News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,478,115 |
| PDF Download | 4,501,903 |
تأثیر آموزش‌دهی مهارت‌های فرزندپروری اسلامی بر کیفیت رابطۀ مادر- کودک، بهزیستی روان‌شناختی و خودکارآمدیِ والدگریِ مادران | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Article 10, Volume 9, Issue 17, November 1400, Pages 295-327 PDF (1.09 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2022.241785.1488 | ||
| Authors | ||
| الهه باقری سجزی1; زهره لطیفی* 2; عظیمه السادات عبداللهی3 | ||
| 1دانشآموخته کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، ایران. | ||
| 3استادیارگروه جامعه شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران. | ||
| Receive Date: 13 September 2021, Revise Date: 10 January 2022, Accept Date: 09 December 2021 | ||
| Abstract | ||
| پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثربخشی آموزش‌دهی مهارت‌های فرزندپروری اسلامی بر بهبود کیفیت رابطۀ مادر- کودک، بهزیستی روان‌شناختی و خودکارآمدی والدگری در مادران دارای کودکان دبستانی انجام شده و ازنوع نیمه‌آزمایشی با گروه کنترل و با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون است. برای به‌دست‌آوردن داده‌ها نَوَد مادر به‌صورت مجازی و در دسترس انتخاب و به‌شکل تصادفی در دو گروه 45نفرۀ کنترل و آزمایش جایگزین شدند. درنهایت، با توجه به ریزش آزمودنی‌ها مطالعه با سی نفر در گروه گواه و سی نفر در گروه آزمایش پایان یافت. ابزار پژوهش، شامل پرسشنامه‌های رابطۀ والد- کودک پیانتا (1994)، بهزیستی روان‌شناختی ریف فرم کوتاه (2002) و خودکارآمدی والدگری دومکا، استرزینگر، جکسون و روزا (1996) بود. یافته‌های به‌دست‌آمده ازطریق تحلیل کوواریانس یک و چندمتغیره با استفاده از نرم‌افزار spss نشان می‌دهد برنامۀ فرزندپروری اسلامی در تمام زیرمقیاس‌های پرسشنامۀ رابطۀ والد- کودک (وابستگی، تعارض و رابطۀ مثبت کلی) غیراز حوزۀ نزدیکی و در تمام زیرمقیاس‌های بهزیستی روان‌شناختی (استقلال، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی و پذیرش خود) غیراز حوزۀ تسلط بر محیط، دارای تأثیر مثبت معنادار است (p<0/001)؛ همچنین درحوزۀ خودکارآمدی والدگری، تأثیر مثبت معناداری مشاهده می‌شود (p<0/001). با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان گفت آموزش فرزندپروری اسلامی بر بهبود کیفیت رابطۀ مادر و کودک دبستانی و نیز ارتقای سطح بهزیستی روان‌شناختی و خودکارآمدی والدگری مادران، دارای تأثیر مثبت معنادار است و بنابراین می‌توان از مداخلۀ فرزندپروری با رویکرد اسلامی برای بهبود کیفیت ارتباط مادران با فرزندان و همچنین ارتقایافتن سطح بهزیستی روان‌شناختی و خودکارآمدی والدگری مادران استفاده کرد. | ||
| Keywords | ||
| فرزندپروری اسلامی; رابطۀ مادر- کودک; بهزیستی روان‌شناختی; خودکارآمدی والدگر | ||
| References | ||
|
قرآن کریم (سید محمدرضا صفوی، مترجم). تهران: معارف.
نهج البلاغه (1414ق) (محمد بن الحسین الرضی، مترجم) (صبحی صالح، مصحح). قم: هجرت.
امامی, محمد؛ حسینی زیدی, ابوالقاسم؛ و دیانی, محمد شمس‌الدین. (1396). ابعاد تربیت فرزند در احادیث معصومان. آموزه‌های حدیثی، 1(1), 99-124.
باقری، خسرو (1380). ماهیت و قلمرو تعلیم‌وتربیت اسلامى. روش‌شناسی علوم انسانی، 7(28)، 23-33.
باقری, فریبرز (1392). الگوی ارتباط والد- فرزند: مدل نظری فرزندپروری برمبنای هستی‌شناسی و انسان‌شناسی اسلامی. علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 1(1), 5-39.
باقری سجزی، الهه؛ لطیفی، زهره؛ و عبداللهی، عظیمه السادات (1399). اثربخشی آموزش گروهیِ مهارت‌های فرزندپروری اسلامی بر بهبود کیفیت رابطۀ مادر- کودک و سلامت روان مادران دارای کودکان دبستانی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور مرکزی، اصفهان، ایران.
برک، لورا (1399). روان‌شناسی رشد: از لقاح تا کودکی (جلد 1) (یحیی سیدمحمدی، مترجم). تهران: ارسباران.
پناهیان، علی‌رضا (1392). نرم‌افزار مجموعۀ سخنرانی‌های صوتی «خانوادۀ برتر، تربیت فرزند بهتر». تهران: فروشگاه مؤسسۀ بیان معنوی.
پنجه‌چی، میترا (1392). اثربخشی برنامۀ فرزندپروری مثبت به مادران در کاهش اختلالات رفتار کودکان. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
پورحیدری، سپیده (1395). مقایسۀ اثربخشی آموزش فرزندپروری مثبت و کاهش تنیدگی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر سلامت روان مادر و همشیر، کیفیت رابطۀ مادر- فرزند و رابطه بین همشیران در مادران دارای کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه- بیش‌فعالی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.
پورمحمدرضای تجریشی، معصومه؛ عاشوری، محمد؛ افروز، غلام‌علی؛ ارجمندنیا، علی‌اکبر؛ و غباری بناب، باقر (1394). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کم‌توان ذهنی. آرشیو توان‌بخشی (توان‌بخشی)، 16(2)، 128-137.
تراشیون، سید علی‌رضا (1393). مدیریت تحصیل و تفریح فرزندان (سخنرانی صوتی و تصویری). اصفهان: کتابخانۀ مرکزی و مرکز اطلاع‌رسانی شهرداری اصفهان.
تراشیون، سید علی‌رضا. (1394). مجموعۀ سخنرانی‌های صوتی راهنمای همسران. اصفهان: سازمان تبلیغات اسلامی استان اصفهان.
تراشیون، سید علی‌رضا (1396). مجموعۀ سخنرانی‌های صوتی تعلیم‌وتربیت کودک در جهت دانش‌افزایی مادران. بازیابی‌شده از سایت http://qurantehran.ir(تاریخ مشاهده: 25 مهر 1398).
ترخان، مرتضی؛ و گل‌پور، رضا (1397). روان‌شناسی شخصیت پیشرفته. تهران: دانشگاه پیام نور.
تمنایی‌فر، محمدرضا؛ و قیاسی، الهام (1397). مقایسۀ بهزیستی روان‌شناختی مادران دارای فرزندان کم‌توان ذهنی و مادران دارای فرزندان عادی. مجلۀ پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، 1(1)، 18-25.
حر عاملی، محمد بن حسن؛ شعرانی، ابوالحسن؛ ربانی شیرازی، عبدالرحیم؛ و رازی، محمد (۱۴۱۲ق/ ۱۹۹۱). وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (۲۰ج). بیروت- لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
حسینی اول، منیره سادات (1397). بررسی تربیت دینی در اسلام و مسیحیت. اولین کنفرانس بین المللی تربیت دینی در ادیان ابراهیمی. مشهد: معاونت علمی آستان قدس رضوی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع).
خانجانی, مهدی؛ شهیدی, شهریار؛ فتح‌آبادی, جلیل؛ مظاهری, محمدعلی؛ و شکری, امید. (1393). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه (هجده‌سؤالی) مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 9(32)، 27-36.
خراسانی‌زاده, عاطفه؛ پورشریفی, حمید؛ رنجبری‌پور, طاهره؛ باقری, فریبرز؛ و پویامنش, جعفر (1398). الگوی ساختاری رابطه بین الگوهای ارتباط والد- فرزند و طرحواره‌های ناسازگار اولیه با میانجیگری سبک‌های دل‌بستگی. فصلنامۀ روان شناسی کاربردی، 13(1), 55-76.
داودی، محمد (1387). سِیری در تربیت اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سالاری‌فر، محمدرضا (1396). درآمدی بر نظام خانواده در اسلام. قم: مرکز نشر هاجر، وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیۀ خواهران.
سراقی، همایون؛ منیرپور، نادر؛ احمدی، محمدرضا؛ و حسن‌آبادی، حمیدرضا (1394). مادر ازنگاه اسلام و روان‌شناسی و تعیین مؤلفه‌های نقش مادری براساس متون دینی. پژوهشنامۀ اسلامی زنان و خانواده، 2(4)، 13-34.
سلیمانی‌کیا، علی‌رضا (1397). تربیت اسلامی و تربیت غیراسلامی با نگاه مقایسه‌ای. کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و رفتاری، دورۀ 3.
شریعتی، سید صدرالدین؛ و صحرایی، فاطمه (1398). بررسی نقش والدین در تربیت عاطفی کودک با بهره‌گیری از سیرۀ امام رضا (ع). فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(38)، 59-80.
شیرالی‌نیا، خدیجه؛ ایزدی، معصومه؛ و اصلانی، خالد (1398). نقش واسطه‌ای استرس فرزندپروری، کیفیت رابطۀ مادر- کودک و سلامت روان مادران در رابطه بین فرزندپروری ذهن‌آگاهانه و مشکلات رفتار کودکان. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(38)، 135-146.
ضرّابی، عبدالرضا (1394). اهداف تربیت دینی ازمنظر قرآن کریم. ماهنامۀ معرفت، 24(۱- پیاپی ۲۰۸)، ۵۳-56.
عابد، نازنین؛ پاکدامن، شهلا؛ مظاهری، محمدعلی؛ حیدری، محمود؛ و طهماسیان، کارینه (1396). اثربخشی آموزش گوش‌دادن احترام‌آمیز به کودکان بر بهزیستی روان‌شناختی مادران. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13(52)، 365-373.
عابدی شاپورآبادی، ثریا؛ پورمحمدرضایی تجریشی، معصومه؛ محمدخانی، پروانه؛ و فرضی، مرجان (1391). اثربخشی برنامۀ گروهی والدگری مثبت بر رابطۀ مادر- کودک در کودکان با اختلال بیش‌فعالی/ نارسایی توجه. روان‌شناسی بالینی، 15(3)، 62-73.
عباسی ولدی، محسن (1396). منِ دیگرِ ما (7ج). قم: آیین فطرت.
عظیمی‌فر، شیرین؛ جزایری، رضوان السادات؛ فاتحی‌زاده، مریم السادات؛ و عابدی، احمد (1396). همسنجی تأثیر آموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروری با روش درمانگری متمرکز بر پذیرش و تعهد در رابطۀ مادر- کودک مادران دچار مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 7(2)، 99-122.
علی‌اکبری دهکردی، مهناز (1394). روان‌شناسی رشد: نظریه‌ها، پژوهش‌ها و آزمون‌ها. مرکز نشر و توزیع دانشگاه پیام نور.
علی‌اکبری دهکردی، مهناز؛ برقی ایرانی، زیبا؛ و علی‌پور، فرزاد (1397). اثربخشی برنامۀ آموزش مهارت فرزندپروری ایمن بر شیوۀ فرزندپروری مادران کودکان با مشکلات درونی‌سازی‌شده و برونی‌سازی‌شدۀ شهرستان لاهیجان. فصلنامۀ کودکان استثنایی، 18(2)، 123-134.
فرزندوَحی، جمال؛ و حیدرنژاد، طاهره (1392). مراحل تربیت ازدیدگاه قرآن، سنت و علم روان‌شناسی. حُسنا: فصلنامۀ تخصصی تفسیر، علوم قرآن و حدیث، 5(17)، 101-122.
فلسفی، محمدتقی (1375). حدیث تربیت. بی‌جا: پیام آزادی.
کبیری، آرزو؛ و کلانتری، مهرداد (1397). بررسی اثربخشی آموزش گروهی فرزندپروری مثبت بر تنیدگی والدینی و روابط مادر- کودک در مادران کودکان مبتلا به شب‌ادراری. بررسی و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 2(72)، 115-124.
کریمی، عبدالعظیم (1389). نکته‌های کاربردی در فرزندپروری والدین. تهران: انجمن اولیا و مربیان.
کریمی ایوانکی، مرجان؛ سیدموسوی، پریسا السادات؛ و طهماسیان، کارینه (1398). اثربخشی درمان مبتنی‌بر رابطۀ والد- کودک بر خودکارآمدی و رابطۀ مادر- کودک. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسی ایرانی، 5(60)، 391-401.
کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1429ق). الکافی. قم: دارالحدیث.
گلچین کوهی، محمد؛ و رضایی صوفی، مرتضی (1397). مقایسۀ تطبیقی سبک‌های فرزندپروری غرب و اسلام براساس حدیث حضرت رسول (ص) در تربیت فرزند. پژوهش در مسائل تعلیم وتربیت اسلامی، 26(39)، 53-73.
محمدی ری‌شهری، محمد (1395). حکمت نامۀ کودک (عباس پسندیده، مترجم). قم: دارالحدیث.
مظاهری، حسین (1380). تربیت فرزند ازمنظر اسلام. قم: ام‌ابیها.
میرزابیگی، حسن‌علی (1391). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی‌بر فرهنگ ایرانی بر روش‌های فرزندپروری والدین و پیشرفت تحصیلی فرزندان. دوفصلنامۀ توسعۀ آموزش جندی‌شاپور اهواز، 4(3)، 74-82.
نواب، زهرا سادات؛ کلانتری، مهرداد؛ و جوادزاده، افسانه (1393). بررسی اثربخشی معنادرمانی گروهی با رویکرد اسلامی بر بهزیستی روان‌شناختی زنان مراجعه‌کننده به مراکز مشاورۀ شهرستان اصفهان در سال 92. پژوهشنامۀ اسلامی زنان و خانواده، 2(3)، 43-55.
نیلی احمدآبادی، زهرا؛ باقری، فریبرز؛ و سلیمی بجستانی، حسن (1398). اثربخشی برنامۀ آموزشی فرزندپروری با تأکید بر نظریۀ انتخاب بر بهبود رابطۀ والد- فرزندی و رضایت از زندگی مادران. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی،10(39)، 99-122.
وحیدی، زهره؛ و جعفری هرندی، رضا (1396). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی براساس مؤلفه‌های سرمایۀ روان‌شناختی و مؤلفه‌های نگرش معنوی. پژوهشنامۀ روان‌شناسی مثبت، 3(2)، 51-64.
هوشیاری، جعفر؛ و صفورایی پاریزی، محمدمهدی (1393). ویژگی‌های مادر شایسته ازدیدگاه اسلام و روان‌شناسی. پژوهشنامۀ اسلامی زنان و خانواده، 2(3)، 57-86.
Achour, M.; Grine, F.; Mohd Nor, M. R.; Zulkifli, M. Y.; and Yusoff, M. (2015). Measuring Religiosity and It's Effects on Personal Well-Being: A Case Study of Muslim Female Academicians in Malaysia. Journal of Religion and Health, 54(3), 984-997. AG, S. F.; Hayati, K. S.; Hamidin, A.; and Anita, A. R. (2014). Parenting Interventions for Empowering Emotionally-Intelligent Parents: A Proposed Study to Parents of Preschool Children in Selangor. International Journal of Public Health and Clinical Sciences, 1(1), 198-208. Alsarhi, K.; Prevoo, M. J.; Alink, L. R.; and Mesman, J. (2019). Maternal Harsh Physical Parenting and Behavioral Problems in Children in Religious Families in Yemen. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(9), 1485. Armstrong, E.; Eggins, E.; Reid, N.; Harnett, P.; and Dawe, S. (2018). Parenting Interventions for Incarcerated Parents to Improve Parenting Knowledge and Skills, Parent Well-Being, and Quality of the Parent–Child Relationship: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Experimental Criminology, 14(3), 279-317. Camehl, G. F.; Spiess, C. K.; and Hahlweg, K. (2020). The Effects of a Parenting Program on Maternal Well-Being: Evidence from a Randomized Controlled Trial. The BE Journal of Economic Analysis and Policy, 1(Ahead-of-Print). Coatsworth, J. D.; Duncan, L. G.; Greenberg, M. T.; and Nix R. L. (2010). Changing Parent's Mindfulness, Child Management Skills and Relationship Quality With Their Youth: Results from a Randomized Pilot Intervention Trial. J Child Fam Stud, 19(2), 203-217. Cooper, Alistair; and Redfern, Sheila (2016). Reflective Parenting: A Guide to Understanding What’s Going on in Your Child’s Mind. Routledge711 Third Avenue. New York, NY 10017. Driscoll, K.; and Pianta, R. C. (2011). Mother’s and Father’s Perceptions of Conflict and Closeness in Parent-Child Relationships during Early Chilhood. Journal of Early Chilhood and Infant Psychology, 7, 1-18. Dumka, L. E.; Stoerzinger, H. D.; Jackson, K. M.; and Roosa, M. W. (1996). Examination of the Crosscultural and Cross-Language Equivalence of the Parenting Self-Agency Masure. Family Relations, 45(2), 216-222. Hiner, K. C. (2014). The Influence of Religion and Spirituality on the Psychological Well-Being of Sexual Minorities. (Doctoral Dissertation). The Chicago School of Professional Psychology. Isgandarova, N. (2011). Effective Islamic Spiritual Care: Foundations and Practices of Imams and Other Muslim spiritual Caregivers. Mark, Katharine M.; and Pike, Alison (2017). Links between Marital Quality, the Mother-Child Relationship and Child Behavior: A Multi-Level Modeling Approach. International Journal of Behavioral Development, 41(2), 285-294. NeeceCL. (2014). Mindfulness-Based Stress Reduction for Parents of Young Children with Developmental Delays: Implications for Parental Mental Health and Child Behavior Problems. J Appl Res Intellect Disabil, 27(2), 174-186. Pianta, R. C. (1994). Adult-Child Relationship Processes and Early Schooling. Early Education and Development, 8, 11-26. Rosli, N. A. (2014). Effect of Parenting Styles on Children's Emotional and Behavioral Problems among Different Ethnicities of Muslim Children in the US. Marquette University. Ryff, C. D. (1989). Happiness Is Everything, or Is It? Exploration on the Meaning of Psychological Wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069-1081. Ryff, C. D.; and Keyes, C. L. M. (1995). The Structure of Psychological Well-Being Revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727. Ryff, C. D.; and Singer, B. (2002). From Social Structure to Biology: Integrative Science in Pursuit of Human Health and Well-Being. In: C. R. Snyder; and Lopez, S. J. (Eds.). Handbook of Positive Psychology, 541–554. Sanders, M. R.; and Prinze, R. J. (2005). The Triple P System: A Multi-Level Evidence-Based, Population Approach to the Prevention and Treatment of Behavioral and Emotional Problems in Children. Journal the Register Report, 31, 42-46. Townshend, Kishani; Jordan, Zoe; Stephenson, Matthew; and Tsey, Komla (2016). The Effectiveness of Mindful Parenting Programs in Promoting Parents’ and Children's Wellbeing. JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports, 14(3), 139-180. Tylor, S. (2006). An Investigation of the Relationship between Black Single Mothers’ Myth/stereotype Acceptance, Parental Self-Efficacy, and Childrearing Practices. ( MSc Thesis). Boston College. | ||
|
Statistics Article View: 682 PDF Download: 394 |
||