
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 518 |
Number of Articles | 4,516 |
Article View | 9,583,703 |
PDF Download | 5,343,833 |
فرایند وضع یا تدوین قانون جهان شمول از منظر ابنسینا و کانت | ||
حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
Article 12, Volume 24, Issue 64, July 1399, Pages 235-258 PDF (320.79 K) | ||
Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/ap.2021.239531.1495 | ||
Authors | ||
محمود هدایت افزا* 1; مونا فروزیان2 | ||
1پژوهشگر فلسفه در دورۀ پسادکتری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، صندوق حمایت از پژوهشگران، تهران، ایران | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران. | ||
Receive Date: 26 September 2020, Revise Date: 15 May 2021, Accept Date: 10 March 2021 | ||
Abstract | ||
در آثار فیلسوفان صاحبنظر در حوزة فلسفة سیاسی، از دیرباز کلیدواژة مهم «قانون» وجود داشته است. تلقی و انتظار از قانون و نیز مراحل تدوین قانون نزد ایشان هرگز یکسان نبوده و گاه این تفاوت ها بسی جدی نمایان شده است. پژوهش پیش رو، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد مقایسه ای، در تبیین مبانی آراء ابن سینا و کانت برای وضع یا تدوین «قانون جامع جهانی» و برجستهکردن شباهت ها و تفاوت های لوازم آراء آنان می کوشد. دلیل اهمیت و انتخاب این دو فیلسوف، غایت مشابه آنان در اهتمام به قانون جهانشمول است، اما نقطة افتراق ایشان، ترسیم فرآیند تکون چنین ایده ای است. ابن سینا برای دستیابی به عدالت اجتماعی، علاوه بر پاکدستی کارگزاران حکومتی، بر قانون جامع و عادلانه تأکید فراوان دارد. او عموم انسان ها را به دو علت ضعف دانش و تزاحم منافع، شایستة قانونگذاری نمی داند و ازاینرو تدوین قانون جامع و عادلانه را به ضرورت نبوت و فهمِ قانون الهی پیوند زده است؛ اما کانت ضمن اقرار به آن دو کاستی نوع انسان، بر آن است که نخبگان اخلاقمدار باید متحمل امر قانونگذاری شوند و با تجربیات پیشین و تأکید بر آزادی بیرونی انسان ها، قانون جامع را تدوین کنند. توصیة مشترک هر دو فیلسوف در مواجهه با حکومت های ظالم تا پیش از تدوین و اجرای قانون جهانشمول، دو چیز است: نخست، مدارا با حاکمان و ترک اقدامات انتحاری علیه آنان تا امنیت در جامعه حفظ شود؛ دوم، بهره گیری از ظرفیت های قانونی برای سوقدادن مدیران جامعه به رعایت قوانین موجود و تصحیح آنها. | ||
Keywords | ||
ابن سینا; آزادی بیرونی; ضرورت نبوت; فلسفة سیاسی; قانون جهانشمول; کانت; مدارا با حاکمان | ||
References | ||
ابنسینا، حسین بن عبدالله(2007م)، أحوال النفس، به تحقیق احمد فؤاد اهوانی، پاریس، دار بیبلیون. ــــــــــــــ(1376)، الإلهیات من کتاب الشفاء، به تصحیح حسن حسنزاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه. ــــــــــــــ(1405هـ)، منطق المشرقیین، قم، مکتبه آیه الله المرعشی. ــــــــــــــ(1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، به تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران، دانشگاه تهران. اخوان کاظمی، مسعود(1394)، «پیوستگی نبوت و سیاست در فلسفۀ سیاسی ابنسینا»، دوفصلنامۀ انسانپژوهی دینی، ش33، قم، مجتمع آموزش عالی شهید محلّاتی. رشیدیان، عبدالکریم(1388)، مقدمه بر نقد قوة حکم، اثر ایمانوئل کانت، تهران، نشر نی. شکوریراد، ابوالفضل(1384)، فلسفۀ سیاسی ابنسینا، قم، عقل سرخ. شهرزوری، شمسالدین(1389)، کنز الحکمه (تاریخ العلماء)، ترجمة ضیاءالدین دری، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا. صانعی درهبیدی، منوچهر(1388)، رشد عقل: ترجمه و شرح «معنای تاریخ کلی در غایت جهانوطنی»، اثر ایمانوئل کانت، تهران، نقش و نگار. فارابی، ابونصر(1995م)، آراء اهل المدینة الفاضلة، با حواشی علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبه الهلال. ــــــــــــــ(1996م)، إحصاء العلوم، با حواشی علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبه الهلال. ــــــــــــــ(1407هـ)، التنبیه علی سبیل السعادة، به تصحیح و شرح جعفر آل یاسین، بیروت، دار المناهل. ــــــــــــــ(1364)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی متری نجار، تهران، مکتبه الزهرا. فروغی، محمدعلی (1385)، سیر حکمت در اروپا، تهران، زوار. علییاری، حسن(1397)، «مبانی، روشها و مؤلفههای فلسفة سیاسی ابنسینا»، دوفصلنامة حکمت سینوی، دوره 22، شماره 59، ص109ـ128. کاپلستون، فردریک چارلز(1388)، تاریخ فلسفه، ج1: یونان و روم، ترجمة سید جلالالدین مجتبوی، تهران، علمی و فرهنگی. کانت، ایمانوئل(1369)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمة حمید عنایت و علی قیصری، تهران، خوارزمی. ــــــــــــــ(1362)، سنجش خرد ناب، ترجمة شمسالدین ادیب سلطانی، تهران، امیرکبیر. ــــــــــــــ(1388الف)، «معنای تاریخ کلی در غایت جهانوطنی»، در رشد عقل، تهران، نقش و نگار. ــــــــــــــ(1388ب)، نقد قوة حکم، ترجمه از عبدالکریم رشیدیان، تهران، نشر نی. کربن، هانری(1387)، تاریخ فلسفة اسلامی، ترجمة سید جواد طباطبایی، تهران، کویر. محمودی، سید علی(1395)، فلسفة سیاسی کانت، تهران، نشر نگاه معاصر. یثربی، سید یحیی(1388)، تاریخ تحلیلی انتقادی فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
Caygill, Howard(1995), Kant’s Dictionary, Oxford, Blackwell. Lacan. Jacques(2006), “Kant with Sade”, Ecrits, trans. by B. Fink, New York, Norton and company. Kant, Immanuel(1991), The Metaphysics of Moral, trans. H. B. Nisbet, ed. H. S. Reiss, Cambridge University Press. Kant, Immanuel(1996), Anthropology from pragmatic point of view, trans. By Robert, B.Louden: Cambridge University Press. | ||
Statistics Article View: 607 PDF Download: 513 |