دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues518
Number of Articles4,516
Article View9,584,301
PDF Download5,345,276
دهقان نژاد, ., هدایت نیا, . (2021). امکان‌سنجی ترتب نشوز زوج در نکاح موقت. Islamic Political Thought, 26(75), 211-233. doi: 10.30497/flj.2022.242322.1747
رضا دهقان نژاد; فرج الله هدایت نیا. "امکان‌سنجی ترتب نشوز زوج در نکاح موقت". Islamic Political Thought, 26, 75, 2021, 211-233. doi: 10.30497/flj.2022.242322.1747
دهقان نژاد, ., هدایت نیا, . (2021). 'امکان‌سنجی ترتب نشوز زوج در نکاح موقت', Islamic Political Thought, 26(75), pp. 211-233. doi: 10.30497/flj.2022.242322.1747
دهقان نژاد, ., هدایت نیا, . امکان‌سنجی ترتب نشوز زوج در نکاح موقت. Islamic Political Thought, 2021; 26(75): 211-233. doi: 10.30497/flj.2022.242322.1747

امکان‌سنجی ترتب نشوز زوج در نکاح موقت

فقه و حقوق خانواده
Article 10, Volume 26, Issue 75, August 1400, Pages 211-233    PDF (333.15 K)
Document Type: علمی - پژوهشی
DOI: 10.30497/flj.2022.242322.1747
Authors
رضا دهقان نژاد* 1; فرج الله هدایت نیا2
1استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
2دانشیار گروه فقه و حقوق. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی. قم. ایران
Receive Date: 28 August 2021,  Revise Date: 21 October 2021,  Accept Date: 15 December 2021 
Abstract
در فقه شیعه و به‌تبع آن در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، عقد موقت به‌عنوان یکی از اقسام عقد نکاح به رسمیت شناخته شده است. از جمله مباحث مهم و چالشی دربارة ازدواج موقت، حقوق جنسی زوجه و امکان ترتب نشوز زوج در این نوع عقد می‌باشد. مقالة حاضر می‌کوشد به روش توصیفی و تحلیلی به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهد: آیا برای زوجة موقت حقوق زناشویی شامل حق قَسم و نزدیکی ثابت است یا خیر؟ درصورت مثبت بودن پاسخ، امتناع شوهر از ایفای وظیفة زناشویی زوجه چه اثری دارد و وی چگونه می‌تواند حقوق خود را استیفا نماید؟ قوانین خانوادة ایران دربارة این مسایل ساکت و دیدگاه‌های فقهی پیرامون آن نیز متفاوت است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که برای زوجة موقت، حق نزدیکی ثابت است. همچنین در ازدواج طولانی‌مدت، زوجه از حق انس و الفت برخوردار است. درنتیجه، نشوز شوهر در نکاح موقت قابل تحقق است. درصورتی که شوهر از ایفای وظیفة زناشویی زوجة موقت امتناع نماید، به درخواست زوجه، دادگاه ابتدا شوهر را ملزم و سپس وی را مجبور به بذل مدت می‌نماید.
Keywords
عقد موقت; حقوق زوجه; حق قسم; حق نزدیکی; نشوز زوج
References
  • قرآن کریم
  • ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  • ابن براج طرابلسى، قاضى عبدالعزیز (1406 ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  • ابن زهره حلبى، حمزه بن على حسینى (1417 ق). غنیه النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسة امام صادق علیه‌السلام.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. بیروت: انتشارات دار صادر، چاپ سوم.
  • احمدی، خدابخش؛ براری، مصطفی و سیداسماعیلی، فتح‌اله (1390). «نگرش مردم به ازدواج موقت». فصلنامة رفاه اجتماعی، 11(43)، ص 135 ـ 156.
  • اصفهانى، سید ابوالحسن (1422 ق). وسیله النجاه (مع حواشی الإمام الخمینی). قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1393 ق). وسیله النجاه (مع حواشی الگلپایگانی). قم: چاپخانة مهر، چاپ اول.
  • ایرانی ارباطی، بابک (1385ش). مجموعه نظرهای مشورتی حقوقی. تهران: مجمع علمی ـ فرهنگی مجد، چاپ دوم.
  • بجنوردى، سید حسن موسوى (1419 ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی، چاپ اول.
  • بحرانى، حسین بن محمد (بی‌تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: مجمع البحوث العلمیه، چاپ اول.
  • بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405 ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول.
  • تبریزى، جواد بن على (بی‌تا). استفتائات جدید. قم: انتشارات سرور، چاپ اول.
  • تجلیل تبریزى، ابوطالب (1421 ق). التعلیقه الاستدلالیه على تحریر الوسیله. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، چاپ اول.
  • جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410 ق). الصحاح ـ تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دار العلم للملایین، چاپ اول.
  • حائرى، سید على بن محمد طباطبایى (1409 ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقه المؤمنین. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى قدس سره، چاپ اول.
  • حائرى طباطبایى، سید محمد مجاهد (بی‌تا). کتاب المناهل. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، چاپ اول.
  • حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‏السلام.‏
  • حلّى (فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387 ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسة اسماعیلیان، چاپ اول.
  • حلّى (محقق)، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسة اسماعیلیان، چاپ دوم.
  • حلّى (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413 ق، الف). قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1413 ق، ب). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم.
  • ـــــــــــــــ (1420 ق). تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه. قم: مؤسسة امام صادق علیه‌السلام، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (بی‌تا). تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه. مشهد: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، چاپ اول.
  • حلّى، یحیى بن سعید (1405 ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سیدالشهداء العلمیه، چاپ اول.
  • خوانسارى، سید احمد (1405 ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسة اسماعیلیان، چاپ دوم.
  • خویی، سید ابوالقاسم موسوى (بی‌تا). استفتائات. تحقیق سید محمد مددی موسوی. قم: مؤسسه الخوئی الاسلامیه.
  • ـــــــــــــــ (1418 ق). موسوعه الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره)، چاپ اول.
  • دهقان‌نژاد، رضا؛ محمدی، سیدسجاد و پورلطف‌اله، حسن (1397). «بازپژوهی مقتضای ذات عقد نکاح از منظر فقه فریقین و حقوق مدنی ایران». فصلنامة علمی ـ پژوهشی فقه، 25(94)، ص 101 ـ 126.
  • دهقان‌نژاد، رضا و احدی، سیف‌الله (1400). «نقد و بررسی انگارة ماهیت معاوضی نکاح موقت». مجلة علمی پژوهشنامة اسلامی زنان و خانواده، 9، ( 24)، ص 163-182.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن. لبنان ـ سوریه: دار العلم ـ الدار الشامیه.
  • راشدی، لطیف (1379). رسالة توضیح المسائل چهار مرجع. تهران: انتشارات پیام محراب، چاپ دوم.
  • راوندى، قطب‌الدین سعید بن عبدالله (1405 ق). فقه القرآن. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى(ره)، چاپ دوم.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (1416 ق). نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسة امام صادق(ع).
  • ـــــــــــــــ (بی‌تا). نظام النکاح فی الشریعه الإسلامیه الغراء. قم: بی‌نا.
  • سبزوارى، سید عبدالأعلى (بی‌تا). جامع الأحکام الشرعیه. قم: مؤسسة المنار، چاپ نهم.
  • ـــــــــــــــ (1413 ق). مهذّب الأحکام. قم: مؤسسة المنار، چاپ چهارم.
  • سیستانی، سید علی حسینی (1422 ق). توضیح المسائل. قم: دفتر آیت‌الله العظمی سیستانی.
  • سیوری حلّى، مقداد بن عبداللّه (1404 ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1425 ق). کنز العرفان فی فقه القرآن. قم: انتشارات مرتضوى، چاپ اول.
  • شبیرى زنجانى، سید موسى (1428ق). المسائل الشرعیه. قم: مؤسسة نشر الفقاهه.
  • ـــــــــــــــ (1419 ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسة پژوهشى رأى‌پرداز، چاپ اول.
  • شوشترى، محمدتقى (1406 ق). النجعه فی شرح اللمعه. تهران: کتابفروشى صدوق، چاپ اول.
  • صدوق (شیخ)، ابن بابویه قمّى، محمّد بن على (1415 ق). المقنع. قم: مؤسسة امام هادى علیه‌السلام، چاپ اول.
  • طباطبایی حکیم، سید محسن (1416 ق). مستمسک العروه الوثقى. قم: مؤسسة دار التفسیر، چاپ اول.
  • طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم (1428 ق). العروه الوثقى مع التعلیقات. قم: انتشارات مدرسة امام على بن ابى‌طالب علیه‌السلام، چاپ اول.
  • طوسی (شیخ)، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • ـــــــــــــــ (1365). التهذیب. تهران: دار الکتب الإسلامیه.‏
  • ـــــــــــــــ (1400 ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
  • عاملى ترحینى، سید محمدحسین (1427 ق). الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه، 9 جلد. قم: دار الفقه للطباعه و النشر، چاپ چهارم.
  • عاملى جبعی (شهید ثانى)، زین‌الدین بن على (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّى ـ کلانتر). قم: کتابفروشى داورى، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه، چاپ اول.
  • عاملى (شهید اول)، محمد بن مکى (1410 ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه. بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیه، چاپ اول.
  • عاملى (کرکى، محقق ثانى)، على بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، چاپ دوم.
  • علوی قزوینی، سید علی و قشلاقی، سهیل (1395). «اثر نشوز زوج در طلاق به درخواست زوجه از منظر فقه و حقوق». دوفصلنامة علمی فقه و حقوق خانواده، 21(65)، ص 107 ـ 130.
  • فاضل آبى، حسن بن ابى‌طالب یوسفى (1417 ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ سوم.
  • فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین. 8 جلد، قم: نشر هجرت.
  • فاضل لنکرانى، محمد (1384). رسالة توضیح المسائل. قم: چاپخانة مهر، چاپ صدوچهاردهم.
  • فاضل هندى، محمد بن حسن اصفهانى (1416 ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول.
  • فروتن، محسن (1400). مندرج در سایت eghtesadonline.com.
  • فیض کاشانى، محمدمحسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى(ره).
  • کاشف‌الغطا نجفى، احمد بن على بن محمدرضا (1423 ق). سفینه النجاه و مشکاه الهدى و مصباح السعادات. نجف اشرف: مؤسسة کاشف‌الغطا، چاپ اول.
  • کلینى، محمد بن‌ یعقوب (1407 ق). الکافی. تصحیح علی‌اکبر غفاری. تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
  • کمپانى اصفهانی، محمدحسین (1418 ق). حاشیه کتاب المکاسب. قم: انوار الهدی، چاپ اول.
  • گلپایگانى، سید محمدرضا موسوى (1413 ق). هدایه العباد. قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول.
  • مدنی تبریزی، سید یوسف (1419 ق). منهاج الاحکام فی النکاح و الطلاق. قم: انتشارات دهاقانی (اسماعیلیان)، چاپ چهارم.
  • مرعشى نجفى، سید شهاب‌الدین (1406 ق). منهاج المؤمنین. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشى نجفى(ره)، چاپ اول.
  • مرکز تحقیقات فقهی امام خمینی (1386ش). رویة قضایی ایران در ارتباط با دادگاه‌های خانواده. تهران: جنگل ـ جاودانه.
  • مشکینى، میرزا على (بی‌تا). مصطلحات الفقه. بی‌جا: بی‌نا.
  • مکارم شیرازى، ناصر (1425 ق). أنوار الفقاهه ـ کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1424 ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسة امام على بن ابى‌طالب علیه‌السلام.
  • ـــــــــــــــ (1400). مندرج در سایت https://makarem.ir.
  • موسوی خمینی، سید روح‌الله (1390ش). تحریر الوسیله. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم.
-میرزاى قمّى، ابوالقاسم بن محمد حسن گیلانی (1427 ق). رسائل. قم: دفتر تبلیغات اسلامى شعبة خراسان، چاپ اول.

  • نجاشى، ابوالحسن احمد بن على (1407 ق). رجال النجاشی ـ فهرست أسماء مصنفی الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  • نجفى، محمدحسن، (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
  • وحید خراسانی، حسین (1423 ق). توضیح المسائل. قم: مدرسة باقرالعلوم(ع)، چاپ چهارم.
  • هدایت‌نیا، فرج‌الله (1398). حقوق خانواده در جمهوری اسلامی ایران. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1392). عناوین ثانوی و حقوق خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، چاپ اول.
  • ـــــــــــــــ (1397). نشوز زوجین در فقه و نظام حقوقی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، چاپ دوم.
Statistics
Article View: 610
PDF Download: 822


Journal management system. designed by sinaweb