News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,508,832 |
| PDF Download | 4,506,513 |
تحلیل مثلیت در قرآن کریم با تکیه بر همنشین ها و کنش گفتاری | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 9, Volume 16, Issue 2 - Serial Number 32, January 1402, Pages 209-234 PDF (952.81 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2022.241172.3332 | ||
| Authors | ||
| الهه السادات میرصفائی1; عباس مصلایی پور* 2; عاطفه زرسازان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار گروه علوم قرآن وحدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 13 June 2021, Revise Date: 17 August 2021, Accept Date: 07 March 2022 | ||
| Abstract | ||
| واژه مِثل و جمع آن امثال به ترتیب 75 و 7 بار در قرآن کریم به کار رفته است که بیشتر در معنای، همانندی در نظر گرفته شده است. در پژوهش حاضر که به روش تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است تلاش شده تا به تحلیل و بررسی معنای مِثل با استفاده از واژگان همنشین آن و نیز کنش گفتاری پرداخته شود. از موارد برجسته استعمال واژه مثل در قرآن کریم، کاربرد آن در آیات تحدی، آیه 275 بقره(انما البیع مثل الربوا)، آیه 12 سوره طلاق و آیه 194 بقره است. در قرآن کریم واژه مِثل در مجاورت اسمی با واژه‌هایی چون( بیع)،( ربا) و (قصاص) و در مجاورت فعلی با فعل (اتی)،( یأتون)،(فأتوا بسوره) و(فلیأتوا بحدیث) آمده است. بر اساس نظریه کنش گفتاری آستین و طبقه بندی پنج گانه سرل، کنش گفتاری شامل کنش ترغیبی، تعهدی، اظهاری، اعلامی و عاطفی چه به صورت مستقیم و غیر مستقیم و نیز ساده و پیچیده است. بر اساس یافته های تحقیق، در آیه 194 سوره بقره، مثلیت در همنشینی و مجاورت با قصاص قرار دارد که نشان از همانندی در تکالیف و وظایف است و کنش غالب در این آیه ترغیبی - اظهاری با گفتمان تبیین و هشدارست، همچنین آیه 12 سوره طلاق، همانندی را به شکل عددی بیان می کند که با کنش گفتاری اظهاری همراه با مدح و تبیین همراه است. آیات تحدی، مثلیت و همانندی عام یعنی همانندی در همه جنبه ها را که هشدار و سرزنش و تبیین و به نوعی کنش تعهدی - اظهاری را در بر دارد مشخص می نماید و کنش گفتاری حاکم در آیه 275 بقره، سرزنش و تعجب و هشدار است و نوعی از کنش عاطفی - ترغیبی که مثلیت و همانندی در امور مشترک است را تبیین می نماید. | ||
| Keywords | ||
| واژگان کلیدی: مثلیت; همانندی; بافت و سیاق; کنش گفتاری | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن عاشور، محمدبن طاهر (1420ق)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ.
ابن عربی، محی الدین محمد (1422ق)، تفسیر ابن عربی، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی.
ابوحیان اندلسی، یوسف (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
اصفهانی، محمدحسین (1418ق)، حاشیه کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمد آل سباع قطیفی، قم: انوار الهدی.
انیس، ابراهیم؛ الحلیم المنتصر (1367ش)، المعجم الوسیط، تهران: ناصر خسرو.
بستانی، فواد (1375ش)، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، تهران: نشر اسلامی.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بلاغی، محمدجواد (1405ق)، الهدی الی الدین المصطفی، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات،
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی،
پاکتچی، احمد؛ شیرزاد، محمدحسن؛ شیرزاد، محمد حسین (1393ش)، «بازخوانی انگاره ربا در قرآن کریم با تکیه بر الگوهای انسان شناسی اقتصادی»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 22، صص61-92.
جوادی آملی، عبدالله (1378ش)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: انتشارات اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387ش)، تفسیر تسنیم، تحقیق سعید بند علی، قم: اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، قم: نشر موسسه آل البیت.
حری، ابوالفضل (1391ش)، «گفتمان قرآن – بررسی زبان شناختی پیوند متن و بافت قرآن»، فصلنامه اطلاع رسانی و کتابداری کتاب ماه دین، شماره 175.
حسینی معصوم، سید محمد، رادمرز، عبدالله (1394ش)، «تاثیر بافت زمانی- مکانی بر تحلیل کنش گفتاری مقایسه فراوانی انواع کنش‌های گفتار در سوره های مکی و مدنی قرآن کریم»، جستارهای زبانی، شماره 24، صص65-78.
دروزه، محمد عزت (1383ق)، تفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات لالفاظ القرآن، بیروت: نشر دارالعلم.
رزقی، حوریه (2014م)، «کاربرد شناسی»، مجله المخبر، الجزایر: دانشگاه سبکره، شماره 10، صص131-171.
روحانی قمی، سید صادق حسینی (1389ش)، فقه الصادق(علیه السلام)، بی جا: بی نا.
زحیلی، وهبه بن مصطفی (1418ق)، المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، بیروت: دار الکتب العربی.
زرسازان خراسانی، عاطفه (1398ش)، «واژه پژوهی در تفسیر مجاهد»، رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث، شماره 102.
زرکشی، محمد بن بهادر (1387ش)، البرهان فی علوم القرآن، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم ، قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی.
سمرقندی، نصر بن محمد (بی تا)، بحر العلوم، بی جا: بی نا.
سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن (بی تا)، الدر المنثور فی التفسیر الماثور، بیروت: نشر محمد امین.
شافعی، محمد بن ادریس (1414ق)، الرساله، بیروت: دارالکتب العربیه.
صادق رافعی، مصطفی (1393ق)، اعجاز القرآن و البلاغه النبویه، بیروت: دارالکتاب العربی.
طالبی،انسیه؛ طالب زاده شوشتری، عباس؛ حیدریان شهری، احمدرضا (1396ش)، «بررسی خطبه های جنگ امام علی(علیه السلام) بر اساس نظریه کنش گفتاری»، نشریه زبان و ادبیات عربی، شماره 16، صص161-202.
طباطبایی، محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القران، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1406ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طریحی، فخرالدین (1375ش)، مجمع البحرین، تهران: نشر کتاب فروشی مرتضوی.
طیب، سید عبد الحسین (1378ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران:انتشارات اسلامی.
عبدالباقی، محمدفواد (1364ش)، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، القاهره؛ مطبعه دارالکتب المصریه.
عسکری، ابوهلال (1412ق)، الفروق اللغویه - الفرق بین الشکل و المثل و الشبه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
عسگری متین، سجاد؛ رحیمی، علی (1392ش)، «تحلیل گفتمان حقوقی واکاوی نقش کار گفت در بافت حقوقی»، جستارهای زبانی، صص151-172.
غروی نائینی، نهله؛ آل محمد، سید تقی؛ فریادرس، محمد؛ کامران، مهدی (1398ش)، «رهیافت های زبان شناسانه در تحلیل معنای هفت آسمان»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 2، صص227-238.
فخر رازی، محمدبن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فولادوند، محمدمهدی (1415ق)، ترجمه قران کریم، تهران: دار القرآن الکریم.
فیومی، احمدبن محمد (1414ق)، المصباح المنیر، قم: دارالهجره.
قرطبی، محمدبن احمد (1966م)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
گنابادی، سلطان محمد (1408ق)، بیان السعاده فی مقامات العباده، بیروت: نشر موسسه الاعلمی مطبوعات.
مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحار الانوار الجامعه الدرر اخبار الائمه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391ش)، معارف قرآن ، قم: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).
مصطفوی، حسن (1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: انتشارات وزارت ارشاد.
مصلائی پور، عباس؛ تاجیک، الهه (1393ش)، «حوزه معنایی شکر در قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 15، صص197-220.
معرفت، محمدهادی (1381ش)، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: جامعه الرضویه العلوم الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از نویسندگان (1373ش)، تفسیر نمونه، قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
میبدی، رشید الدین (1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: امیر کبیر،
نجفی خوانساری، موسی (1373ش)، منیه الطالب فیبی حاشیه المکاسب (تحقیقات درس محقق نائینی)، تهران: المکتبه المحمدیه.
نخجوانی، نعمت الله ابن محمد (1999م)، الفواتح الاهیه و المفاتح الغیبیه، قاهره: دار رکابی للنشر.
نیشابوری، نظام الدین حسین بن محمد (1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: نشر دارالکتب العلمیه.
Austin, j. l, (1926), How to Do Things with Words, Oxford: Oxford University Press.
Austin, j. l, (1971), Performative, constative: injohn R, searl (ed), The Philosophy of Languge, Oxford University Press, p. 13-22.
Barber, A . & R. J Stainton, (2010), Concise Encyclopedia of Philosophy of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier Ltd.
Botha, j. e, (1991), Speech act theory and new testament exegesis, HTS, vol 147, no. 2, p. 294-303.
Buss, M. j, (1988), Potential and actual interactions between speech act theory and biblical studies, Semeia (Italy), No, 41, p. 125-134.
Crystal, D. (2003), A Dictionary of Linguistic & Phonetics (Fifth edition) Oxford: Blackwell.
Huang, Y. (2006), Speech Acts. In Brown, K: A. Barber & R. J. Stainton (eds) .Concise Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier ltd.
Levinson, S.C, (1983), Pragmatics, Cambridge: Cambridge University Press. | ||
|
Statistics Article View: 504 PDF Download: 306 |
||