News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,832 |
| PDF Download | 4,499,226 |
وحدت ماهویِ صورت ادراکی و مُدرَک خارجی در آثار ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 1, Volume 25, Issue 66, December 1400, Pages 5-31 PDF (624.54 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2021.242057.1566 | ||
| Author | ||
| سید علی طالقانی | ||
| استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام)، قم، ایران. | ||
| Receive Date: 29 October 2021, Revise Date: 18 June 2022, Accept Date: 19 December 2021 | ||
| Abstract | ||
| ابن‌سینا در چند اثر مهم خود، ماهیت ادراک را عبارت از دریافت صورت مُدرَک (أخذ صورةِ المُدرَک) دانسته است. تعبیر «صورة المُدرَک»، مشتمل بر ابهامی اساسی است که درقالب دو دیدگاه اصلی رقیب در فلسفۀ اسلامی صورت‌بندی شده: یکی دیدگاه وحدت ماهوی صورت ادراکی و مُدرَک؛ دیگری دیدگاه شَبَح. داوری دربارۀ این دو دیدگاه با تمرکز بر آثار خود شیخ‌الرئیس چندان آسان نیست؛ زیرا افزون‌بر یکدست‌نبودن و ناسازگاری سخنان او در آثار مختلفش، لوازم نه‌چندان قابل پذیرش هریک از دو دیدگاه، مشکلاتی را در این حوزه ایجاد می‌کنند. با توجه به امکان‌پذیرنبودن بررسی شواهد له و علیه هردو نظریه در یک مقاله، در این پژوهش، بر شواهد نظریۀ وحدت ماهوی صورت ادراکی با مُدرَک خارجی متمرکز شده و برپایۀ دو دسته شواهد متنی و فرامتنی فراهم‌آمده نشان داده‌ایم در مجموعۀ آثار ابن‌سینا نشانه‌هایی مهم دالّ بر این مسئله وجود دارد که مراد وی از «صورت» در تعبیر «صورة المُدرَک»، شبح به‌معنای مصطلح آن نیست؛ بلکه براساس آنچه در عبارتی از إشارات نیز آمده، منظور او «حقیقة الشیء» است؛ یعنی «ما به الشیء هو هو» یا «ماهیتِ بالمعنی الأعم شیء». | ||
| Keywords | ||
| ابن‌سینا; وجود ذهنی; چیستیِ ادراک; نظریۀ شبح; نظریۀ وحدت ماهوی صورت ادراکی و مُدرَک | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد (عبدالله نورانی، محقق). تهران: مؤسسة مطالعات مک‌گیل- با همکاری دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات (محسن بیدارفر، محقق). قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375). النفس من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق). قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1376). الإلهیات من کتاب الشفاء (حسن حسن‌زادۀ آملی، محقق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (محمدتقی دانش‌پژوه، مصحح). تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1381). الإشارات و التنبیهات (مجتبی زارعی، محقق). قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). رساله در حقیقت و کیفیت سلسلۀ موجودات و تسلسل اسباب و مسببات (موسی عمید، مصحح). همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1391). التعلیقات (سید حسین موسویان، محقق). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسایل ابن‌سینا: رسالة السعادة و الحجج العشرة علی انّ النفس الإنسانیة جوهر. قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1989). رسالة الحدود. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
سبزواری، ملا هادی (1413ق). شرح المنظومة (حسن حسن‌زادۀ آملی، مصحح) (جلد 2). تهران: نشر ناب.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390). نهایة الحکمة (غلام‌رضا فیاضی، مصحح). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد (1386). شرح الإشارات و التنبیهات (حسن حسن‌زادۀ آملی، مصحح) (جلد 2). قم: بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1390). درآمدی به نظام حکمت صدرایی (جلد 2). تهران: سمت- قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
غفاری، حسین؛ و مازیار، امیر (1395). معرفت‌شناسی در فلسفۀ اسلامی. تهران: حکمت.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الإلهیات و الطبیعیات. قم: بیدار.
فیاضی، غلام‌رضا (1386). وجود ذهنی در فلسفۀ اسلامی. معارف عقلی، 6، 9-17.
فیاضی، غلام‌رضا (1396). جستارهایی در فلسفۀ اسلامی: مشتمل بر آرای اختصاصی آیت‌الله فیاضی (سید محمدمهدی نبویان، گردآورنده) (جلد 2). قم: حکمت اسلامی.
لاهیجی، عبدالرزاق (1425ق). شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام (اکبر اسدعلی‌زاده، محقق) (جلد 1). قم: مؤسسۀ امام صادق.
مصباح یزدی، محمدتقی (1387). شرح نهایة الحکمة (عبدالرسول عبودیت، محقق). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1374). مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری (جلد 9). تهران: صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب (محمد خواجوی، مصحح). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1981). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (بی‌تا). الحاشیة على إلهیات الشفا. قم: بیدار.
Gérard, Genette; and Maclean, Marie )1991). Introduction to the Paratext. New Literary History, 22(2), 261-272. Probings: Art, Criticism, Genre. Loux, Michael J. (2002). Metaphysics: A Contemporary Introduction. London and New York: Routledge. | ||
|
Statistics Article View: 445 PDF Download: 301 |
||