدد منطقی و فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی نشان دهیم وی در مباحث علم و ادراک، نه تابع دیدگاه فیلسوفان مشاء بوده و نه از سنت اشراقیون پیروی کرده؛ بلکه رویکردی نوین را درپیش گرفته است؛ از این روی، دیدگاه او را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد: نخست، بُعد سلبی نظر طوسی که در این بخش نشان داده می شود او علم حضوری را نفی می کند؛ دوم، بُعد ایجابی که بیانگر نظریۀ انطباع ادراکات عقلی ازمنظر وی است. | ||
| Keywords | ||
| علم حصولی; علم حضوری; تجرید; انطباع; نصیرالدین طوسی | ||
| References | ||
|
آشتیانی، مهدی (1377). اساس التوحید (جلال‌الدین آشتیانی، مصحح). تهران: امیرکبیر.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (عبدالله نورانی، به‌اهتمام) (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 1). قم: بیدار.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات (چاپ 1). قم: نشر البلاغة.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ق-الف). التعلیقات (عبدالرحمان بدوی، محقق). بیروت: مکتبة الاعلام الإسلامی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1404ق-ب). الشفاء (الطبیعیات) (سعید زاید و...، محققان) (جلد 2). قم: مکتبة آیةالله المرعشى النجفی.
ابنسینا، حسین بن عبدالله (2007). احوال النفس: رسالة فی النفس و بقائها و معادها (احمد فؤاد اهوانی، محقق). پاریس: داربیبلیون.
بهشتی، احمد (1386). تجرید: شرح نمط هفتم از کتاب الإشارات و التنبیهات شیخالرئیس ابنسینا (چاپ 2). قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
حسین‌زاده، محمد (1396). جستاری فراگیر در ژرفای معرفت‌شناسی (چاپ 1). قم: حکمت اسلامی.
حلی، حسن بن یوسف (1371). الجوهر النضید (چاپ 5). قم: بیدار.
حلی، حسن بن یوسف (1372). کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد (چاپ 3). قم: شکوری.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375الف) مجموعۀ مصنفات (جلد 1: التلویحات) (چاپ 2). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات قرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375ب). مجموعۀ مصنفات (جلد 2: حکمة الإشراق) (چاپ 2). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات قرهنگی.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375ج). المشارع و المطارحات (چاپ 2). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات قرهنگی.
الشهرزورى، شمسالدین (1372). شرح حکمة الإشراق (حسین ضیایی تربتى، مقدمه‌نویس و محقق) (چاپ 1). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة (جلد 3، 6 و 8) (چاپ 3). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). نهایة الحکمة (غلام‌رضا فیاضی، مصحح) (جلد 4). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1345). شرح مسئلة العلم (عبدالله نورانی، محقق و مقدمه‌نویس). مشهد: مطعبة جامعة.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1367). اساس الإقتباس (چاپ 3). تهران: دانشگاه تهران.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1375). شرح الإشارات و التنبیهات (جلد 2) (چاپ 2). قم: نشر البلاغة.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1405ق-الف). تلخیص المحصل (چاپ 2). بیروت: دار الأضواء.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1405ق-ب). مصارع المصارع (چاپ 1). قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1407ق). تجرید الإعتقاد (محمدجواد حسینی جلالی، ملاحظات) (چاپ 1). تهران: مکتب الاعلام الإسلامی.
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1425ق). بقاء النفس بعد فناء الجسد (چاپ 1). قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث.
فارابی، ابونصر (1405ق). الجمع بین رأی الحکیمین (البیر نصری نادر، مقدمه و تعلیق‌نویس) (چاپ 2). تهران: الزهرا.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411ق). المحصل (حسین أتاى، محقق) (چاپ 1). قاهره: مکتبة دار التراث.
فرحات، هانی نعمان (1389). اندیشه‌های فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدین طوسی (غلام‌رضا جمشیدنژاد اول، مترجم). تهران: میراث مکتوب.
قطب‌الدین الشیرازى، محمود بن مسعود (1383). شرح حکمة الإشراق (عبدالله نورانى و مهدى محقق، به‌اهتمام) (چاپ 1). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
قوشچی، علاءالدین علی بن محمد (بیتا). شرح تجرید العقاید. بی‌جا: نشر رضی- بیدار- عزیزی.
لاهیجی، عبدالرزاق بن علی (بیتا). شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام (جلد 2) (چاپ 1). اصفهان: مهدوی.
مدرس رضوی، محمدتقی (1354). احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی (چاپ 1). تهران: بنیاد فرهنگ ایران (مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی).
مدرسی (زنجانی)، محمد (1363). سرگذشت و عقاید فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی (چاپ 1). تهران: امیرکبیر.
ملکشاهی، حسن (1388). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات (جلد 1) (چاپ 6). تهران: سروش. | ||
|
Statistics Article View: 335 PDF Download: 266 |
||