News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,591,545 |
| PDF Download | 5,356,955 |
تحلیل سندی روایات تفسیری شجرۀ ممنوعه و رابطه دلالی آن با اهل بیت (علیهم السلام) | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 10, Volume 15, Issue 1 - Serial Number 29, July 1400, Pages 223-253 PDF (500.19 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2021.240517.3248 | ||
| Authors | ||
| زهره اهوارکی* 1; بی بی سادات رضی بهابادی2; علی محمدی آشنانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 17 February 2021, Revise Date: 14 July 2021, Accept Date: 13 August 2021 | ||
| Abstract | ||
| در آیات مربوط به سکونت حضرت آدم(ع) و حوا در بهشت، خداوند آنها را از نزدیک شدن به درخت معینی، نهی می‌کند که مفسران فریقین، در مورد چیستی این درخت وجوه مختلفی را مطرح کرده‌اند. برخی مفسران شیعه، با استناد به سه روایت از معصومان، شجرۀ ممنوعه را با وجود اهل‌بیت(ع) مرتبط دانسته‌اند. راستی‌آزمایی این قول بسیار حائز اهمیت است چرا که در صورت صحت، می‌تواند دلالت آیاتی از قرآن را بر خلقت نوری اهل‌بیت(ع) به اثبات برساند. این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی، روایات یادشده را از حیث سند و محتوا ارزیابی کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که لااقل یکی از این روایات، از اتقان سندی و متنی کافی برخوردار است. اما در سند دو روایت دیگر، خدشه‌هایی وجود دارد؛ با این حال، شواهدی از عقل، قرآن و روایات، موجبات مقبولیت آنها را فراهم آورده است. تحلیل محتوایی این روایات نیز بر این مطلب دلالت دارد که درخت ممنوعه، از میوه‌های مختلفی برخوردار بوده؛ لیکن در بین میوه‌ها، آنچه برای حضرت آدم(ع) و حوا جذابیّت داشته، علم محمد و آل محمد(ص) بوده است. مطابق این وجه، به نظر می‌رسد آیات شجرۀ ممنوعه، بر وجود نوری اهل‌بیت(ع) نیز اشارت دارد. | ||
| Keywords | ||
| درخت ممنوعه; مخلوق اول; خلقت نوری; وجود پیشینی اهل‌بیت(ع); علم اهل‌بیت(ع) | ||
| References | ||
|
قرآن کریم.
آلوسى، محمودبن عبدالله (1415ق)، روح المعانی، محقق: علی عبدالبارى عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
ابن بابویه، محمد بن علی (1361ق)، معانی الاخبار، قم: جامعه المدرسین، چاپ اول.
ابن بابویه، محمد بن علی (1403ق)، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: النشر الاسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1404ق)، عیون اخبار الرضا، تحقیق حسین اعلمی، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1417ق)، الامالی، قم: مؤسسه بعثت.
ابن طاووس، عبدالکریم (بی‌تا)، فرحة الغری، قم: انتشارات رضی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، تحقیق جمال الدین میر دامادی، بیروت: دار الفکر.
ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله (1400ق)، الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
احمد بن حنبل (بی‌تا)، مسند احمد بن حنبل، بیروت: دار صادر.
استرآبادی، علی (1409ق)، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، محقق حسین ولى، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، چاپ اول.
اشکورى، محمد بن على (1373ق)، تفسیر شریف لاهیجى، مصحح: جلال الدین محدث، تهران: دفتر نشر داد، چاپ اول.
افندی، عبدالله (1401ق)، ریاض العلماء، تحقیق احمد حسینی، قم: چاپخانۀ خیام.
امام حسن عسکری(ع) (1409ق)، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن بن علی العسکری علیهم السلام، قم: مدرسة الإمام المهدی(ع)، چاپ اول.
اهوارکی، زهره (1396ش)، حکمت تفاوت تعابیر در آیات مشابه قرآن کریم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ دوم.
بحرانی، یوسف بن احمد (بی‌تا)، حدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، تحقیق محمد تقی ایروانی، قم: النشر الاسلامی.
بخاری (1401ق)، صحیح البخاری، بیروت: دارالفکر.
بروجردى، حسین (1416ق)، تفسیر الصراط المستقیم، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردی، قم: انصاریان، چاپ اول.
بروجردى، محمدابراهیم (1366ش)، تفسیر جامع، تهران: کتابخانه صدر، چاپ ششم.
بغوى، حسین‌بن‌مسعود (1420ق)، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، محقق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
بلاغی، محمدجواد (بی‌تا)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، قم: وجدانی، چاپ اول.
تفرشی، میرمصطفی (بی‌تا)، نقد الرجال، قم: انتشارات الرسول المصطفی.
توران، امداد (1396ش)، «تحلیل سند و محتوای دو حدیث رضوی در مورد خلقت نوری»، فرهنگ رضوی، دوره 5، شمارۀ 20.
جزایرى، نعمتالله بن عبدالله (1388ش)، عقود المرجان فی تفسیر القرآن، محقق: موسسه فرهنگى ضحى، قم: نور وحى، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله (1380ش)، تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد (1407ق)، الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور العطار، بیروت: دارالعلم، چاپ چهارم.
حاجی‌اسماعیلی، محمدرضا؛ مطیع، مهدی؛ حسینی، اعظم السادات(1390ش)، «داستان آفرینش و سرگذشت حضرت آدم(ع) در قرآن»، مطالعات قرآن و حدیث، دورۀ 5، شمارۀ 1.
حلی، حسن بن یوسف(1411ق)، رجال العلامة الحلی، قم: دار الذخائر.
حویزى، عبدعلى بن جمعه(1415ق)، تفسیر نورالثقلین، هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان، چاپ چهارم.
خمینی، روح‌الله (1376ق)، مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم.
خمینی، روح‌الله (1421ق)، کتاب البیع، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول.
خویی، ابوالقاسم (1413ق)، معجم رجال الحدیث، بی‌جا: مرکز النشر الثقافة الاسلامیة، چاپ پنجم.
خویی، ابوالقاسم (1430ق)، البیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة احیاء آثار الامام الخوئی، چاپ اول.
درویش، محی‌الدین (1415ق)، اعراب القرآن الکریم و بیانه، حمص: الارشاد.
دیلمی، حسن‌بن‌محمد (1428ق)، غرر الخبار و درر الآثار، تحقیق اسماعیل ضیغم، قم: دلیلنا.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت: دار‌الشامیه، چاپ اول.
رحمتی، محمدکاظم (1382ش)، «تفسیر امام حسن عسکری(ع)»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول.
زبیدى، ماجدناصر (1428ق)، التیسیر فی التفسیر للقرآن بروایة أهل‌البیت، بیروت: دار المحجة البیضاء، چاپ اول.
سایت بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، جوادی آملی، قابل دسترسی در تاریخ 10/12/1398.
سبحانی، جعفر (1423ق)، کلیات فی علم الرجال، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ پنجم.
سلطان علىشاه، سلطان محمد (1408ق)، بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
سیوطى، عبدالرحمن بنابىبکر (1404ق)، <e | ||
|
Statistics Article View: 766 PDF Download: 585 |
||