News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,508,850 |
| PDF Download | 4,506,536 |
مدیریت تربیتی مبتنی‌بر سیرۀ پیامبر اکرم (ص) با تأکید بر آیات قرآن | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Article 1, Volume 10, Issue 18, January 1401, Pages 5-38 PDF (1.11 M) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/esi.2021.241170.1473 | ||
| Authors | ||
| مریم سلطان‌زاده پسیان* 1; عبدالرحیم نوه ابراهیم2; حمیدرضا آراسته2; ابوالفضل خوش منش3 | ||
| 1دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 2استاد مدیریت آموزشی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 13 June 2021, Revise Date: 10 September 2021, Accept Date: 06 December 2021 | ||
| Abstract | ||
| در علم مدیریت آموزشی، معمولاً سازمان‌های آموزشی مانند دیگر سازمان‌های خدماتی، تولیدی و صنعتی درنظر گرفته شده‌اند؛ درحالی که اگر مدیریت آموزشی به‌سمت مدیریت عناصر حاکم بر تربیت و آموزش حرکت کند، به اهداف غایی خود دست خواهد یافت. از طرف دیگر، اسلام به‌عنوان آخرین دین برای هدایت بشریت، برنامه‌ای کامل برای تربیت انسان دارد و بر این اساس، در پژوهش حاضر، درپی پاسخ‌گویی به این سؤال بوده‌ایم که مدیریت تربیتی در سیرۀ رسول‌الله (ص) به‌عنوان کامل‌ترین انسان و آخرین پیامبر، چگونه است، تا بتوانیم از این شیوۀ مدیریت در نظام آموزش‌وپرورش بهره جوییم. برای انجام‌دادن این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی با به‌کارگیری روش تحلیل مضمون استفاده کرده‌ایم و تحقیق پیشِ‌روی درزمرۀ پژوهشهای کیفی قرار می‌گیرد. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با سیرۀ پیامبر اکرم (ص) درخصوص تربیت و آموزش در این کتاب آسمانی بوده است و به‌منظور اطمینان‌یافتن دربارۀ برداشت از آیات، از تفسیر المیزان نیز استفاده کرده‌ایم. برای پاسخ‌گویی به سؤال‌های پژوهش، داده‌های اولیه کدگذاری شدند و طبقه‌بندی مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر در سه محور اهداف غایی، اصول و روش‌ها صورت گرفت و بدین ترتیب، درحوزۀ اهداف غایی، یک هدف غایی هدایت (خروج از ظلمت به‌سمت نور) و یک هدف فرعی به‌نام بلاغ (اتمام‌حجت) به‌دست آمد. درحوزۀ اصول، پنج اصل انذار (بیدارکردن)، تذکر (یادآوری)، تبشیر (استقامت)، رجوع به منبع و اسوه‌سازی تعیین شد. درحوزۀ روش نیز چهار روش تلاوت آیات (انتقال حقایق و عینیت‌بخشیدن آن‌ها)، تزکیه (پاک‌سازی و رشد)، تعلیم کتاب و تعلیم حکمت شناسایی شد. مسئلۀ موردتوجه در این پژوهش، نظام‌مندبودن، مرتبه‌ای و مرحله‌ای بودن آن، و کارکرد مضامین به‌دست‌آمده در تسریع رشد و دورکردن انحراف‌ها از نظام آموزشی است؛ به‌نحوی که همۀ اصول و روش‌ها درخدمت هدف غایی باشند. | ||
| Keywords | ||
| اهداف غایی تربیتی; اصول تربیتی; روشهای تربیتی; مدیریت تربیتی- آموزشی; سیرۀ تربیتی پیامبر | ||
| References | ||
|
قرآن حکیم (ناصر مکارم شیرازی، مترجم).
ابوالمعالی الحسینی، خدیجه (1392). تحلیل کیفی متن: استقرا/ قیاس. دوفصلنامۀ پژوهشی مطالعات معارف اسلامی و علوم تربیتی، 1، 83-100.
احسانی، محمد (1385). نظام تربیتی پیامبر اعظم (ص): شاخصهای نظری و عملی. معرفت، 108، 34-46.
احمدوند، کبری (1390). بررسی و تحلیل تطبیقی مبانی فلسفی لیبرالیسم آموزشی با فلسفۀ تعلیم‌وتربیت جمهوری اسلامی ایران. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران.
اخوت، احمدرضا (1393). تفکر نفس. تهران: نشر قرآن و اهل‌بیت نبوت- علیهم السلام.
اسکندری، حسین (1385). به‌سوی تعلیم‌وتربیت بدون شکست: اصول تعلیم‌وتربیت نبوی. مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، 232، 63-102.
اسمعیلی، زهره؛ سرمدی، محمدرضا؛ و صفایی، طیبه (1399). طراحی مدل مفهومی «مراحل تربیت مبتنی‌بر دیدگاه اسلام» و دلالت‌های تربیتی آن: استراتژی تئوری داده‌بنیاد متنی. پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 46، 199-220.
افشاری کرمانی، محمدحسین (1392). رویکرد تربیتی در برخی از تفاسیر مفسران امامی ایرانی در سدۀ اخیر در 6 آیه از قرآن کریم: نساء، 136؛ روم، 30؛ حجرات، 14؛ نحل، 90؛ زخرف، 32؛ حجرات، 13. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران.
بلاغی، سید محمد (1388). مبانی، اصول و روشهای تربیتی ازدیدگاه پیامبر اکرم (ص). مربیان، 31، 95-112.
تبریزی، منصوره (1393). تحلیل محتوای کیفی ازمنظر رویکردهای قیاسی و استقرایی. فصلنامۀ علوم اجتماعی، 64، 105-138.
جعفری، محمد انور (1399). منابع انسانی در نظام آموزشی کارآمد و اثربخش با رویکرد اسلامی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). مؤسسۀ آموزش عالی علوم انسانی، قم، ایران.
چاهخویی اناری، اکبر (1395). تحول بنیادین در آموزش‌وپرورش با رویکردی بر قرآن و حدیث. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، میبد، ایران.
حاجی‌بابایی، حمیدرضا (1391). ویژگی‌های «مدرسه‌ای که دوست دارم» با توجه به سند تحول بنیادین در آموزش‌وپرورش. فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، 42، 51-74.
حسین‌نژاد، صالح (1394). بررسی روشهای تربیت دینی و اخلاقی فرزندان ازدیدگاه پیامبر اسلام (ص). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
حسینی‌زاده، سید علی (1390). سیرۀ تربیتی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع). جلد چهارم: نگرشی بر آموزش با تأکید بر آموزش دینی (چاپ 6). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حمزه‌زاده، سمیه؛ آموزگار، محمدحسن؛ و بهشتی، سعید (1389). بررسی نقش الگویی تربیتی پیامبر اکرم (ص) در پرورش انسان. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
حنیفه‌زاده، سارا (1398). تبیین روش‌شناسی تحلیل مفهومی در «فلسفۀ تربیت با رویکرد اسلامی». (رسالۀ دکتری تخصصی). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
حیدری، کوثر (1396). تببین نظام تربیتی شیعه تا عصر امام جعفر صادق (ع). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
خنیفر، ایوب (1391). مدیریت انبیا در قرآن. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
خوش‌منش، ابوالفضل (1397). حمل قرآن: پژوهشی در روش‌شناسی تعلیم و تحفیظ قرآن مجید. قم: حوزه و دانشگاه.
خیام، میترا؛ خادمی، عزت؛ و بختیاری، شهلا (1389). نظام تربیتی مبتنی‌بر سیرۀ نظری و عملی پیامبر (ص). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
دارایی، محمد (1390). بررسی و تبیین جایگاه رویکرد الگویی در نظام تربیتی غرب و اسلام. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور استان همدان، همدان، ایران.
داوودی، محمد (1388). سیرۀ تربیتی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع). جلد سوم: تربیت اخلاقی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دزیانی، طیبه (1395). شخصی‌سازی آموزش متناسب با نیازهای هر فرد (تحقیق تجربی): آیا ارائۀ تنها یک گزینه برای آموزش مشابه شیوۀ سنتی، نتایج آموزش را بهبود می‌بخشد؟. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه خاتم، تهران، ایران.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1395). سبک زندگی نبوی، نفی خشونت زندگی. تهران: دریا.
زارعی، محمد (1388). بررسی و تحلیل دیدگاه‌های تربیتی امام صادق (ع). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
ساجو، عبدالله (1399). اهداف و خصایص فلسفۀ تربیت اسلامی (دراسة قرآنیة). (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). جامعۀ المصطفی العالمیۀ، جامعۀ آل‌البیت (ع)، قم، ایران.
سالاری، سهیلا (1392). شناخت انسان و اهداف تربیت وی ازدیدگاه رسول خدا (ص). فلسفۀ تربیت دینی و تربیت اخلاقی: چکیدۀ مقالات پنجمین همایش ملی انجمن فلسفۀ تعلیم‌وتربیت ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 232-236.
سلطانی ثانی، فاطمه (1392). بررسی ضرورت ابتنای فلسفۀ تعلیم‌وتربیت اسلامی بر فلسفۀ اسلامی. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
سیدجوادین، سید رضا؛ ماه‌بانویی، بهاره؛ و قاسمی، روح‌الله (1394). ترسیم روابط علت- معلولی شایستگی‌های مدیریتی حضرت موسی (ع) با به‌کارگیری دیماتل خاکستری. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 10(2)، 207-226.
صادقی، علی‌رضا (1390). طراحی الگوی برنامۀ درسی چندفرهنگی تربیت معلم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران. (رسالۀ دکتری تخصصی). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
صفرزایی، رسول (1389). بررسی انتقادی رویکرد غزّالی به فلسفه و نقد پیامدهای تربیتی آن. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
طباطبایی، سید محمدحسین؛ و موسوی همدانی، سید محمدباقر (1374). ترجمۀ تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشۀ مدیریت راهبردی، 5(2)، 151-198.
فرمهینی، محسن؛ و احمدآبادی، نجمه (1390). بررسی جایگاه حیات طیبه در سند تحول بنیادین و تبیین راهکارهای تحقق آن در آموزش‌وپرورش. پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 42، 79-104.
فروهی، ناصر؛ و سروریان، حمیدرضا (1385). اصول و روشهای آموزش و تربیت دینی در سیرۀ عملی پیامبر اکرم (ص). فلسفه و کلام: مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، 232، 137-172.
کرم‌علیان، حسن (1383). عناصر تربیتی انسان طبیعی و آرمانی در نظام تعلیم‌وتربیت اسلامی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
کشاورز، سوسن (1385). شاخصهای تربیت دینی ازدیدگاه پیامبر اکرم (ص). مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، 232، 295-324.
کیخا، علی‌رضا (1398). طراحی و اعتباریابی الگوی تدوین برنامۀ درسی فطرت‌گرای توحیدی در دورۀ ابتدایی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه علامه طباطبایی، پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان، تهران، ایران.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390).
محمدی، رضا (1387). اصول و روشهای تربیتی ازدیدگاه پیامبر اکرم (ص). پژوهشهای اجتماعی- اسلامی، 72، 119-152.
محمدی‌نسب، مهدی (1389). الگویی برای تصمیم‌گیری راهبردی با رویکرد اسلامی. (رسالۀ دکتری). دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
مرتضوی، سید محمد (1387). تبیین وجوه نظام آموزش دانشگاهی با بهره‌گیری از سیرۀ پیامبر اعظم (ص). فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 37، 51-74.
معینی‌پناه، اعظم؛ محمودی، امیرحسین؛ و عباسی، لطف‌الله (1394). بررسی اصول مدیریت آموزشی ازدیدگاه مدیریت علوی با تأکید بر نهج البلاغه. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
وقاری زمهریر، زهرا (1395). تبیین عناصر برنامۀ درسی تربیت دینی مبتنی‌بر رویکرد تکلیف‌گرا. (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. Gooba and Linkon (1985). https://parsmodir.com/db/research/lincoln-guba.php. Hussain, A. (2004). Islamic Education: Why Is There a Need for It?. Journal of Beliefs and Values, 25(3), 317-323. Mahmoudi, S.; Jafari, E.; Nasrabadi, H. A.; and Liaghatdar, M. J. (2012). Holistic Education: An Approach for 21 Century. International Education Studies, 5(2), 178-186. Miller, R. (1992). What Are Schools for? Holistic Education in American Culture. Revised. Holistic Education Press, 39 Pearl Street, Brandon, VT 05733-0328. Panjwani, F. (2004). The "Islamic" in Islamic Education: Assessing the Discourse. Current Issues in Comparative Education, 7(1), 19-29. Schmeck, R. R. (1988). Individual Differences and Learning Strategies. In: Learning and Study Strategies, 171-191, Academic Press. | ||
|
Statistics Article View: 494 PDF Download: 340 |
||