News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,583,339 |
| PDF Download | 5,342,860 |
ظرفیت‌سنجی مداخلة حاکمیت نسبت‌به ناقضان قوانین جزایی در بوتة نقد قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و آیین‌نامة اجرایی آن | ||
| فقه و حقوق خانواده | ||
| Article 4, Volume 26, Issue 75, August 1400, Pages 55-82 PDF (459.81 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/flj.2021.242082.1731 | ||
| Authors | ||
| نرگس ایزدی* 1; مجید قورچی بیگی2; غلامحسین الهام3; محمود عباسی4 | ||
| 1دانشجوی دکترای فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع). پردیس خواهران. تهران. ایران | ||
| 2استادیار گروه حقوق دانشگاه خوارزمی. تهران. ایران | ||
| 3استاد گروه جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تهران. تهران. ایران | ||
| 4دانشیار گروه حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. تهران. ایران | ||
| Receive Date: 01 September 2021, Revise Date: 08 October 2021, Accept Date: 16 November 2021 | ||
| Abstract | ||
| توجه به مفاد مادة ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ و آیین‌نامة اجرایی مصوب ۱۴۰۰ آن، پرسش نقادانه از ظرفیت‌سنجی مداخلة اثربخش حاکمیت، نسبت‌به اطفال و نوجوانان ناقض قوانین جزایی را مطرح می‌نماید؛ زیرا از طرفی، مصلحت و منافع عالیة این قربانیان خاموش، ایجاب می‌کند که حاکمیت، با رویکردی درمانگر و مصلحت‌اندیش، در تعیین واکنش نسبت به آنان مداخله نماید و عدم حمایت جدی حاکمیت از آنان، موجب تداوم سلسلة معیوب ناهنجاری رفتاری آنها می‌شود. از طرفی دیگر، این امر، با قول مشهور لزوم مداخلة حداقلی حاکمیت در عرصة خانواده ناسازگار می‌باشد. بنابراین مقالة حاضر با روش ترکیبی و کاربست مبانی کمی و کیفی پژوهش (طیف لیکرت)، مداخلة عندالاقتضای حاکمیت نسبت به اطفال و نوجوانان بزهکار را ارائه کرده است. این نوع مداخله، با دو رویکرد سلبی و ایجابی، نگاهی کرامت‌بخش و مصلحت‌محور دارد و مستلزم تعامل نهادهای حاکمیتی ملزم به مداخلة حمایتی مندرج در قوانین مذکور است که ظرفیت‌های بومی و محلی را نیز در تعیین و اجرای واکنش جزایی نسبت به اطفال و نوجوانان به کار می‌گیرد. در این راستا، ناکارامدی شیوة فعلی حبس و نگهداری در کانون اصلاح و تربیت، مبین لزوم تغییر سیاست جنایی واکنشی در این مسئله بوده و نیازمند زیرساخت‌های محکم تقنینی است. به منظور اثربخشی مداخلة اقتضایی حاکمیت، ایجاد مرجعی مستقل که با رویه‌ای واحد، ابتکار، نظارت و پایش مستمر، تمامی مسائل حیطة جزایی اطفال و نوجوانان را پوشش دهد، بسیار ضروری است. | ||
| Keywords | ||
| مداخله; حاکمیت; اطفال و نوجوانان; کرامت‌مدار; تربیت; شبه‌تربیت; مصلحت; نظم عمومی | ||
| References | ||
|
ـ قرآن کریم.
ـ ابراهیمی، شهرام (۱۳۹۰). مجموعه رویه‌های بین‌المللی پیشگیری از جرم. تهران: میزان.
ـ ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (۱۴۰۳ ق). عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه. (جلد ۱). قم: موسسة سیدالشهدا.
ـ اردبیلی، محمدعلی (۱۳۷۸). «حمایت‌های بین‌المللی از اطفال و نوجوانان بزهکار». مجلة تحقیقات حقوقی. ۲ (25 و ۲۶)، صص ۳۱۳ ـ ۳۲۲.
ـ الهام، غلامحسین (۱۳۹۹). «نقد و بررسی لایحة جدید حمایت از کودکان و نوجوانان». نشست تخصصی مجازی. مندرج در @cheragh.roshan.jaza-http://www.instagram.com/cheragh.roshan.jaza
ـ انصاری شیرازی، قدرت‌الله و همکاران (1429 ق). موسوعه احکام الأطفال و ادلتها. (جلد ۱ و ۳). قم: مرکز فقهى ائمة اطهار علیهم السلام.
ـ آشوری، محمد (۱۳۸۱). سیاست‌های قضایی جدید درخصوص نوجوانان. گزارش کارگاه‌های آموزشی دادرسی ویژة نوجوانان در سال‌های 1379 ـ 13۸۰. تهران: انتشارات دفتر یونیسف در ایران.
ـ ـــــــــــــــــــ (۱۳۸۲). جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینابین. تهران: گرایش.
ـ آلیسون، جیمز؛ جنکس، کریس و پروت، آلن (١٣٨٣). جامعه‌شناسی دوران کودکی: نظریه‌پردازی دربارة دوران کودکی. ترجمة علیرضا کرمانی و علیرضا ابراهیم‌آبادی. تهران: ثالث.
ـ باقری، خسرو (۱۳۷۹). «تربیت دینی دربرابر چالش قرن بیست و یکم». مجموعه مقالات تربیت اسلامی. (جلد ۳). قم: مرکز تربیت اسلامی.
ـ بحرانی، ابن میثم (۱۴۰۶ ق). قواعد المرام فی علم الکلام. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـ بروجردی، مرتضی (۱۴۰۷ ق). مستند العروه الوثقی (مقرر محاضرات الخویی). (جلد۲). قم: مطبعه العلمیه.
ـ بریث ویت، جان (۱۳۹۵). جرم، شرمساری، بازپذیرندگی. ترجمة رحمان صبوحی و همکاران. تهران: مجد.
ـ جاوید، محمدجواد و مهاجری، مریم (۱۳۹۷). «مبانی مداخلة دولت در نهاد خانواده در نظام حقوقی ایران». مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان). ۲۱ (۸۲). صص ۷ ـ ۳۴.
ـ چرچمن، چالزوست (۱۳۶۹). نظریة سیستم‌ها. ترجمة رشید اصلانی. تهران: مرکز مدیریت دولتی.
ـ حاجی ده‌آبادی، احمد (۱۳۹۰). «تأملی پیرامون مجازات حبس در نظام حقوقی اسلام». مطالعات فقه و حقوق اسلامی. ۲ (۴).
ـ حکمت‌نیا، محمود (۱۳۹۰). فلسفه نظام حقوق زن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ حلی، مقداد بن عبدالله (فاضل مقداد) (۱۳۸۰). اللوامع الالهیه فی مباحث الکلامیه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
ـ خزایی، میثم و گودرزی، ساحل (۱۳۹۸). ولایت حاکم بر تعلیم و تربیت اطفال بی‌سرپرست. دوفصلنامة علمی فقه و حقوق خانواده. ۲۴ (۷۱). صص ۵۱ ـ ۷۱.
ـ دولاکوآستا، لوییس (۱۳۸۳). سیاست جنایی اروپا؛ نمونه‌ای از بین‌المللی شدن حقوق کیفری در سطح منطقه‌ای. ترجمة علی حسین نجفی ابرندآبادی. تهران: سمت.
ـ رایجیان اصلی، مهرداد (۱۳۸۰). «درمان مواد مخدر و حبس‌های منزلی همراه‌با نظارت الکترونیکی، ارزیابی یکی از تدابیر اجتماعی جایگزین زندان». مجلة حقوقی دادگستری، ۶۵ (۳۶)، صص 105 ـ ۱۲۴.
ـ رضی، سید محمد (۱۳۷۹). نهج‌البلاغه. ترجمة محمد دشتی. قم: مشهور.
ـ ساویگناک، جولی (۱۳۹۱). «ابزارهایی برای شناسایی و ارزیابی خطر بزهکاری در میان جوانان». ترجمة مرضیه دیرباز. فصلنامة مطالعات پیشگیری از جرم، ۱۳۹۱(۲۲)، صص ۱۷۵ ـ ۲۰۰.
ـ سرجیو پینه‌رو، پائولو (۱۳۸۷). گزارش جهانی درمورد خشونت علیه کودکان. ترجمة علیرضا یارپرور. تهران: انتشارات سازمان ملل متحد (یونیسف).
ـ سروش محلاتی، محمد (۱۳78). دین و دولت در اندیشة اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـ سند، محمد (۱۳۹۳). اسس النظام السیاسی عند الإمامیه. تحقیق محمدحسن رضوی و مصطفی اسکندری. قم: مؤسسة فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
ـ شاملو، باقر (۱۳۹۴). عدالت کیفری و اطفال. تهران: نشر جنگل.
ـ شریفی، علیرضا (۱۳۹۸). «دخالت موازین حقوق بشر در اصل حاکمیت اراده». مطالعات فقه و اصول. ۲(۱). صص ۳۵ ـ ۶۱.
ـ صادقی، محمدهادی و ریاحی، جواد (۱۳۹۵). «اجتهاد تعزیر: مبنای اعمال مجازات‌های محدود‌کنندة آزادی در فقه جزایی». پژوهش‌های فقهی، ۱۲ (۲)، صص ۲۸۶ ـ ۳۱۲.
ـ صدر، سید محمدباقر (۱۴۱۷ ق). اقتصادنا. تحقیق ضیاء عبدالحکیم و دیگران. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـ صدیق‌فر، مینا (۱۳۸۷). «کیفرهای اجتماع‌محور در ایالات متحدة آمریکا». مجلة حقوقی دادگستری، ۷۲ (۶۴)، صص 191 ـ ۲۲۰.
ـ صفاری، علی (۱۳۸۶). کیفرشناسی تحولات، مبانی و اجرای کیفر سالب آزادی. تهران: جنگل.
ـ طباطبایی، سید محمدحسین (۱۴۱۷ ق). المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 1، 3 و 11). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ـ طهماسبی، جواد و کاظمی، سید علی (۱۳۹۹). «تحلیل قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹». مندرج در http://meeting.atu.ac.ir/ch/family
ـ عابد خراسانی، محمودرضا (۱۳۸۹). درآمدی بر حقوق کودک. تهران: میزان.
ـ عاملی جبعی (شهید ثانى). زین‌الدین (۱۴۱۳ ق). مسالک الأفهام الى تنقیح شرایع الإسلام. (جلد ۴). قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
ـ عباسی، محمود و میرمحمدصادقی، حسین (۱۳۹۹). «حقوق کودک در نظام حقوقی ایران». نشست تخصصی مجازی. join.skype.com/invite/m3xtfucerrtx
ـ عظیم‌زاده، شادی (۱۳۹۰). جرم‌شناسی تطبیقی پایداری در بزهکاری در حقوق ایران و آمریکا. تهران: جنگل.
ـ علاسوند، فریبا (۱۳۹۲). «مداخلة حکومت اسلامی دربارة حقوق خانواده». مطالعات راهبردی زنان، ۱۶ (۶۲)، صص ۶۵ ـ ۱۰۴.
ـ علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۸۸). فقه و مصلحت. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
ـ غلامی، حسین (۱۳۸۹). «سیاست کیفری سلب توان بزهکاری». مجلة تحقیقات حقوقی، ۱۲ (۵۰)، صص ۴۹۷ ـ ۵۳۰.
ـ فؤاد، ابراهیم (۱۹۹۸ م). الفقیه و الدوله (النظر السیاسی الشیعه). بیروت: دار الکنوز الأدبیه.
ـ فوکو، میشل (۱۳۹۵). مراقبت و تنبیه: تولد زندان. ترجمة افشین جهاندیده و نیکو سرخوش. تهران: نی.
ـ قاسمی، ناصر (۱۳۷۱). اقدامات تأمینی و تربیتی در حقوق کیفری ایران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. تهران: دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
ـ قافی، حسین و شریعتی، سعید (۱۳۸۸). اصول فقه کاربردی. (جلد ۲). تهران: سمت.
ـ قبله‌ای خویی، خلیل (۱۳۸۴). «تعزیر یا تأدیب کودکان». فصلنامة دیدگاه‌های حقوقی، ش 36 و ۳۷، صص ۳۵ ـ ۴۸.
ـ قدردان قراملکی، محمدحسن (۱۳۷۷). «جامعة مدنی، سکولار یا دینی؟». کتاب نقد. 3 (۹ و۱۰). صص ۲۰۲ ـ ۲۱۶.
ـ قورچی بیگی، مجید و شهرانی، معصومه (۱۳۹۷). «میزان صدور احکام بازپرورانه در بزهکاری کودکان و نوجوانان بعد از تصویب قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲». مجلة حقوقی دادگستری، ۸۲ (۱۰۲)، صص ۱۶۱ ـ ۱۸۹.
ـ کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۴). حقوق خانواده. (جلد ۱). تهران: انتشار.
ـ کرکی (محقق)، علی بن حسین (۱۴۱۴ ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. (جلد ۱). قم: مؤسسة آل البیت(ع).
ـ کعبی، عباس (۱۳۹۴). تحلیل مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی‌بر اصول قانون اساسی. تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
ـ کلینی، محمد (١٣٨٧). اصول کافی. (جلد ۴). تهران: جهان‌آرا.
ـ کواراسوس، ویلیام (۱۳۸۹). بزهکاری نوجوانان. ترجمة ابراهیم رشیدپور. تهران: قلم.
ـ گاردنر، ویلیام(۱۳۸۶). جنگ علیه خانواده. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
ـ مجلسی، محمدباقر (۱۳۹۸). عین الحیوه. قم: سرور.
ـ ـــــــــــــــ (۱۴۰۳ ق). بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار. (جلد ۱۱). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ مدنی، سعید و همکاران (۱۳۸۳). کودک‌آزاری در ایران. تهران: اکنون.
ـ مرتضوی، سید ضیا (۱۳۹۵). «قلمرو اختیارات دولت در مسائل خانواده در نگاه علامه طباطبایی». فصلنامة مطالعات جنسیت و خانواده، ۴ (۱)، صص ۱۳ ـ ۳۴.
ـ مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۷۳). بخش ساده و کوتاه پیرامون حکومت اسلامی و ولایت فقیه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ـ معتزلی، قاضی عبدالجبار (۱۹۶۵ م). شرح الاصول الخمسه. قاهره: مکتبه وهبه.
ـ معظمی، شهلا (۱۳۸۳). بزهکاری کودکان و نوجوانان. تهران: دادگستر.
ـ معینی‌فر، حشمت‌السادات (۱۳۹۰). دولت‌های رفاه و سیاست‌های حمایتی خانواده. تهران: میزان.
ـ مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۵ ق). انوار الفقاهه. قم: مدرسه الإمام علی بن ابی‌طالب(ع).
ـ موحد، محمدعلی (۱۳۸۱). در هوای حق و عدالت. تهران: نشر کارنامه.
ـ موسوی خمینی، سید روح‌الله (۱۳۶۸). صحیفة امام. (جلد ۱۱). تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـ ـــــــــــــــ (۱۴۲۱ ق). کتاب البیع. (جلد 2 و ۵). تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـ ـــــــــــــــ (۱۳۶۹). صحیفة نور. (جلد ۱۵ و ۲۰). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ میرمعزی، سید حسین (۱۳۷۷). «ولایت مطلقه، نظام‌سازی اجتهادی». کتاب نقد، ۲ (۸)، صص ۱۰۲ ـ ۱۱۴.
ـ نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۹۰). از حق‌های کودکان تا حقوق کودکان. تهران: میزان.
ـ نجفی توانا، علی (۱۳۸۵). نابهنجاری و بزهکاری اطفال و نوجوانان. تهران: نشر آموزش‌وسنجش.
ـ نجفى، محمدحسن (۱۴۰۴ ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام. (جلد ۱۵). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ نوری، شیخ فضل‌الله (۱۳۸۸). تذکره الغافل و ارشاد الجاهل. (جلد ۱). نشر الکترونیکی کتاب سبز.
ـ نوین، پرویز (۱۳۸۶). نظم عمومی در حقوق. تهران: کانون وکلا.
ـ نیازپور، امیرحسن (۱۳۸۷). بزهکاری به عادت؛ از علت‌شناسی تا پاسخ‌دهی. تهران: فکرسازان.
ـ ـــــــــــــــ (۱۳۹۴). عدالت کیفری کودکان و نوجوانان. تهران: میزان.
ـ ولد، جرج و همکاران (۱۳۸۸). جرم‌شناسی نظری. ترجمة على شجاعی. تهران: سمت.
ـ هادوی تهرانی، مهدی، (۱۳۸۹). ولایت و دیانت. قم: مؤسسة فرهنگی خانة خرد.
| ||
|
Statistics Article View: 567 PDF Download: 813 |
||