News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,592,005 |
| PDF Download | 5,357,826 |
تأثیر «حُمَید بن زیاد» بر انتقال حدیث راویان کوفی با تکیه بر الرجال نجاشی و الفهرست طوسی | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 6, Volume 15, Issue 1 - Serial Number 29, July 1400, Pages 107-136 PDF (619.82 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/qhs.2021.239024.3048 | ||
| Authors | ||
| اعظم فرجامی* 1; خدیجه مهدیان مهر2; زهرا رحمتی3 | ||
| 1استادیار علوم قرآن و حدیث، گروه الهیات، دانشکده ادبیات، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران | ||
| 3دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| Receive Date: 10 February 2021, Revise Date: 15 June 2021, Accept Date: 26 June 2021 | ||
| Abstract | ||
| شناسایی چهرههای علمی مطرح اما مغفول در تاریخ حدیث و رجال برای آشنایی با مراحل و تطورات پشت سرگذاشته این علم ضروری است. «حمید بن زیاد» از محدثان و راویان واقفی مشهور کوفی، در قرن سوم است که در اسناد احادیث و طرق کتاب‌های کوفیان، نامش فراوان دیده میشود. اطلاعات زندگینامهای و نسبشناسی درباره حمید بسیار اندک است؛ اما به کمک برخی عبارات نجاشی و طوسی میتوان گفت وی در اطراف کوفه زیسته و سپس مجاور مرقد امام حسین (علیه اسلام) در کربلا شده است. محدثان صاحب‌نام همچون کلینی، ابنعقده و ابو غالب زراری از حمید سماع یا اجازه روایت داشتند. کلینی سبب رواج منقولات حدیثی حمید در کتب اربعه است. با تکیه بر الفهرست طوسی و الرجال نجاشی دریافتیم روی همرفته بالغ بر 250 بار با واسطه حمید به کتاب‌های محدثان کوفه طریق داده میشود. بررسی سندی و شخصیتی این تعداد در دستهبندیهایی سه گانه انجام گرفت. آنچه در میان اساتید حمید برجسته مینماید، حضور چشمگیر سران واقفه مانند محمد بن حسن بن سماعه است. با تطبیق اسناد الفهرست طوسی و الرجال نجاشی با محور قرار دادن طرق حمید، میتوان گفت طرق نجاشی کاملتر و دقیقتر از طوسی، اسناد حمید را ذکر میکند. به نظر میرسد خلاصه کردن اسناد الفهرست توسط طوسی سبب افتادگیهای سندی در این کتاب شده است. | ||
| Keywords | ||
| حمید بن زیاد; تاریخ حدیث; رجال حدیث; رجال نجاشی; محدثان کوفی | ||
| References | ||
|
آقا بزرگ تهرانی (1408ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء.
ابن بابویه، محمد بن علی(1377ش)، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: جامعه حوزه مدرسین.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1406ق)، لسان المیزان، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
ابن غضائری، احمد بن حسین (1422ق)، الرجال، تحقیق: محمدرضا حسینی، قم: دارالحدیث.
ابن ماجه، محمد بن یزید (1419ق)، سنن ابن ماجه، محقق: شیحا خلیل مامون، بیروت: دارالمعرفه.
ابوداود، سلیمان بن اشعث (1420ق)، سنن ابی داود، محقق: عبدالخیر عبدالقادر، قاهره: دارالحدیث.
ابوغالب زراری (1399ش)، رساله فی آل أعین، تحقیق: سید محمدعلی موسوی ابطحی، بیجا: بی‌نا.
اصطخری، أبو اسحاق إبراهیم بن محمد (1425ق)، المسالک و الممالک، بیروت: دار صادر.
انصاری، عبد الرحمن بن عبد الکریم (1390ش)، تحفة المحبین والأصحاب فی معرفة ما للمدنیین من الأنساب، المحقق: محمد العرویسی المطوی، تونس: المکتبة العتیقة.
بحرالعلوم، سید مهدی (1363ش)، الفوائد الرجالیة، تحقیق: محمد صادق بحر العلوم و حسین بحر العلوم، تهران: مکتبة الصادق.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1410ق)، صحیح البخاری، مصر: إحیاء کتب السنة.
بلبلی، خدیجه (1398ش)، تحلیل و تطبیق روایات مهدویت در فرقههای زیدیه، واقفیه و فطحیه، پایاننامه کارشناسی ارشد، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
جمعی از نویسندگان (1423ق)، الأصول الستة عشر من الأصول الأولیة، تحقیق: ضیاء الدین محمودی، قم: دارالحدیث.
حمادی، عبدالرضا؛ طباطبایی، محمدکاظم (1391ش)، «الکافی و گفتمان حدیثی قم»، علوم حدیث، شماره 66.
حمیری، محمد بن عبد المنعم (1400ق)، الروض المعطار فی خبر الأقطار، محقق: إحسان عباس، بیروت: مؤسسة ناصر للثقافة.
خطیب بغدادی، احمد بن علی (بیتا)، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب علمیه.
خویی، سید ابوالقاسم (1409ق)، معجم الرجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم: نشر آیت الله خویی.
رحمان ستایش، محمدکاظم؛ فرجامی، اعظم (1390ش)، «واکاوی مذهب و روایات «حسن بن صالح» در کتب امامیه»، مطالعات قرآن و حدیث، سال 5، شماره 9.
زرکلی، خیرالدین (1389ق)، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربین و المستشرقین، بیروت: دار العلم للملایین.
سمعانی، عبدالکریم (1408ق)، الانساب، بیروت: دار الجنان.
طریحی، فخر الدین (1375ش)، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینى، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
طوسی، محمد بن حسن (1363ش)، الاستبصار فی ما اختلف الاخبار، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دارالکتب الاسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1365ش)، تهذیب الاحکام، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الامالی، قم: دارالثقافه.
طوسی، محمد بن حسن (1415ق)، الرجال، تحقیق: جواد قیومی، قم: نشر فقاهت.
طوسی، محمد بن حسن (1417ق)، الفهرست، تحقیق: جواد قیومی، قم: نشر فقاهت.
طوسی، محمد بن حسن (1411ق)، الغیبه، قم: مؤسسه معارف الاسلامیه.
غلامعلی، مهدی (1393ش)، تاریخ حدیث شیعه در ماوراءالنهر و بلخ، قم: دارالحدیث.
کحاله، عمر رضا(1394ق)، معجم المؤلفین: تراجم مصنفی الکتب العربیه، مکتبة المثنی، بیروت.
کلینی، محمد بن یعقوب(1388ش)، الاصول من الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
مامقانی، عبدالله (1412ق)، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم: مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاءالتراث.
مروزی، اسماعیل بن حسین (1386ش)، الفخری فی انساب الطالبین، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
نجاشی، احمد بن علی (1407ق)، الرجال، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
نجفی، مهری (1388ش)، راویان واقفی مذهب در کتب اربعه و اعتبار روایات آنها، پایاننامه کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه اصول دین.
نسائی، احمد بن علی (1411ق)، سنن الکبری، محقق: عبدالغفار سلیمان البنداری، بیروت: دارالکتب العلمیه.
نعمانی، محمد بن ابراهیم (1422ق)، الغیبه، تحقیق: فارس حسون کریم، قم: انوار الهدی.
نمیری، ابوزید عمر بن شبه (1417ق)، تاریخ المدینة المنورة، تحقیق: علی محمد دندل و یاسین سعد الدین بیان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
یاقوت حموی، ابوعبدالله (بیتا)، معجم البلدان، بیروت: دارالفکر. | ||
|
Statistics Article View: 654 PDF Download: 406 |
||