News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,508,794 |
| PDF Download | 4,506,511 |
ارائه الگو پیشنهادی تأمین مالی دولت اسلامی و بررسی ظرفیت اجرایی آن در اقتصاد ایران | ||
| تحقیقات مالی اسلامی | ||
| Article 4, Volume 10, Issue 2 - Serial Number 20, February 1400, Pages 495-538 PDF (1.68 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی (تئوری مالی اسلامی) | ||
| DOI: 10.30497/ifr.2021.240202.1590 | ||
| Authors | ||
| محمدمهدی عسکری* 1; احمد محمدی‌پور2 | ||
| 1استاد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 20 January 2021, Revise Date: 13 September 2021, Accept Date: 15 September 2021 | ||
| Abstract | ||
| بودجه‌ریزی و استقلال آن از نفت یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصاد ایران به‌شمار می‌رود. این مهم نیازمند اصلاح نظام مالیاتی و ساختار بودجه‌نویسی کشور است. یکی از مواردی که در این راستا کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد توجه به سازوکارهای در نظر گرفته‌شده در اقتصاد اسلامی برای تأمین مالی دولت اسلامی است. بررسی منابع درآمدی و مصارف آن بیانگر این است که شارع مقدس یک ساختار کلی را برای پرداخت‌های شرعی در نظر گرفته است. این مقاله به بررسی نحوه تأمین مالی دولت با توجه به نظام مالیاتی اسلام می‌پردازد. برای پاسخ به این مسأله ابتدا الگوی تأمین مالی اسلام در نظام اقتصاد اسلامی بررسی‌شده و براساس آن به استخراج الگو پیشنهادی خود در حالت وجود چند مرجع تقلید در نظام اسلامی پرداخته است و بیان می‌شود که باید یک همکاری و هماهنگی مستمر بین مراجع تقلید و دولت اسلامی تحت نظارت حاکم، ایجاد شود. در این ساختار مراجع نیز علاوه‌بر دولت اسلامی، بودجه خود را با توجه به دفاتر سطح کشور و ارتباطات مردمی ارائه می‌دهند. تصمیم‌گیری در مورد وجوهات خمس و موقوفات عام در «شورای هماهنگی وجوه شرعی» که نمایندگان مراجع و نمایندگان دولت اسلامی در آن حضور دارند انجام می‌شود. وظیفه اصلی این شورا تصمیم‌گیری برای منابع در راستای اهداف مشترک و جلوگیری از تخصیص‌های موازی و شفاف‌سازی در تخصیص وجوهات شرعی تحت نظارت حاکم جامعه است. همچنین در ادامه به بررسی امکان اجرایی بودن الگوی پیشنهادی پرداخته‌شده و ظرفیت پرداخت‌های شرعی از قبیل خمس، زکات، موقوفات و سایر پرداخت‌ها و مالیات‌ها برآمده از مبانی اسلام در اقتصاد ایران محاسبه‌شده است. بر این اساس روشن گردید که با طراحی سازوکار یکپارچه و براساس الگوی پیشنهادی، درآمدهای دولت برای سال‌های گذشته بدون احتساب درآمدهای نفتی بیش از 90 درصد رقم بودجه آن سال را پوشش می‌دهد. | ||
| Keywords | ||
| تأمین مالی; بودجه; دولت اسلامی; خمس; زکات | ||
| References | ||
|
نهج‌البلاغه.
ابن منظور (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دار الجیل و دار لسان العرب.
اسماعیلی، اسماعیل (1374). موارد وجوب زکات و خمس. فصلنامه فقه، 1(3)، 1-17.
پیله‌فروش، میثم (1391). رد پای نفت در بودجه. فصلنامه تازه‌های اقتصاد، 34(136)، 48-50.
توسلی، محمداسماعیل (1394). امکان‌سنجی فقهی احیای زکات پول‌های نقد رایج کنونی. فصلنامه پژوهشنامه مالیات، 2(7)، 27-48.
توکلی، محمدجواد؛ و بحرینی، حسین (1394). تمایز مالیات‌های حمایتی و خدماتی در نظام مالیاتی اسلام. فصلنامه پژوهشنامه مالیات، 25(73)، 201-230.
جمعی از نویسندگان (1388). مبانی اقتصاد اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
جوادی آملی، عبدالله (1379). مالیات‌های حکومتی از دیدگاه فقه، نظام مالی اسلام (مجموعه مقالات) (احمدعلی یوسفی، به اهتمام). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جهانیان، ناصر (1390). مبانی، اهداف و جایگاه وقف در مکتب اقتصادی اسلام، فصلنامه اقتصاد اسلامی، 11(42)، 87-116.
جهانیان، ناصر (1395). جایگاه نهاد وقف در اقتصاد بخش سوم. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 16(62)، 79-106.
جزیره‌دار، عبدالکریم؛ و نفیسی، سعید (1392). مسیحیت در ایران تا صدر اسلام. تهران: اساطیر.
حائری، محمدحسن (1380). وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفائی اقتصاد اسلامی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
حبیبیان نقیبی، مجید؛ نبوی، شریفه؛ و هاشم‌پور، زینب (1393). بازخوانی مالیات بر ارث. فصلنامه پژوهشنامه مالیات، 21(69)، 93-114.
حرعاملی، محمد بن (1403ق). وسائل الشیعه. قم: المکتبه الاسلامیه.
حلی، جعفر بن حسن (1407ق). شرائع الاسلام فی المسائل الحلال و الحرام (چاپ 2). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خلیلیان اشکذری، و محمد‌جمال، حمید جوشقانی (1397). الگوی پیشنهادی تدوین بودجه دولت اسلامی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 18(71)، 99-137.
رضایی‌دوانی، مجید؛ فراهانی‌فرد، سعید؛ و معصومی‌نیا، غلامعلی (1379). نظام مالی دولت‌های مسلمان از ظهـور اسلام تا قرن چهارم هجری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
زمخشری، محمود (2006م)، الکشاف. بیروت: دار الکتب العلمیه.
رضایی‌دوانی، مجید (1382). مالیات‌های حکومتی: مشروعیت یا عدم مشروعیت. فصلنامه نامه مفید، 9(35)، 25-42.
سازمان برنامه و بودجه کشور (1398). چارچوب اصلاح ساختاری بودجه با رویکرد قطع وابستگی مستقیم بودجه به نفت (نسخه مقدماتی). تهران: سازمان برنامه و بودجه کشور.
سلیمی‌فر، مصطفی (1370). نگاهی به وقف و آثار اقتصادی- اجتماعی آن (چاپ اول). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
شهابی، علی‌اکبر (1349). مقدمه‌ای بر فرهنگ وقف در اسلام. تهران: دانشگاه تهران.
شعبانی، احمد؛ کاشیان، عبدالمحمد؛ عسکری، محمدمهدی (1394). تبیین مؤلفه‌های تأثیرگذار در طراحی الگوی یکپارچه‌سازی نظام منابع مالی اسلامی و مالیات‌های متعارف در ایران و ارائه یک الگو. دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 6(12)، 361-406. doi: 10.30497/ies.2019.2369
شعبانی، احمد؛ و عبدالمحمد، کاشیان (۱۳۹4). طراحی سازوکار ورود خمس به اقتصاد ایران و آثار بالقوه اقتصادی آن. دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، 8(16)، 39- 74
صادقی‌پور، علی؛ فراهانی‌فرد، سعید؛ و غلامی جمکرانی، رضا (1396). مدل مفهومی سرمایه‌گذاری پاک با تأکید بر راهبری شرکتی با رویکرد اسلامی. دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، 7(1)، 191-218. doi: 10.30497/ifr.2017.2131
صانعی، مهدی (1379). انفال و آثار آن در اسلام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
صدر، سیدکاظم (1387). اقتصاد صدر اسلام. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
صدر، السید محمدباقر (1417ق). اقتصادنا. بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی فرع خراسان.
طباطبایی، محمدحسین (1362). سنن النبی (محمدهادی فقهی، مترجم). تهران: اسلامیه.
عاقلی، لطفعلی (1391). سنجش ظرفیت پرداخت مالیات‌های اسلامی در استان‌های کشور. فصلنامه پژوهشنامه مالیات، 16(64)، 91-61.
عسکری، قاسم (1390). جایگاه وقف در فرایند توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد) موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران.
عسکری، محمدمهدی؛ و کاشیان، عبدالمحمد (۱۳۸۹). آزمون بسندگی زکات و خمس در تأمین حداقل معیشت خانوارهای نیازمند در اقتصاد ایران طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۷. دوفصلنامه معرفت اقتصادی، 2(3)، ۵-۳۶.
عسکری، محمدمهدی؛ و محمدی‌پور، احمد (1398). نقش زکات در کاهش فقر در اقتصاد ایران با استفاده از مدل پویای تصادفی (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران.
عیسوی، محمود؛ طالبلو، رضا؛ و کاظمی، مصطفی (1393). طراحی مدل پیشنهادی صندوق مشترک سرمایه‌گذاری وقف در اقتصاد ایران، دوفصلنامه جستارهای اقتصاد ایران، 11(21)، 75-96.
فراهانی‌فرد، سعید (1385). بهره‌برداری از منابع طبیعی در نظام اقتصادی اسلام. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 5(21)، 13-43.
قحف، منذر (1422ق). ایرادات المیزانیه العامه للدوله الاسلامی. جده: البنک الاسلامی للتنمیه.
قائنی، محمد (۱۳۸۵). زکات پول‌های رایج و اشیای نو پیدا. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
کیاالحسینی، سیدضیاالدین (1380). برآورد خمس ارباح مکاسب به عنوان یکـی از منـابع مالی اسلامی تأمین اجتماعی. فصلنامه تأمین اجتماعی، 3(9)، 5-34.
گیلک حکیم‌آبادی، محمدتقی (1380). دولت و سیاست‌های اقتصادی، آمده در دانشنامه امام علی، زیر نظر علی‌اکبر رشاد (جلد 7). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
محقق الکرکی (۱۴۰۹ق). رسائل المحقق الکرکی. قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
مزینانی، محمدصادق (1366). زکات به عنوان منبع مالی حکومت اسلامی. نشریه فقه، شماره 3.
مشهوره، امیرة عبداللطیف (1414ق). الاستثمار فی الاقتصاد اسلامی. القاهرة: مکتبة مدبولی.
مصباحی‌مقدم، غلامرضا؛ و میثمی، حسین (1394). بیت‌المال در اقتصاد و مالیه اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
موحدی بکنظر، مهدی؛ و رضایی، محمدجواد (1391). ارتباط وجوهات شرعی و مالیات‌های حکومتی در الگوی پیشرفت اسلامی-ایرانی (دلالت‌هایی برای حل پرداخت‌های دوسویه). فصلنامه پژوهشنامه مالیات، ۲۰(۱۵)، ۱۷۳-۱۵۳
موسوی‌خمینی، سید روح‌الله (1376). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی‌خمینی، سید روح‌الله (1379)، البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
مصباحی‌مقدم، غلامرضا؛ موسی شهبازی، غیاثی؛ و نخلی، رضا (1390). فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 16(48)، 221-193.
مؤمن، محمد (1389). رابطه خمس و زکات با مالیات‌های حکومتی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 1(2)، 23-32.
میرمعزی، حسین (1382). مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی. فصلنامه مفید، 9(35)، 23-40.
مفید، محمدبن محمدبن نعمان (1413ق). المقنعة. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (1368)، تحریرالوسیله (علی اسلامی، مترجم). چاپ اول. تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (1410ق)، البیع (چاپ چهارم). قم: اسماعیلیان
موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله (1423ق). در یک جلد. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینى(ره).
منتظری، حسینعلى (1409ق). مبانى فقهى حکومت اسلامى (محمود صلواتى، و ابو ال شکورى). قم: کیهان.
منتظری، حسینعلی (1411ق). الخمس و الانفال. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام. بیروت: دارالحیاءالتراث العربی.
نظری، حسن‌آقا (1385). نگرش علمی به هزینه و درآمد دولت اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
A Group of Authors (2009). Fundamentals of Islamic Economics. Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Position) (In Persian).
Aqeli, L. (1391). Assessing the Capacity to Pay Islamic Taxes in the Provinces of the Country. Journal of Tax Research, 16 (64), 91-61 (In Persian).
Askari, Q. (1390). The Position of Endowment in the Process of Economic Development of the Islamic Republic of Iran (Master Thesis) Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran.
Askari, M, M; & Kashian, A, M. (2010). Zakat and Khums Adequacy Test in Providing the Minimum Livelihood of Needy Families in the Iranian Economy During the Years 1380 to 1387. Bi-Quarterly Journal of Economic Knowledge, 2 (3), 5-36.
Askari, M, M; & Mohammadipoor, A. (1398). The Role of Zakat in Poverty Reduction in the Iranian Economy Using a Stochastic Dynamic Model (Master Thesis). Imam Sadiq University, Tehran, Iran (In Persian).
Christian, M; Taliblo, R; & Kazemi, M. (1393). Designing the Proposed Model of Waqf Investment Fund in Iranian Economy, Bi-Quarterly Journal of Iranian Economics, 11 (21), 75-96 (In Persian).
Country Program & Budget Organization (1398). Structural Budget Reform framework with the Approach of Cutting the Direct Dependence of the Budget on Oil (Preliminary Version). Tehran: Country Plan and Budget Organization (In Persian).
Cocoon-seller, M, (1391). Oil footprint in the budget. Economic Quarterly, 34 (136), 48-50 (In Persian).
Farahani-Fard, S. (1385). Exploitation of Natural Resources in the Islamic Economic System. Islamic Economics Quarterly, 5 (21), 13-43 (In Persian).
Famous, A, A, L. (1414 AH). Exploitation in the Islamic Economy. Cairo: Madbouli School (In Persian).
Gilak Hakimebadi, M, T. (1380). Government and Economic Policies, in the Encyclopedia of Imam Ali, under the Supervision of Ali Akbar Rashad (Vol. 7). Tehran: Institute of Islamic Culture and Thought (In Persian).
Ghohaf, M (1442 A.h). The Objections of the Public Media to the Islamic Stat. Jaddeh: Albayk Aleslami Leljnmiyeh (In Persian).
Haeri, M, H. (1380). Waqf in Islamic Jurisprudence and its Role in the Flourishing of Islamic Economics. Mashhad: Islamic Research Foundation (In Persian).
Habibian Naghibi, M; Prophetic, H; & Hashempour, Z. (1393). Inheritance tax review. Journal of Tax Research, 21 (69), 93-114 (In Persian).
Har'amli, Muhammad ibn (1403 AH). Shiite means. Qom: Islamic Library (In Persian).
Hali, Ja'far ibn Hassan (1407 AH). Sharia of Islam in Halal and Haram Issues (2nd Edition). Qom: Ismaili Institute (In Persian).
Ibn Manzoor (Bi,ta). Arabic Language. Beirut: Dar Al-Jail and Dar Al-Lisan Al-Arab (In Persian).
Ismaili, I, (1374). Obligations of Zakat and Khums. Jurisprudence Quarterly, 1 (3), 1-17 (In Persian).
Javadi A, A. (1379). Government Taxes from the Point of View of Jurisprudence, Islamic Financial System (Collection of Articles) (Ahmad Ali Yousefi, ed.). Tehran: Institute of Islamic Culture and Thought (In Persian).
Jahanian, N. (1390). Principles, Goals and Position of Endowment in the Islamic School of Economics, Islamic Economics Quarterly, 11 (42), 87-116 (In Persian).
Jahanian, N, (2015). The Position of the Endowment Institution in the Economy of the Third Sector. Islamic Economics Quarterly, 16 (62), 79-106 (In Persian).
Jaziradar, A, K; & Nafisi, S, (1392). Christianity in Iran until the Beginning of Islam. Tehran: Myths (In Persian).
Khalilian A, M, J, & Joshaghani, H. (1397). Proposed Model for Compiling the Budget of the Islamic State. Islamic Economics Quarterly, 18 (71), 99-137 (In Persian).
Kia Al-Husseini, Seyed Zia Al-Din (1380). Estimation of khums of gains as one of the Islamic Financial Sources of Social Security. Social Security Quarterly, 3 (9), 5-34 (In Persian).
Mazinani, M, S. (1366). Zakat as a Financial Source of the Islamic Government. Journal of Jurisprudence, No. 3 (In Persian).
Mesbahi Moghadam, G, R; Shahbazi, Ghiasi, M; & Nakhli, R. (1390). Iranian Journal of Economic Research, 16 (48), 221-193 (In Persian).
Mesbahi Moghadam, G, R; & Meysamy, H. (1394). Treasury in Islamic Economics and Finance. Tehran: Imam Sadiq University, Tehran, Iran Meysamy (In Persian).
Mir Moazi, H. (1382). The Concept of Keynes from the Perspective of Economics and Islamic Thinkers. Useful Quarterly, 9 (35), 23-40 (In Persian).
Mohaqeq, Al-Karki (1409 AH). The Letters of Al-Muhaqiq Al-Karki. Qom: The Library of the Great Ayatollah Al-Marashi Al-Najafi (In Persian).
Movahedi Baknazar, M; & Rezaei, M, J. (1391). Relationship between Sharia funds and Government Taxes in the Pattern of Islamic-Iranian Progress (Implications for Resolving Bilateral Payments). Quarterly Journal of Tax Research, 20 (15), 173-153 (In Persian).
Mousavia Khomeini, S, R. (1376). Faqih. Tehran: Imam Khomeini Publishing House (In Persian).
Mousavieh Khomeini, S, R. (1368), Tahrir al-Wasila (Ali Eslami, translator). First Edition. Tehran: Islamic Publications Office (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R. (1423 AH). In one Volume. Qom: Institute for Organizing and Publishing the works of Imam Khomeini (In Persian).
Montazeri, H, A. (1409 AH). Jurisprudential Principles of Islamic Government (Mahmoud Salavati, and Abu al-Shukuri). Qom: Universe (In Persian).
Montazeri, H, A. (1411 AH). Fifth and Anfal. Qom: Islamic Publishing Institute (In Persian).
Mo'men, M (1389). The Relationship between Khums and Zakat and Government Taxes. Islamic Economics Quarterly, No. 1 (2), 23-32 (In Persian).
Musawiya Khomeini, S, R. (1379), Al-Bayy. Tehran: Imam Khomeini Publishing House (In Persian).
Mufid, M, ibn M, ibn Nu'man (1413 AH). Almagnaeh. Qom: Sheikh Mofid Millennium World Congress (In Persian).
Mousavi Khomeini, S, R. (1410 AH), Al-Bayy (fourth edition). Qom: Ismailis. (In Persian).
Nahjol Balaghe (In Persian).
Najafi, M, H. (1362). Jewel of the word. Beirut: Dar Al-Haya Al-Tarath Al-Arabi (In Persian).
Nazari, H, A. (1385). Scientific Attitude to the cost and Income of the Islamic State. Qom: Research Institute and University, 2006 (In Persian).
Qaeni, M. (2006). Zakat on Common Currencies and New Objects. Qom: Jurisprudential Center of the Imams (In Persian).
Rezaei Dowani, M; Farahani Fard, S; & Innocents, G, A. (1379). The Financial System of Muslim States from the Advent of Islam to the Fourth Century AH. Tehran: Institute of Islamic Culture and Thought
Rezaei Dowani, M. (1382). Government Taxes: Legitimacy or Illegitimacy. Mofid Quarterly, 9 (35), 25-42 (In Persian).
Sadeghipour, A; Farahani-Fard, S; & Gholami Jamkarani, R. (1396). Conceptual Model of Clean Investment with Emphasis on Corporate Governance with an Islamic Approach. Bi-Quarterly Journal of Islamic Financial Research, 7 (1), 191-218. doi: 10.30497 / ifr.2017.2131
Sadr, S, K. (1387). Economics of the Beginning of Islam. Tehran: Shahid Beheshti University (In Persian).
Sadr, S, M, B (1417 AH). Economy. Beirut: Islamic Media School, Khorasan Branch (In Persian).
Salimifar, M. (1370). A Look at the Endowment and its Socio-Economic Effects (First Edition). Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation. (In Persian).
Sanei, M. (1379). Anfal and its Effects in Islam. Qom: Islamic Propaganda Office of the Seminary (In Persian).
Shahabi, A, A. (1349). An Introduction to the Culture of Waqf in Islam. Tehran: Tehran University (In Persian).
Shabani, A; Kashian, A, M; & Askari, M, M. (1394). Explain the Influential Components in Designing a Model for Integrating the System of Islamic Financial Resources and Conventional Taxes in Iran and Present a Model. Bi-Quarterly Journal of Islamic Economics Studies, 6 (12), 361-406. doi: 10.30497 / ies.2019.2369
Shabani, A; & A, M, Kashian (2015). Designing a Mechanism for Introducing Khums into the Iranian Economy and its Potential Economic Effects. Bi-Quarterly Journal of Islamic Economics Studies, 8 (16), 39- 74
Tavassoli, M, I. (1394). Jurisprudential Feasibility Study of Reviving Zakat on Current Cash. Quarterly Journal of Tax Research, 2 (7), 27-48 (In Persian).
Tavakoli, M, J; & Bahraini, H. (1394). Distinction of Supportive and Service Taxes in the Islamic Tax System. Journal of Tax Research, 25 (73), 201-230 (In Persian).
Tabatabai, M, H. (1362). Sunan al-Nabi (Muhammad Hadi Fiqh, translator). Tehran: Islamieh (In Persian).
Zamakhshari, M. (2006), Al-Kashaf. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Almiyeh (In Persian). | ||
|
Statistics Article View: 666 PDF Download: 540 |
||