News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,220 |
| PDF Download | 5,356,595 |
مفهوم و مؤلفه‌های دینداری خودمحور در قرآن کریم | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 13, Volume 15, Issue 1 - Serial Number 29, July 1400, Pages 307-331 PDF (506.36 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2021.239962.3181 | ||
| Authors | ||
| سهراب مروتی1; بهروز سپیدنامه2; صدیقه کرمی* 3 | ||
| 1استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| 2استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| Receive Date: 21 November 2020, Revise Date: 09 June 2021, Accept Date: 09 June 2021 | ||
| Abstract | ||
| دین هنگام دگردیسی از صورت الهی به صورت انسانی متلوّن و متنوّع می‌شود و در قالب‌های جدیدی به نام سنخ‌های دینداری ظهور می‌کند. این مقاله بر آن است تا با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی به مطالعه‌ی یکی از جلوه‌های دینداری در قرآن کریم به نام خودمحوری، در قالب سه مؤلفه؛ عدم سیادت دین، توجیه و گزینش بپردازد. یافته‌های به دست آمده مؤید آن است که فرد دین‌دار با عملکردهایی از جمله ارجح دانستن تشخیص خود بر تشخیص مرجع‌های دینی، توجیه عملکردهای خودمحورانه و برخوردهای گزینشی و انتخابی، قسمتی از مسیر دینداری را بدون راهنما طی می‌کند. این عملکرد موجب آسیب‌رسانی به حیات فردی و اجتماعی دین می‌شود. زیرا این افراد از یک سو به خاطر عدم درکی جامع از دین، مسیر دینداری را همراه با خطا می‌پیمایند، و از سویی دیگر با ظهور این درک‌های ناقص در فضای عمومی اجتماع، موجودیّت و موضوعیّت کامل دین خدشه‌دار می‌گردد و زمینه برای تحزّب و فرقه‌گرایی به وجود می‌آید. نتیجه اینکه دینداری خودمحور سیادت دین را در متن زندگی انسان به حاشیه می‌راند و در تقابل با مبنایی‌ترین مبحث دینداری در قرآن کریم یعنی «تسلیم» قرار دارد. | ||
| Keywords | ||
| تدیّن; دینداری خودمحور; سیادت دین; آسیب شناسی دینداری | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آذربایجانی، مسعود (1393)، مقیاس سنجش دینداری (تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ابن عاشور، محمدطاهر (1420)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوزهره، محمد (بی‌تا)، زهرة التفاسیر، بیروت: دار الفکر.
اخوان کاظمی، بهرام (1388)، «حزب و تحزّب در اندیشه اسلامی»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، دوره 41، شماره 82.
ایمان، محمد‌تقی؛ نوشادی، محمودرضا (1394)، «تحلیل‌محتوای کیفی»، مجله عیار پژوهش در علوم انسانی، دوره 3، شماره 2.
بادفر، رحمت (1394)، گونه شناسی سبک های دینداری مسلمانان در قرآن و نهج البلاغه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم قرآنی ایلام.
بدوى، عبدالرحمن (1383)، دفاع از قرآن در برابر آراى خاور شناسان، مشهد: به نشر.
بغوى، حسین بن مسعود (1420)، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بهروز، احمد (1359)، تاریخ ادبیات عرب، تهران: شفق.
توسلی، غلامعباس؛ مرشدی، ابوالفضل (1385)، «بررسی سطح دینداری و گرایش های دینی دانشجویان»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 7، شماره 4.
جوادی آملی، عبدالله (1383)، دین شناسی، قم: انتشارات اسراء.
چرم دوز، زهره (1393)، مقایسه دینداری دینداری تکلیف محور و دینداری متکلفانه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه معارف قرآن و عترت (علیه السلام).
حاجیانی، ابراهیم (1383)، «بررسی جامعه شناختی فرقه گرایی مذهبی و تأثیر آن بر نظم و ثبات سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 7، شماره 2.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
حسن‌پور، آرش؛ شجاعی‌زند، علیرضا (1393)، «گونه شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان»، نشریه جامعه شناسی کاربردی، دوره 25، شماره 56.
حسن‌پور، آرش؛ معمار، ثریا (1394)، «مطالعه وضعیت دین ورزی جوانان با تأکید بر دینداری خودمرجع (ارائه یک نظریه زمینه‌ای)»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 8، شماره 3.
حسینى همدانى، محمد (1404)، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفی.
حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
خاتمی، احمد (1370)، فرهنگ علم کلام، تهران: انتشارات صبا.
خسروانى، علیرضا (1390ق)، تفسیر خسروى، تهران: کتابفروشى اسلامیه.
خطیب، عبدالکریم (1424)، التفسیر القرآنى للقرآن، بیروت: دار الفکر العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: انتشارات دارالعلم.
زحیلی، وهبه (1411)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دار الفکر.
زمخشرى، محمود بن عمر (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سپیدنامه، بهروز (1397)، سنخ شناسی سبک‌های دینداری دانشجویان (مورد مطالعه: دانشگاه‌های ایلام)، رساله دکتری جامعه شناسی فرهنگی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
سعدى، عبدالرحمن (1408)، تیسیر الکریم الرحمن فی تفیسر کلام المنان، بیروت: مکتبة النهضة العربیة.
شاه عبدالعظیمى، حسین (1363)، تفسیر اثنى عشرى، تهران: نشر میقات.
شجاعی زند، علیرضا (1384)، «مدلی برای سنجش دینداری در ایران»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 6، شماره 1.
شجاعی زند، علیرضا (1388)، جامعه شناسی دین، تهران: نشرنی.
شجاعی زند، علیرضا (1391)، «مبنای ساخت مدل برای سنجش دینداری»، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، دوره 17، شماره 68.
شرف الدین عاملی، سید عبدالحسین (1384)، النص و الاجتهاد، طلیعه نور: قم.
شیروانی، علی (1390)، «بررسی تعاریف دین از منظری دیگر»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، دوره7، شماره 27.
صادقى تهرانى، محمد (1406)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: فرهنگ اسلامى.
صفایى حائرى، على (1381)، تطهیر با جارى قرآن، قم: لیلة القدر.
طالبان، محمدرضا (1380)، دینداری و بزهکاری در میان جوانان، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طالقانى، محمود (1362)، پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار.
طباطبایی، سید محمد حسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (بی‌تا)، تفسیر مجمع البیان، تهران: (بی‌نا).
طبرى، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
طریحی، فخر الدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طنطاوى، محمد سید (1997م)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طیب، عبدالحسین (1362)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
عترت دوست، محمد (1397) «تحلیل محتوای کیفی شبکه معنایی «قدرت»؛ تلاشی برای فهم الگوی «قدرت نرم» در قرآن کریم»، نشریه مطالعات قرآن و حدیث، سال 12، شماره 1.
علم الهدى، على بن حسین (1420)، أمالی المرتضى، قاهره: دارالفکر العربی.
غلامی، صلاح الدین (1388)، بررسی موضوع التقاط در قرآن و حدیث با رویکردی بر نظریات شهید مطهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ایلام.
الفاخوری، حنا (1366)، تاریخ ادبیات زبان عربی از عصر جاهلی تا قرن معاصر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: توس.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فضل الله، محمد حسین (1419)، من وحى القرآن، بیروت: دار الملاک.
فلیک، اووه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نی.
قاسمى، جمالالدین (1418)، تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
قرشی بنایی، علی اکبر(1412)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
قرطبى، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
قطب، سید (1425)، فى ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
کاشانی، فاطمه؛ مستفید، حمیدرضا (1394)، «آسیب‌شناسی دینداری در بعد عملکرد از منظر قرآن کریم»، نشریه کتاب و سنت، شماره 6.
کریمی، محمود؛ مهمان‌نواز، علی (1388)، «مقایسه تحلیلی نظام اخلاقی اسلام و اعراب جاهلی با سه رویکرد فرهنگی، تاریخی و زبان‌شناسی»، نشریه مطالعات قرآن و حدیث، سال 3، شماره 1.
کنیگ، ساموئل (1355)، جامعه شناسی، ترجمه مشفق همدانی، تهران: امیرکبیر.
کوهی، احمد و مهدی شریفی (1396)، آینده دینداری در ایران- روندپژوهی (سند راهبردی)، قم، مرکز برنامه ریزی و نظارت راهبردی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
محدثی، حسن (1391)، «رشد میدان های مستقل»، مجله مهرنامه، شماره 20.
مدرسى، محمدتقى (1419)، من هدى القرآن، تهران: دار محبی الحسین.
مغنیه، محمدجواد (1424)، التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نهاوندى، محمد (1386)، نفحات الرحمن فى تفسیر القرآن، قم: موسسة البعثة.
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1386)، تفسیر راهنما، قم: بوستان کتاب.
الیاده، میرچا (1372)، دین پژوهی، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. | ||
|
Statistics Article View: 944 PDF Download: 609 |
||