دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,508,838
PDF Download4,506,513
ابراهیمی, ., رضایی‌زاده, ., بهادری جهرمی, . (2022). بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. Islamic Political Thought, 22(2), 583-604. doi: 10.30497/law.2022.242521.3182
مهدی ابراهیمی; محمدجواد رضایی‌زاده; محمد بهادری جهرمی. "بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران". Islamic Political Thought, 22, 2, 2022, 583-604. doi: 10.30497/law.2022.242521.3182
ابراهیمی, ., رضایی‌زاده, ., بهادری جهرمی, . (2022). 'بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران', Islamic Political Thought, 22(2), pp. 583-604. doi: 10.30497/law.2022.242521.3182
ابراهیمی, ., رضایی‌زاده, ., بهادری جهرمی, . بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. Islamic Political Thought, 2022; 22(2): 583-604. doi: 10.30497/law.2022.242521.3182

بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 13, Volume 22, Issue 2 - Serial Number 54, October 1400, Pages 583-604    PDF (383.12 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2022.242521.3182
Authors
مهدی ابراهیمی1; محمدجواد رضایی‌زاده* 2; محمد بهادری جهرمی3
1دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران،‌ ایران.
2دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشکاه تهران، تهران، ایران.
3استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق،‌ دانشگاه تربیت مدرس ، تهران، ایران.
Receive Date: 21 September 2021,  Accept Date: 01 January 2022 
Abstract
در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران اعمال نظارت شرعی به منظور اسلامی بودن قوانین و مقررات برعهده فقهای شورای نگهبان است. یکی از موضوعات مهم در خصوص نحوه اعمال این نظارت بررسی و تقریر اصول، مؤلفه‌ها و شاخصه‌های لازم جهت اعمال این صلاحیت و ارائه الگوی مطلوب آن است، که در این مقام، به عنوان گام نخست بایسته‌های نظارت شرعی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. با تنقیح این بایسته‌ها می‌توان الگوی مطلوب ساختار حقوقی نظارت شرعی را متبلور نمود و در پی آن الزامات اصلاح آن را کشف کرد. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال کشف و احراز بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان انجام گرفته است. هدف اصلی این پژوهش در واقع یافتن و احصاء این الزامات و بایسته‌ها است و پاسخ به این سؤال که: «عمده بایسته‌های نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان در نظام حقوق اساسی ایران کدامند؟» متناسب با این سؤال با تکیه بر روش پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی، این نتیجه حاصل گردید که: «مطابق مبانی نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، نظارت شرعی ایدئال نظارتی است که حاکمیت، تفوق و تحقق اصل چهارم قانون اساسی را به نحو احسن تضمین کند. نظارتی که التزام به حاکمیت قانون در پرتو حکومت شرع در آن متبلور بوده و اثر ابطالی یا تعلیقی در خصوص تمامی قوانین و مقررات مغایر شرع، قابلیت تسری داشته و اثر مقتضی آن نیز تضمین شده باشد».
Keywords
اصل چهارم قانون اساسی; بایسته‌های نظارت شرعی; شورای نگهبان; فتوای معیار; قانون‌گذاری; قوانین و مقررات; نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران; نظارت شرعی
References
  1. اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1358). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ج 1 و 2.
  2. ارسطا، محمدجواد (1396). «گستره نظارت شرعی شورای نگهبان در اصل چهارم قانون اساسی: نسبت‌سنجی اصول چهارم و یکصد و دوازدهم قانون اساسی». حقوق اسلامی، (55)، صص. 59-82.
  3. ارسطا، محمدجواد (‌1398). «فتوای معیار در قانون‌گذاری». فقه حکومتی، (7)، صص. 55-82.
  4. اکرمی، روح‌اله (1393). «تحلیل فرایند نظارت شرعی شورای ‌نگهبان بر مصوبات مجلس؛ مطالعه‌ موردی: قانون مجازات اسلامی». دانش حقوق عمومی،‌ (9)، صص. 1-26.
  5. پروین، خیرالله و ابریشمی راد، محمدامین (1397). «سازوکار مطلوب نظارت فقهای شورای نگهبان بر مقررات دولتی از بستر نظارت دیوان عدالت اداری». دانش حقوق عمومی،‌ (20)، صص. 112-133.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). مبسوط در ترمینولوژی علم حقوق. تهران: گنج دانش.
  7. جهاندوست دالنجان، مسعود (1394). «امکان‌سنجی فقهی قانون‌گذاری بر مبنای فتوای مشهور». پژوهش‌نامه میان‌رشته‌ای فقهی، پاییز و زمستان، 4(1)، صص. 5-26.
  8. حاج‌زاده، هادی (1394). «فتوای معیار در قانون‌گذاری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران (نگاهی دوباره به مفهوم اعلمیت در منظومه فقه حکومتی شیعه)». فقه و اصول، (102)، صص. 59-88.
  9. حاجی علی خمسه، مرتضی؛ مسعودیان، مصطفی و فعلی، حمید (1399). «سازوکار مطلوب نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی». دانش حقوق عمومی، (30)، صص. 25-50.
  10. درویشوند، ابوالفضل و راجی، سید محمدهادی (1390). «تحلیلی بر نظارت بر قوانین و مقررات در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران». حکومت اسلامی، سال شانزدهم، (61).
  11. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  12. فعلی، حمید (1399). نظارت شرعی شورای نگهبان بر مقررات. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق دادرسی اداری). تهران: دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری.
  13. فقیهی، سیده فاطمه و عساکره، زینب (1400). «تحلیل حقوقی آثار نظارت شرعی فقهای شورای نگهبان بر قوانین و مقررات»، حکومت اسلامی، (99)، صص. 5-28.
  14. مصطفى، إبراهیم (2004). الزیات، أحمد؛ عبدالقادر، حامد؛ النجار، محمد، المعجم الوسیط، مجمع اللغة العربیة بالقاهرة، دار‌الدعوة.
  15. نیکونهاد، حامد و زندیه، زهرا (1398). «حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی در رویه فقهای شورای نگهبان؛ نگاهی رویه‌ای به آثار نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی». دانش حقوق عمومی، (24)، صص. 109-132.
  16. واعظی، سیدمجتبی (1388). «نقش دیوان عدالت اداری در دادرسی شرعی مقررات اداری». مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، (3)، صص. 125-152.
Statistics
Article View: 539
PDF Download: 501


Journal management system. designed by sinaweb