News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,259 |
| PDF Download | 5,345,108 |
مـاهیت شنـاسـی تکلیـف معاضـدت زوجیـن در قوانین موضوعه ایران و فقه | ||
| فقه و حقوق خانواده | ||
| Article 8, Volume 26, Issue 75, August 1400, Pages 155-183 PDF (369.13 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/flj.2021.241672.1705 | ||
| Authors | ||
| محمدعلی سعیدی1; صابره احمدی موقّر* 2 | ||
| 1استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی | ||
| 2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد مقدس | ||
| Receive Date: 29 August 2021, Revise Date: 02 October 2021, Accept Date: 15 November 2021 | ||
| Abstract | ||
| علی‌رغم نصّ دو ماده 1108 و 1130 قانون مدنی که صدق ترک معاضدت را به عنوان تخلّف دارای ضمانت اجرا با تردید مواجه می‌سازد، تکلیف معاضدت زوجین؛ منطوقِ ماده 1104 هرگونه تردید در این باب را زائل نموده است. البته ماهیت این تکلیف در میان دکترین حقوق مورد مناقشه واقع گردیده‌است؛ چنانچه برخی آن را صرفاً اخلاقی و گروهی نیز حقوقی می‌دانند، اما نگارندگان این مقاله با فحص در منابع فقهی و حقوقی و با روشی توصیفی-تحلیلی و رویکرد به رویه قضایی، قائل به نظریه سوم یعنی ماهیت دوگانه ماده مذکور می‌باشند. بنابراین در مصادیق نازل، یک قاعده اخلاقی صرف و در نتیجه دارای ضمانت اجرای اخلاقی است و در سطح عالی‌تر علاوه بر آنکه یک قاعده اخلاقی می‌باشد، یک قاعده حقوقی تمام عیار نیز تلقی می‌گردد که با ملاک نشوز زن یا مرد در کلام فقها نیز هم‌پوشانی خواهد داشت. ملاک تشخیص مصادیق سطوح، عرف است که در صورت بروز اختلاف، این مهم به نظر محاکم رسیدگی‌کننده‌‌ی ماهوی به دعاوی موکول می‌شود؛ در نتیجه، ضمانت اجراهای درخور و مختلفی از فقه و حقوق البته به پیروی از دیدگاه پویای فقه نظام‌ساز را دربر خواهد داشت. | ||
| Keywords | ||
| معاضدت; نشوز; تکالیف زوجین | ||
| References | ||
|
ـ قرآن کریم
ـ ابن بابویه، علی (1406 ق). فقه الرضا. مشهد: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
ـ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419 ق). تفسیر القرآن العظیم. (جلد 2). بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. (جلد 3). بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع ـ دار صادر.
ـ احمدیه، مریم و اسحاقی، محمد (1395). «تطوّرات مفهوم نشوز در ادوار مختلف فقه شیعه». مجلة مطالعات زنان و خانواده، 4(7)، 85 ـ 111.
ـ اردبیلی، احمد (بی‌تا). زبده البیان فی احکام القرآن. تهران: مکتبه الجعفریه لإحیاء الآثار الجعفریه.
ـ ارجمند دانش، جعفر (1386). بررسی قاعدة عسر و حرج. تهران: بهنامی.
ـ اشتهاردی، علی‌پناه (1417 ق). مدارک العروه. (جلد 5). تهران: دار الاسوه للطباعه و النشر.
ـ امامی، حسن (1372). حقوق مدنی خانواده. (جلد 4). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
ـ انصاری، مرتضی (1415 ق). کتاب النکاح. قم: کنگرة جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ـ ایروانی، باقر (1427 ق). دروس تمهیدیه فی فقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری (جلد 2). قم: بی‌نا.
ـ بحرانی، یوسف (1405 ق). حدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ بداغی، فاطمه (1388). شروط ضمن عقد نکاح. تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان.
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات.
ـ جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372). حقوق خانواده (جلد 1). تهران: گنج دانش.
ـ جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق). الصحاح (جلد 2). بیروت: دار العلم للملایین.
ـ حائری شاهباغ، علی (1376). شرح قانون مدنی (جلد 2). تهران: گنج دانش.
ـ حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه (30 جلد). قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
ـ حسینی روحانی، محمدصادق (1412 ق). فقه الصادق(ع) (جلد 22). قم: دار الکتاب.
ـ حقوق خانواده در قانون مدنی فرانسه: ترجمة مواد 144 تا 13 ـ 515 قانون مدنی فرانسه (1392). ترجمة الهه محسنی. بی‌جا: تمرین.
ـ حکمت‌نیا، محمود؛ هدایت‌نیا، فرج‌الله؛ میرداداشی، مهدی و رشاد، علی‌اکبر (1386). فلسفة حقوق خانواده (جلد 2). تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان.
ـ حلی، ابن ادریس (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (جلد 2). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ حلی (علامه)، حسن بن یوسف (1420 ق). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (جلد 4). قم: مؤسسة امام صادق(ع).
ـ حلی (فخرالمحققین)، محمد بن حسن (1387 ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (جلد 3). قم: مؤسسة اسماعیلیان.
ـ حلی (محقق)، نجم‌الدین (1418 ق). المختصر النافع فی فقه الامامیه (جلد 1). قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.
ـ ـــــــــــــــ (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (جلد 2). قم: مؤسسة اسماعیلیان.
ـ حمیری، نشوان بن سعید (1420 ق). شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم (جلد 7). بیروت: دار الفکر المعاصر.
ـ داریزین، حسین (1394). آیات الاحکام در نظام حقوقی کنونی. تهران: بهنامی.
ـ داور، زهرا (1382). حسن معاشرت از دیدگاه قانون مدنی و جامعه. تهران: شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان.
ـ دیانی، عبدالرسول (1379). حقوق خانواده. تهران: امید دانش.
ـ دیلمی، حسن (1412 ق). ارشاد القلوب الی الصواب (جلد 1). قم: شریف رضی.
ـ راغب، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار القلم ـ الدار الشامیه.
ـ زنجانی، موسی (1419 ق). کتاب نکاح (جلد 24). قم: مؤسسة پژوهشی رأی‌پرداز.
ـ سبزواری، عبدالاعلی (1413 ق). مهذب الأحکام (جلد 25). قم: مؤسسه المنار.
ـ شعیری، تاج‌الدین (1405 ق). جامع الأخبار. قم: رضی.
ـ شیروی، عبدالحسین (1397). حقوق خانواده. تهران: سمت.
ـ صافی، لطف‌الله (1416 ق). هدایه العباد (جلد 2). قم: دار القرآن الکریم.
ـ صبری، نورمحمد (1383). حسن معاشرت زوجین. تهران: دادگستر.
ـ صدوق، محمد بن علی (1413 ق). من لایحضره الفقیه (جلد 3). قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه.
ـ صفایی، حسین و امامی، اسدالله (1391). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
ـ طاهری، حبیب‌الله (1375). حقوق مدنی (5). قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه.
ـ طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان (جلد 19). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ـ طبرسی، حسن بن فضل (1370). مکارم الاخلاق. قم: شریف رضی.
ـ طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
ـ طوسی، محمد بن علی (1408 ق). الوسیله الی نیل الفضیله. قم: انتشارات کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـ طوسی، محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیه (جلد 4). تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
ـ ـــــــــــــــ (1414 ق). الأمالی. قم: دار الثقافه.
ـ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1410 ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه. بیروت: دار التراث الدار الاسلامیه.
ـ عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام (جلد 8). قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
ـ عراقی، ضیاءالدین (1414 ق). شرح تبصره المتعلمین (جلد 4). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ فاضل هندی، محمد بن حسن (1405 ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام (جلد 7). قم: مکتبه آیت‌الله العظمی مرعشی النجفی.
ـ فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق). کتاب العین (جلد 6). قم: هجرت.
ـ فرحی، علی (1390). تحقیق در قواعد فقهی اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ـ قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
ـ قربان‌نیا، ناصر و حافظی، معصومه (1388). «بررسی اصل معاشرت به معروف در میان همسران از منظر قرآن کریم». بانوان شیعه، 6 (20)، 118-97 .
ـ قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع الاحکام القرآن (جلد 5). تهران: ناصرخسرو.
ـ کاتوزیان، ناصر (1382). دورة مقدماتی حقوق مدنی خانواده. تهران: میزان.
ـ ـــــــــــــــ (1375). حقوق مدنی خانواده (جلد 1). تهران: یلدا.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی (جلد 6). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ـ متقی هندی، علاءالدین (1401 ق). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال (جلد 1). بیروت: الرساله.
ـ مجلسی، محمدباقر (1403 ق). بحار الانوار (جلد 42). بیروت: مؤسسه الوفا.
ـ ـــــــــــــــ (1374). بحار الانوار (جلد 74). تهران: المکتبه الإسلامیه.
ـ محقق داماد، مصطفی (1372). تحلیل فقهی حقوق خانواده. بی‌جا: نشر علوم اسلامی (اندیشه‌های نو در علوم اسلامی).
ـ مفید، محمد (1413 ق). المقنعه. قم: کنگرة جهانی هزارة شیخ مفید.
ـ مکارم شیرازی، ناصر (1425 ق). تعزیر و گسترة آن. قم: مدرسة امام علی بن ابی‌طالب(ع).
ـ ـــــــــــــــ (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ـ موسوی خمینی، روح‌الله (1363). تحریر الوسیله (جلد 2). قم: نشر اسلامی.
ـ ـــــــــــــــ (1389). صحیفة امام (جلد 11). تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـ میرخانی، عزت‌السادات (1380). رویکردی نوین در روابط خانواده. تهران: سفیر صبح.
ـ نجفی، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (جلد 31). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ نورى، میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. لبنان: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.
ـ واسطی، محب‌الدین (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس (جلد 5). بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
ـ ورام، ابن ابی‌فراس (بی‌تا). مجموعه ورام (تنبیه الخواطر) (جلد 1). قم: مکتبه فقیه.
ـ همایونی، علویه (1382). زندگانی بانوی ایرانی. اصفهان: گلبهار.
ـ سامانة ملی آرای قضایی (1398). مندرج در سایت: www.J.ijri.ir
ـ مقیمی، ابوالقاسم (1400). «فقه نظام به معنای مکتب‌وارگی اسلام است». مندرج در سایت:
| ||
|
Statistics Article View: 866 PDF Download: 521 |
||