News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,500,025 |
| PDF Download | 4,504,033 |
امکان‌سنجی کاربست اصل تناسب در حدود | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| Article 1, Volume 9, Issue 2 - Serial Number 18, May 1400, Pages 139-164 PDF (9.68 M) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/irj.2021.76040 | ||
| Authors | ||
| حسین خدایار* 1; محمد صحرایی اردکانی2; مهدی بیژنی3 | ||
| 1استادیار، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 2استادیار، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران | ||
| 3دکتری فقه و حقوق جزا، دانشگاه میبد، میبد، ایران | ||
| Receive Date: 16 April 2020, Revise Date: 30 September 2021, Accept Date: 01 November 2020 | ||
| Abstract | ||
| در تلقی رایج، راهیابی اصل تناسب به تعزیرات، و راه نیافتن آن به حدود، به‌عنوان یکی از تفاوت‌های حد و تعزیر برشمرده می‌شود. این تفاوت، به‌نوعی، ناشی از ثَبات مطلقی است که در تلقی رایج، برای کیفرهای حدی، از جهت نوع، میزان و کیفیت اجرای مجازات وجود دارد. اصل تناسب به حدود راه ندارد، چراکه بنا بر فرض، کاربست این اصل، مستلزم انعطافی است که حدود فاقد آن است. این مقاله با رویکردی تحلیلی - انتقادی نشان می‌دهد که شارع مقدس اسلام، نهایت اهتمام خویش را برای به‌کارگیری اصل تناسب در حدود به خرج داده است. این امر، به نوبه خود، ادعای راه نیافتن اصل تناسب به حدود را به‌نوعی نفی می‌کند. از سویی، بنا به تأکید شارع مقدس اسلام به «اصل عدالت»، به‌عنوان مبنای اصل تناسب، می‌توان و باید، با تکیه بر ظرفیت‌هایی که برای تغییربرداری مصلحت‌مدار در کیفرهای حدی وجود دارد، جریان اصل تناسب در همه کیفرها، اعم از حد و تعزیر را هماره تقویت و تضمین نمود. بدین ترتیب، حد و تعزیر از جهت کاربست اصل تناسب تفاوتی نخواهند داشت. | ||
| Keywords | ||
| حدود; حقوق کیفری اسلام; اصل تناسب; اصل فردی کردن مجازات‌ها; تغییربرداری مصلحت‌مدار کیفرهای حدی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
ابن قدامه، عبدالله (1403ق). المغنی و یلیه الشرح الکبیر. بیروت: دارالکتب العربی.
اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
آمدی، عبدالواحد (1407ق). غررالحکم و دررالکلم. بیروت: اعلمی.
پوربافرانی، حسن؛ و بیگی حسن، فاطمه (1392). اعمال قاعده منع محاکمه مجدد در جرایم مستوجب مجازاتهای شرعی. پژوهشنامه حقوق کیفری، 4(1)، 73-95.
تبریزی، جواد (1387). تنقیح مبانی الاحکام. قم: دار الصدیقة الشهیدة.
جمعی از نویسندگان زیر نظر شاهرودی (1435ق). موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام. قم: موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. قم: آل البیت.
حسینی، سید محمد (1388). دو گونه کیفر در مقابل دو دسته بزه (بازتعریف «حدود» و «تعزیرات» از دیدگاه فلسفه‌ی کیفری). فصلنامه حقوق، 39(1)، 87-106.
حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
حلی، یحیی بن سعید (1405ق). الجامع للشرایع. قم: موسسه سیدالشهداء العلمیة.
خادمی کوشا، محمدعلی (1396). تبدیل ناپذیری حدود (مجازاتهای بدنی معین) در اسلام. فصلنامه کاوشی نو در فقه، 24(90)، 71-98.
خوانساری، سید احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: اسماعیلیان.
رحمدل، منصور (1389). تناسب جرم و مجازات. تهران: انتشارات سمت.
رهایی، سعید (1392). حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه (مطابق با نظرات و فتاوی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی). قم: انتشارات رادنگار.
الزحیلی، وهبه (بیتا). الفقه الاسلامی و ادلته. لاهور: مکتبه رشیدیه.
شمس ناتری، محمد ابراهیم؛ و دیگران (1395). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی. تهران: انتشارات میزان.
شهید اول، محمد بن مکی (1410ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة. بیروت: دارالتراث-الدارالاسلامیه.
شهید اول، محمد بن مکی (بیتا). القواعد و الفوائد. قم: کتابفروشی مفید.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: موسسة المعارف الاسلامیة.
طباطبایى بروجردى، سید حسین (1429ق). جامع أحادیث الشیعة. تهران: فرهنگ سبز.
طباطبایی حائری، سیدعلی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: آل البیت.
طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علی، جواد (1978م). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بغداد و بیروت: مکتبه النهضة و درالعلم للملایین.
عوده، عبدالقادر (بیتا). التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی. قاهره: المکتبة التوفیقیة.
قلعه جی، محمد رواس (1403ق). موسوعة فقه علی بن ابی طالب. دمشق: دارالفکر.
کارداشیا، گیوم (1383). تاریخ حقوق کیفری بین‌النهرین (مقاله‌ی جایگاه قصاص در تاریخ حقوق کیفری در پرتو حقوق خاور نزدیک باستان) (علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، مترجم). تهران: انتشارات سمت.
کاسانی، مسعود (1406ق). البدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع. بیروت: دارالکتب العلمیة.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: موسسه اسماعیلیان.
مکارم شیرازی، ناصر (1434ق). انوار الفقاهة فی شرح تحریر الوسیلة. تهران: عروج.
موسوى اردبیلى، سید عبدالکریم (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات. قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
موسوى گلپایگانى، سید محمد رضا (1412ق). الدر المنضود فی احکام الحدود. قم: دارالقرآن الکریم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله (بیتا). تحریرالوسیلة. قم: موسسه مطبوعات دارالعلم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1428ق). مبانی تکملة المنهاج. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی.
مؤمنی، عابدین؛ و رستمی نجف‌آبادی، حامد (1394). نقش مصلحت در اجرای مجازاتهای حدی. دو فصلنامه فقه مقارن، 3(5)، 9-39.
نوبهار، رحیم (1389). اهداف مجازات‌ها در جرایم جنسی: چشم‌اندازی اسلامی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
نوبهار، رحیم (1394). جستاری در تقسیم بندی باب‌های فقهی و پیامدهای روش‌شناختی آن. فصلنامه راهبرد، 24(3)، 79-105.
نوبهار، رحیم (1396). امکان سنجی فقهی گذار از مجازاتهای بدنی. فصلنامه کاوشی نو در فقه، 24(90)، 39-70.
نوبهار، رحیم؛ و عرفانی‌فر، امیر (1396). واکاوی تحلیلی- انتقادی تفاوت‌های میان حد و تعزیر. فصلنامه راهبرد، 26(1)، 207-240.
الهام، غلامحسین؛ و برهانی، محسن (1400). درآمدی بر حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان. | ||
|
Statistics Article View: 237 PDF Download: 356 |
||