News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,475,809 |
| PDF Download | 4,499,201 |
تحلیل روش‌شناختی پژوهش‌های سواد اطلاعاتی در بافت کتابخانههای عمومی ایران IRAN | ||
| دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق) | ||
| Article 12, Volume 28, ویژه‌نامه اول؛ دین، رسانه و سواد رسانه‌ای, September 1400, Pages 328-305 PDF (964.17 K) | ||
| Document Type: علمی-پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/rc.2021.75919 | ||
| Author | ||
| بتول کیخا | ||
| استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه زابل | ||
| Receive Date: 28 February 2021, Revise Date: 26 November 2021, Accept Date: 28 May 2021 | ||
| Abstract | ||
| هدف: هدف مقاله حاضر تحلیل روش‌شناختی پژوهش‌های حوزه سواد اطلاعاتی در بافت کتابخانههای عمومی کشور است. نوع، روش و جامعه: پژوهش ازنظر هدف کاربردی است که با استفاده از ابزار سیاهه‌وارسی و با روش‌های سرشماری و مرور اسناد بر پایه تحلیل‌های روش‌شناختی نگاشته شده است. جامعه پژوهش متن کامل کلیه آثار پژوهشی این حوزه اعم از مقاله‌های مجلات علمی، پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی‌زبان شامل: اس‌آی‌دی، مگیران، نورمگز، ایرانداک و سامانه مدیریت طرح‌های پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور بودند که بدون بازه زمانی و بدون نمونه‌گیری، گردآوری و بررسی شدند. برای استخراج داده‌ها از نرم‌افزار اکسل استفاده شد. یافته‌ها: از مجموع آثار پژوهشی منتشرشده در این حوزه، میانگین تعداد نویسندگان به تعداد پژوهش‌ها 4/2 است. از مجموع 56 پژوهشگر این حوزه، زنان 52 درصد و مردان 48 درصد مشارکت را به خود اختصاص داده‌اند. از مجموع 23 پژوهش مورد بررسی، 74 درصد پژوهش‌ها با روش‌های کمّی و 22 درصد با روش‌های کیفی و 4 درصد با رویکرد آمیخته برای گردآوری و تحلیل داده‌ها انجام شده است. پرسشنامه بیشترین ابزار گردآوری داده‌ها و آزمون تی، پراستفاده‌ترین آزمون آماری در این پژوهش‌ها بوده است. پژوهشگرانِ دانشگاه الزهرا (س) بیشترین وابستگی سازمانی را در میان مؤسسات آموزشی و پژوهشی به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین فراوانی پژوهش‌ها مربوط به پایان‌نامه‌های ثبت‌شده در ایرانداک و مقاله‌های منتشرشده در فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانههای عمومی و طرح‌های پژوهشی ثبت‌شده در سامانه مدیریت طرح‌های پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور است. نتیجه‌گیری: به‌رغم اینکه نزدیک به سه دهه از ظهور و تبیین اهمیت مهارت‌های سواد اطلاعاتی در کشور می‌گذرد؛ توجه به بافت کتابخانههای عمومی در پژوهش‌های منتشرشده در حوزه سواد اطلاعاتی ضعیف ارزیابی می‌شود. همچنین باتوجه‌به اینکه در بیشتر پژوهش‌ها عمدتاً از رویکردهای کمّی استفاده شده است به نظر می‌رسد توجه به انجام پژوهش‌های کیفی و آمیخته در حوزه سواد اطلاعاتی در بافت مذکور ضرورتی است که می‌تواند با جریان‌سازی علمی مناسب در پر کردن شکافهای پژوهشی این حوزه مؤثر واقع شود. | ||
| Keywords | ||
| سواد اطلاعاتی; کتابخانههای عمومی; تحلیل روش‌شناختی | ||
| References | ||
|
ابوالقاسم، سمانه (1396). میزان سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی کتابداران کتابخانههای عمومی استان تهران و ارائه راهکارهایی جهت بهبود وضعیت آنها. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه الزهرا (س).
احمدی، سیده‌مهناز؛ شریف، عاطفه؛ نوکاریزی، محسن (1395). از استانداردهای سواد اطلاعاتی تا چارچوب سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی ۲۰۱۶. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، (2)، صص. 97-119.
پریرخ، مهری؛ ارسطوپور، شعله؛ نادری، رامین (1390). اثربخشی کارگاههای آموزشی سواد اطلاعاتی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی: پژوهشی با رویکرد زمینه گرا. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی (1)، صص. 212-224.
پریرخ، مهری (1386). آموزش سواد اطلاعـاتی: مفـاهیم، روش‌هـا و برنامـه‌هـا. تهران: کتابدار.
تاجداران، منصور؛ کربلاآقایی کامران، معصومه؛ عاملی، سبیکه (1392). نقش کتابخانههای عمومی شهرستان نیشابور در افزایش سواد اطلاعاتی شهروندان. دانش شناسی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات، (6)، صص. 54-39.
تبیین مؤلفه‌های چشم‌انداز نهاد کتابخانههای عمومی ایران در افق ایران 1404 (1389). تهران: نهاد کتابخانههای عمومی کشور.
تفرشی، شکوه؛ انگورج‌تقوی، معصومه (1387). بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی شهر تهران. دانش‌شناسی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات 1 (3)، صص. 29-38.
حاجی شاه کرم، زهرا؛ ساروخانی، باقر؛ آقاجانی، مرسا (1397). کندوکاوی روش‌شناختی در پایان‌نامه‌ها با محوریت طلاق. فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی. 9 (1)، صص. 73-100.
دارابی، فاطمه (1390). بررسی توانمندی‌های کتابخانههای عمومی استان لرستان در فراهم‌آوری ابزارها و زمینه‌های توسعه‌ی سواد اطلاعاتی از دیدگاه دانشجویان عضو این کتابخانه‌ها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان.
دلبری، سهیلا؛ موسوی، فریبا؛ قاسمی، علی‌حسین (1393). منابع آینده کتابخانههای عمومی با تأکید بر روند فناوری در راستای خط‌مشی سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور. مشهد، همایش آینده‌پژوهشی در کتابخانههای عمومی ایران.
رضوان، آذین (1387). بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانههای عمومی استان خوزستان به‌منظور شناسایی نقاط قوت یا ضعف احتمالی آنها در این زمینه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
رئیسی، زهره (1390). نقش کتابخانههای عمومی بر سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان دبیرستانی از دیدگاه دانشجویان کارشناسی دانشگاه یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
زارع، فاطمه و دیگران (1392). بررسی نقش کتابخانههای عمومی در توسعه سواد اطلاعاتی مخاطبین استان خراسان شمالی. طرح پژوهشی مصوب نهاد کتابخانههای عمومی. بازیابیشده در تاریخ 15 اردیبهشت 1399 از:https: //ganj.irandoc.ac.ir/articles/ 712889.
زره‌ساز، محمد (1397). تبیین روش‌شناختی و تعیین سهم رشته‌های موضوعی مؤثر در شکل‌گیری پایان‌نامه‌های حوزه رابط کاربر در ایران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (96)، صص. 697-718.
سینایی، علی (1380). مجموعه‌سازی در کتابخانه‌ها. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، (1)، ص. 33.
صفوی، زینب؛ محبوب، سیامک (1391). سنجش اثر سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانههای عمومی بر شاخصهای عملکرد کتابخانهای مورد مطالعه، کتابخانههای عمومی شهر تهران. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی (58)، صص. 225-241.
علیزاده، مجید (1392). سنجش سواد اطلاعاتی کاربران و میزان آموزش سواد اطلاعاتی از سوی کتابداران کتابخانههای وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی کشور در استان البرز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.
فراهانی فرد، سعید؛ فراهانی فرد، محمدعلی (1396). بررسی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی حساب احتمال در اقتصاد اسلامی بر اساس حکمت متعالیه. فصلنامه فلسفه دین. 3، صص. 487-515.
فرخاری، فاطمه (1395). آموزش سواد اطلاعاتی در کتابخانههای عمومی. نخستین کنفرانس بین‌المللی و دومین کنفرانس ملی هزاره سوم و علوم انسانی. شیراز، مرکز توسعه آموزش‌های نوین ایران (متانا).
کیخا، بتول؛ کیانی، حسن؛ غائبی، امیر (1397). سواد اطلاعاتی در اَسناد بالادستی نهاد کتابخانههای عمومی کشور. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانههای عمومی. ۲۴ (۳)، صص. ۴۱۱-۴۳۵.
معرفت، رحمان؛ منصوریان، یزدان؛ زره‌ساز، محمد (1396). بررسی مقاله‌های حوزه سواد اطلاعاتی و روش‌های پژوهشی به کار رفته در آنها. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 7 (2)، صص. 129-143.
معرفت، رحمان؛ صابری، مریم؛ عضدی، مرضیه (1392). بررسی ضریب همکاری و میزان مشارکت نویسندگان مقالات مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی در پنج سال اخیر (بازه زمانی 1388 تا 1393). مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 6(11)، صص. 257-270.
معرفت، رحمان؛ کشاورز، حمید؛ اشرفی ریزی، حسن؛ سیروسی، سمیه. (۱۳۹۲). وضعیت مشارکت پدیدآورندگان مقالات تألیفی مجله مدیریت اطلاعات سلامت در فاصله‌ی سال‌های 1383 تا 1390. مدیریت اطلاعات سلامت، 10(3).
http://him.mui.ac.ir/index.php/him/article/view/468
منصوریان، یزدان (1390). تحلیل بافت در تعامل انسان و اطلاعات. مجله الکترونیکی عطف شماره مرداد. قابل‌دسترس:
http://www2.atfmag.info/1390/05/16/interaction
منصوریان، یزدان (1393). روش تحقیق در علم اطلاعات و دانش شناسی. تهران: سمت 133-153.
مهدیزاده‌هریکندئی، حسین (1389). نقش کتابخانههای عمومی استان مازندران در ارتقا و توسعه سواد اطلاعاتی مراجعان. طرح مصوب پژوهشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور. بازیابیشده در تاریخ 12 شهریور 1399 از:
http://rpm.iranpl.ir/rdsm_thesis.php?slc_lang=fa&sid=1&mod=thesis_profile&thesis_id=77&rds_id
نظری، مریم (1390). «بافت» تکه گمشده پژوهش‌های سواد اطلاعاتی کشور. مدیریت ارتباطات، 14، صص. 66-67
نوروزی، یعقوب؛ درم نثاری، مهدی (۱۳۹۳). بررسی کیفیت خدمات کتابخانههای عمومی از طریق مدل تحلیل شکاف مبتنی بر دیدگاه کاربران: مطالعه موردی کتابخانههای عمومی مستقر در شهر تبریز. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانههای عمومی، ۲۰ (۴)،صص. ۶۸۵-۷۰۷.
نهاد کتابخانههای عمومی کشور (1389). تبیین مؤلفه‌های چشم‌انداز کتابخانههای عمومی ایران در افق 1404. تهران: نهاد کتابخانههای عمومی کشور.
نیک‌نیا، معصومه؛ منصوریان، یزدان (1396). تحلیل موضوعی و روش‌شناختی پژوهش‌های حوزه وظایف کاربری الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر . فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات 28(1)، صص. 15-28.
یاری، شیوا (1390). مروری بر متون سواد اطلاعاتی در ایران. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. 53 (1)،صص. 14-183-216.
Eve, J. de Groot, M. & Schmidt, A. M. (2007). Supporting lifelong learning in public libraries across Europe. Library Review, 56 (5), 393-406.
Li, C. W, & Tzeng, G.H (2009). Identification of a threshold value for the DEMATEL method using the maximum mean de-entropy algorithm to find critical services provided by a semiconductor intellectual property mall. Expert Systems with Applications, 36 (6), 9891-9898.
O’Brien, T. & Russell, (2014). The Irish ‘Working Group on Information Literacy’–Edging towards a national policy. The International Information & Library Review, 44 (1) 1-7.
Ponjuan, G. (2010). Guiding principles for the preparation of a national information literacy program. The International Information & Library Review, 42 (2), 91-97.
Yılmaz, B. & Soylu, D. (2014). The role of public libraries in information literacy in Turkey: a study of a provincial public library. In European Conference on Information Literacy. Springer, Cham. 642-651. | ||
|
Statistics Article View: 3,651 PDF Download: 573 |
||