دانشگاه امام صادق علیه السلام
معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق علیه السلام
سامانه جامع رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران
پرتال نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری MSRT
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام - ISC
ISI Web of Science
Scopus Elsevier
SJR
پایگاه دوآج
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی - SID
پایگاه مجلات تخصصی نور - Noormags
بانک اطلاعات نشریات کشور - Magiran
پرتال جامع علوم انسانی - Ensani
پایگاه مرجه دانش - Civilica
پایگاه مرجع مجلات علمی
مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 News

 Statistics

Number of Journals20
Number of Issues513
Number of Articles4,443
Article View8,509,452
PDF Download4,507,003
صفایی, ., جواهرکلام, . (2021). آثار «انحلال» عقد منشأ دین بر حواله؛ تحلیل فقهی و حقوقی بند دوم ماده 733 قانون مدنی. Islamic Political Thought, 22(1), 1-28. doi: 10.30497/law.2021.240540.3005
سید حسین صفایی; محمدهادی جواهرکلام. "آثار «انحلال» عقد منشأ دین بر حواله؛ تحلیل فقهی و حقوقی بند دوم ماده 733 قانون مدنی". Islamic Political Thought, 22, 1, 2021, 1-28. doi: 10.30497/law.2021.240540.3005
صفایی, ., جواهرکلام, . (2021). 'آثار «انحلال» عقد منشأ دین بر حواله؛ تحلیل فقهی و حقوقی بند دوم ماده 733 قانون مدنی', Islamic Political Thought, 22(1), pp. 1-28. doi: 10.30497/law.2021.240540.3005
صفایی, ., جواهرکلام, . آثار «انحلال» عقد منشأ دین بر حواله؛ تحلیل فقهی و حقوقی بند دوم ماده 733 قانون مدنی. Islamic Political Thought, 2021; 22(1): 1-28. doi: 10.30497/law.2021.240540.3005

آثار «انحلال» عقد منشأ دین بر حواله؛ تحلیل فقهی و حقوقی بند دوم ماده 733 قانون مدنی

پژوهش‌نامه حقوق اسلامی
Article 3, Volume 22, Issue 1 - Serial Number 53, February 1400, Pages 1-28    PDF (753.31 K)
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2021.240540.3005
Authors
سید حسین صفایی1; محمدهادی جواهرکلام* 2
1استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2عضو هیأت علمی گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
Receive Date: 02 March 2021,  Revise Date: 12 May 2021,  Accept Date: 12 June 2021 
Abstract
در این مقاله، آثار انحلال عقد منشأ دین بر عقد حواله، با هدف رفع ابهام از قسمت دوم ماده 733 ق.م.، با تأکید بر فقه اسلامی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا با انحلال عقد منشأ دین، حواله نیز منحل می‌شود یا حواله باقی می‌ماند و تعهدات ناشی از آن ‌باید اجرا گردد؟ در صورت پذیرش هر یک از این دو راه‌حل، تکلیف ثمنی که مشتری به طور مستقیم یا غیر مستقیم (از طریق محال‌علیه) پرداخت نموده است، چه می‌شود؛ یعنی با انحلال بیع، خریدار برای استرداد ثمن باید به بایع مراجعه کند یا به محتال؟ همچنین، دینی که محال‌علیه به خریدار داشته، چه وضعی پیدا می‌کند و نیز تکلیف ثمنی که محتال أخذ کرده، چه خواهد شد؟ با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه گسترده در فقه اسلامی و با تحلیل ماده 733 ق.م.، این نتیجه حاصل شد که انحلال عقد منشأ دین باعث انفساخ حواله نمی‌شود، بلکه محتال ثمن را از محال‌علیه می‌گیرد و محال‌علیهِ مدیون نیز دیگری تعهدی در برابر محیل ندارد؛ مشتری نیز برای استرداد ثمن به بایع مراجعه می‌کند. البته این حکم اختصاص به عقد بیع ندارد، بلکه هر دینی که در اثر عمل یا واقعه حقوقی ایجاد شود و بر مبنای آن حواله صادر شود و سپس عقد مزبور، منحل و یا دین ساقط شود، احکام پیش‌گفته اجرا خواهد شد.
Keywords
حواله; بیع; عقد منشأ دین; حواله مشتری; حواله بایع; انحلال بیع; انفساخ حواله
References
  1. اردبیلى، احمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان. ج 9، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  2. اشتهاردى، على‌پناه (1417ق). مدارک العروة. ج 28، تهران: دار الأسوة للطباعة و النشر.
  3. اصفهانى، سید ابوالحسن (1422ق). وسیلة النجاة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(رحمت‌الله‌علیه).
  4. امامی، سید حسن (1385). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه.
  5. بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: سهامی انتشار.
  6. بجنوردی (موسوی)، سیدحسن (1419ق). القواعد الفقهیة. ج 6، قم: نشر الهادی.
  7. بحرانی، یوسف (1405ق). الحدائق الناضرة. ج 21، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  8. بصرى بحرانى، محمدامین (1413ق). کلمة التقوى. ج 6، قم: سیدجواد وداعى.
  9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1390). عقد حواله. تهران: گنج دانش.
  10. حائرى (طباطبایی)، سیدعلى (1418ق). ریاض المسائل. ج 9، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  11. حسینى عاملى، سید جواد (1419ق). مفتاح الکرامة. ج 16، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  12. خمینی، روح­الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. ج 2، قم: دار العلم.
  13. خویی، سیدابوالقاسم (1409ق). مبانی العروة الوثقى. ج 2، قم: منشورات مدرسه دار العلم ـ لطفى.
  14. خویى، سیدابوالقاسم (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی. ج 31، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی (رحمت‌الله‌علیه).
  15. روحانى (حسینى)، سیدصادق (1412ق). فقه الصادق (علیه‌السلام). ج 20، قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق (علیه‌السلام).
  16. سبزوارى، سیدعبدالأعلى (بی‌تا). جامع الأحکام الشرعیة. قم: مؤسسه المنار.
  17. سبزوارى، محمدباقر (1423ق). کفایة الأحکام. ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  18. سیستانى، سیدعلى (1417ق). منهاج الصالحین. ج 2، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانى.
  19. شهید اول، محمد بن­ مکى (1414ق). غایة المراد. ج 2، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  20. شهید ثانی، زین­الدین (1410ق). الروضة البهیة. ج 4، قم: کتابفروشی داوری.
  21. شهید ثانی، زین­الدین (1413ق). مسالک الأفهام. ج 4، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  22. صاحب جواهر، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام. ج 26، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  23. صفایی، سیدحسین و جواهرکلام، محمدهادی (1399). حقوق مدنی پیشرفته. ج 1، تضمین‌های دین، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  24. طباطبایى حکیم، سیدمحسن (1410ق). منهاج الصالحین. ج 2، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  25. طباطبایى حکیم، سیدمحسن (1416ق). مستمسک العروة الوثقى. ج 13، قم: مؤسسه دار التفسیر.
  26. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1409ق). العروة الوثقی. ج 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‌.
  27. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1419ق). العروة الوثقى (المحشّى). با حواشی جمعی از فقها، ج 5، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  28. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1422ق). العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (رحمت‌الله‌علیه).
  29. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (1428ق). العروة الوثقى مع التعلیقات. ج 2، قم: انتشارات مدرسه امام على‌بن ابى‌طالب (علیه‌السلام).
  30. طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم (بی‌تا). العروة الوثقى مع تعلیقات الفاضل. ج 2، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (علیهم‌السلام).
  31. طوسى، محمد (1387). المبسوط. ج 2، تهران: المکتبة المرتضویة.
  32. طوسى، محمد (1407ق). الخلاف. ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  33. علامه حلی، حسن (1410ق). إرشاد الأذهان. ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  34. علامه حلی، حسن (1411ق). تبصرة المتعلمین. تهران: مؤسسه چاپ و نشر.
  35. علامه حلی، حسن (1413ق). قواعد الأحکام. ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  36. علامه حلی، حسن (1414ق). تذکرة الفقهاء. ج 14، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  37. علامه حلی، حسن (1420ق). تحریر الاحکام. ج 2، قم: مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام).
  38. فخرالمحققین حلّى، محمد (1387). إیضاح الفوائد. ج 2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  39. فیض کاشانى، محمدمحسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع. ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌­الله مرعشى نجفى.
  40. کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق مدنی: عقود اذنی ـ وثیقه‌های دین. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  41. کاتوزیان، ناصر (1386). حقوق مدنی: درس‌هایی از عقود معین. ج 2، تهران: گنج دانش.
  42. کاشف‌الغطاء (نجفى)، محمدحسین (1366). وجیزة الأحکام. ج 3، نجف اشرف: مؤسسه کاشف‌الغطاء.
  43. محقق حلی، جعفر (1408ق). شرائع الإسلام. ج 2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  44. محقق حلی، جعفر (1428ق). إیضاح ترددات الشرائع. ج 1، قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشى نجفى.
  45. محقق کرکی، علی (1414ق). جامع المقاصد. ج 5، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  46. مرعشى نجفى، سیدشهاب‌الدین (1406ق). منهاج المؤمنین. ج 2، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
  47. مغنیه، محمدجواد (1421ق). فقه الإمام جعفر الصادق (علیه‌السلام). ج 4، قم: مؤسسه انصاریان.
  48. نراقى، مولى محمدمهدى (1425ق). أنیس التجار. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
  49. Barnett, tony (1989). social and economic development. NewYork: the Guilfor.
  50. Bondt, Walter de & Bocken, Hubert (2001). Introduction to Belgian Law. netherlands: Kluwer Law.
Statistics
Article View: 2,346
PDF Download: 1,058


Journal management system. designed by sinaweb