دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,509,432
PDF Download4,506,992
محمدحسنی, ., نقیبی, . (2021). نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه. Islamic Political Thought, 22(2), 413-444. doi: 10.30497/law.2022.11629.2325
صدیقه محمدحسنی; سید مهدی نقیبی. "نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه". Islamic Political Thought, 22, 2, 2021, 413-444. doi: 10.30497/law.2022.11629.2325
محمدحسنی, ., نقیبی, . (2021). 'نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه', Islamic Political Thought, 22(2), pp. 413-444. doi: 10.30497/law.2022.11629.2325
محمدحسنی, ., نقیبی, . نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه. Islamic Political Thought, 2021; 22(2): 413-444. doi: 10.30497/law.2022.11629.2325

نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 7, Volume 22, Issue 2 - Serial Number 54, October 1400, Pages 413-444    PDF (512.37 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2022.11629.2325
Authors
صدیقه محمدحسنی* 1; سید مهدی نقیبی2
1دانشجوی مقطع دکتری رشته حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
2استادیار، گروه فقه و اصول، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. مشهد، ایران.
Receive Date: 19 January 2019,  Revise Date: 08 January 2022,  Accept Date: 08 January 2022 
Abstract
در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می­باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است. سه تعریف مختلف از «قسم» ارائه شده است. در تعریف نخست، قسم، حقی واجب برای زوجه­ای است که دارای حق نفقه می­باشد. در دومین تعریف، حق قسم به «برقراری عدالت در میان زوجات» و در تعریف سوم به «تقسیم شب‌ها در میان زوجات» تعریف شده است. طبق بررسی­ها، تعریف حق قسم بر اساس «حق انفاق»، جامع افراد و مانع اغیار نمی­باشد. به علاوه با توجه به اینکه لازمه اجرای حق قسم «برقراری عدالت بین زوجات» بوده تعریف این حق با فصل «عدالت» از قبیل اطلاق لازم بر ملزوم بوده و مجاز لغوی است. تعریف حق قسم به «تقسیم شب‌ها»، به دلیل برخورداری از دلالت مطابقی و مبرا بودن از اشکالات دو تعریف دیگر دقیق‌ترین تعریف حق قسم می­باشد. علی‌رغم تبیین تفصیلی مقررات حق قسم در فقه امامیه و جایگاه ویژه این حق در تحکیم روابط زوجین در فرض تعدد زوجات، انعکاس مقررات این حق در قوانین خانواده مغفول مانده است. پژوهش حاضر، در راستای رفع خلأ مذکور، ضمن تبیین این نقص قانونی، تعریف دقیق حق قسم و مواد قانونی متعددی را در این باره، جهت انعکاس در قوانین خانواده پیشنهاد می­کند.
Keywords
انفاق; تعدد زوجات; تقسیم شب‌ها; حق قسم; عدالت; فقه امامیه
References
  1. قرآن کریم.
  2. آل عصفور بحرانى، حسین (بی­تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: البحوث العلمیة.
  3. آل عصفور بحرانى، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة. قم: انتشارات اسلامی.
  4. ابن براج طرابلسى، قاضى عبدالعزیز (1406ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر.
  6. اراکى، محمدعلى (1419ق). کتاب النکاح (للأراکی). قم: نور نگار.
  7. اسدی، لیلاسادات (1382). «تحلیل قوانین حقوقی زنان از تصویب تا اجرا؛ شروط ضمن عقد». فصلنامه راهبردی مطالعات زنان، (21)، صص. 159-196.
  8. ترحینی عاملى، سیدمحمدحسین (1427ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة. قم: دارالفقه.
  9. جزایرى، سیدمحمدجعفر مروج (بی­تا). نظرة فی الحقوق؛ أحکامها و أقسامها. قم: بی­جا.
  10. جزیرى، عبدالرحمن؛ غروى، سیدمحمد و مازح، یاسر (1419ق). الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت (علیهم‌السلام). بیروت: دار الثقلین.
  11. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح­ ـ ­تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم.
  12. حرعاملى، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  13. حلى، یحیى بن سعید (1405ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.
  14. خمینى، سیدروح‌اللّه (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
  15. خویى، سیدابوالقاسم (1410ق). منهاج الصالحین (للخوئی). قم: نشر مدینة العلم.
  16. راغب اصفهانى، حسین (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. لبنان: دار العلم.
  17. روحانی قمى، سیدصادق حسینى (1412ق). فقه الصادق (علیه­السلام). قم: دار الکتاب.
  18. زحیلی، وهبه بن مصطفی (1418ق). التفسیر المنیر. بیروت: دارالفکر المعاصر.
  19. زرکشی، محمد بن بهادر (بی­تا). البرهان فی علوم القرآن. بی­جا: بی‌نا.
  20. سبحانى تبریزى، جعفر (بی­تا). نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم: بی­جا.
  21. سبزوارى، سیدعبدالأعلى (1413ق). مهذّب الأحکام (للسبزواری). قم: مؤسسه المنار.
  22. سبزوارى، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423ق). کفایة الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  23. سبزوارى، مولى هادى بن مهدى (1421ق). شرح نبراس الهدى. قم: انتشارات بیدار.
  24. سلاّر، حمزة بن عبدالعزیز (1404ق). المراسم العلویة. قم: منشورات الحرمین.
  25. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (1416ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: مؤسسه علی بن ابی طالب (علیه‌السلام).
  26. سیورى حلى، مقداد بن عبداللّه (1404ق). التنقیح الرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
  27. شهید اول، محمد بن مکى (1414ق). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  28. شهید ثانی، زین‌الدین بن على (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: داوری.
  29. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  30. صاحب جواهر، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  31. صدر، سیدمحمد (1420ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالأضواء.
  32. صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله (1382). حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  33. طباطبایی حائرى، سیدعلى (1409ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع. قم: کتابخانه آیت‌­الله مرعشى.
  34. طباطبایی حائرى، سیدعلى (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  35. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  36. طریحى، فخرالدین (1416ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
  37. طوسی، محمد بن حسن (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  38. طوسى، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة.
  39. علامه حلى، حسن بن یوسف (1387ق). إیضاح الفوائد. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  40. علامه حلى، حسن بن یوسف (1413ق.الف). قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  41. علامه حلى، حسن بن یوسف (1413ق.ب). مختلف الشیعة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  42. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  43. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
  44. لطفی، اسدالله (1388). حقوق خانواده. تهران: انتشارات خرسندی.
  45. محقق حلى، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  46. محمدی خراسانی، علی (1393). شرح منطق مظفر. قم: الامام الحسن بن علی (علیه‌السلام).
  47. محمود، عبدالرحمان (بی­تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة. بی‌جا: بی‌نا.
  48. مصطفوى، حسن (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب للترجمة.
  49. مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق). المقنعة. قم: کنگره جهانى شیخ مفید.
  50. مقرى فیومى، احمد بن محمد (بی­تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. قم: دار الرضی.
  51. مکارم شیرازی، ناصر (1421ق). الأمثل فی تفسیر کتاب‌الله المنزل. قم: مدرسه امام علی (علیه‌السلام).
  52. مکارم شیرازى، ناصر (1424ق). کتاب النکاح. قم: مدرسه امام على بن ابى طالب (علیه‌السلام).
  53. موسوى عاملى، محمد بن على (1411ق). نهایة المرام. قم: انتشارات اسلامى.
  54. واسطى زبیدی، سیدمحمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. لبنان: دار الفکر للطباعة.
  55. وجدانى فخر، قدرت‌الله (1426ق). الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة. قم: نشر سماء قلم.
Statistics
Article View: 1,205
PDF Download: 536


Journal management system. designed by sinaweb