
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 508 |
Number of Articles | 4,392 |
Article View | 8,242,370 |
PDF Download | 4,234,018 |
کارکرد مفهوم کلی دراندیشه ابن سینا و هگل | ||
حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
Article 2, Volume 25, Issue 65, January 1400, Pages 31-58 PDF (1.07 M) | ||
Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/ap.2021.241066.1530 | ||
Authors | ||
سیدامیرحسین فضل الهی1; علی مرادخانی* 2 | ||
1دانشآموختۀ دکتری فلسفۀ تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران. | ||
2دانشیار گروه فلسفه، واحد شمال دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ا یران | ||
Receive Date: 30 April 2021, Revise Date: 03 October 2021, Accept Date: 03 September 2021 | ||
Abstract | ||
در تاریخ فلسفه، آنچه مفهوم کلی را به مسئله تبدیل کرده، کارکردهای هستی شناختی، معرفتی و نیز کلامی آن بوده است؛ البته توجه به چنین کارکردهایی، فهمی فراتر به لحاظ حیث منطقی آن را می طلبد. در این حوزه، نگرش خاص ابن سینا دربارۀ کلی طبیعی که درپرتو اعتبارات لابشرطی ماهیت و با وصف معقولیت بر آن تأکید شده است، امکان مقایسه با کلی انضمامی هگل با چنین وصفی را فراهم می آورد؛ بنابراین، ارتباط بین عالم محسوس و عالم معقول، تجرد نفس، نسبت کلی با افراد خود، و مسئلۀ تشخص و فردیت ازجمله موضوعاتی هستند که کارکردهای یادشده را توجیه می کنند؛ اما آنچه در این بحث، نسبت هگل با ابن سینا را نشان می دهد، در وهلۀ نخست، توجه به معقولیت ثانی یا فلسفی مفهوم کلی و سپس توجه به کارکردهای آن است که درپرتو اندیشۀ ارسطو- افلاطونی شکل گرفته است. بیتردید، در تحلیل و واکاوی مفهوم کلی و تعینات آن، هگل و ابن سینا تحقق عینی این مفهوم در افرادش را پذیرفته اند؛ ولی به زعم هگل، کلی انضمامی در اصطلاح حکمت سینوی، ماهیتی مخلوطه و بشرط شیء است که در سطحی فراتر از ماهیت و وجود (صورت معقول) عرضه شده و کاملاً حیث ایجابی یافته؛ درحالی که آنچه کلی طبیعی را با توجه به حیث سلبیاش درسطح ماهیت، به صورت مبهم درآورده، نحوۀ موجودیت آن است؛ افزون بر آن، هگل براساس نظریۀ وحدت ضدین، کلی انضمامی را تحلیل کرده و استنتاج کثیر از واحد را برخلاف قاعدۀ الواحد ابن سینا مجاز دانسته و درنهایت، در دام مفهوم گرایی افتاده است. | ||
Keywords | ||
کلی انضمامی; کلی طبیعی; ماهیت لابشرط; صورت معقول | ||
References | ||
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380). قواعد کلی فلسفی در فلسفۀ اسلامی (جلد 1). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1375). النفس من کتاب الشفا. قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404ق). التعلیقات. بیروت: مکتبة الاعلام.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1405ق-الف). الهیات شفاء. قم: المنشورات المکتبة آیتالله مرعشی نجفی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1405ق-ب). منطق الشفاء. قم: المنشورات المکتبة آیتالله مرعشی نجفی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1950م). الإشارات و التنبیهات مع شرح نصیرالدین طوسی (جلد 3). بیروت: دار المعارف.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1978م). الإنصاف. کویت: وکالة المطبوعات.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1980م). عیون الحکمة. بیروت: دار القلم.
استیس، والتر (1357). فلسفۀ هگل (جلد 2) (حمید عنایت). تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368). الشواهد الربوبیة مع تعلیق و تصحیح. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الاربعة العقلیة (جلد 4). بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1404ق). النهایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین- نشر اسلامی.
لاسکم، دیوید (1380). تفکر در دورۀ قرون وسطی (محمدسعید حنایی کاشانی). تهران: قصیده.
مجتهدی، کریم (1375). فلسفه در قرون وسطی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مصطفوی، سید حسن (1387). شرح نمط سوم اشارات و تنبیهات. تهران: دانشگاه امام صادق.ملکشاهی، حسن (1375). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات (جلد 1). تهران: سروش.
Ferrarin, A. (2010). Hegel and Aristotle. Cambridge: Cambridge University Press. Hegel, G. W. F. (1895). Lecture on the Philosophy of Religion-Together with a Work on the Proof of the Existence of God (Vol. 1) (I. Speirs and B. Burdon Sanderson, Translators). Lodon: Kegan Paul. Hegel, G. W. F. (1896). Lectures of the History of Philosophy (Vol. 3) (E. Haldane, Translator). London: Kegan Paule Press. Hegel, G. W. F. (1977). Phenomenology of Spirit. (A. Miller, Translator). Oxford: Oxford University Press. Hegel, G. W. F. (1984). Hegel: The Letters. (C. Butler and Seiler, Translators). Indiana: Indiana Press. Hegel, G. W. F. (1991). The Encyclopaedia Logic. Indiana Polis: Hakett Publishing Cpmpany. Hegel, G. W. F. (1995). Lectures on the Philosophy of Religion (Vol. 1) (R. Brown, P. Hodgson and J. Stewart, Translators). London: University of California Press. Hegel, G. W. F. (2010). The Science of Logic (G. Di Giovanni, Translator). New York: Cambridge University. Rockmore, T. (1996). On Hegel: Epistemology and Contemprary Philosophy. Humanity Books. Rosen, S. (2014). The Idea of Hegel's Science of Logic. Chicago: University of Chicago Press. Sirkel, R. (2010). The Problem of Katholou (Universals) in Aristotle. Retrieved from https: //ir.lib. uwo.ca/etd. Stern, R. (2006). Hegelian Metaphysics. Oxford: Oxford University Press. Vos, A. (2006). Philosophy of Duns Scotus. Edinburgh University Press. | ||
Statistics Article View: 368 PDF Download: 298 |