News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,509,452 |
| PDF Download | 4,507,003 |
بررسی انتقادی درک روشنفکران عصر مشروطه از نسبت فقه و قانون در نظام حقوقی ایران | ||
| پژوهشنامه فقه اجتماعی | ||
| Volume 8, Issue 2 - Serial Number 16, May 1399, Pages 185-206 PDF (9.2 M) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/fiqh.2020.75599 | ||
| Authors | ||
| قدرت الله رحمانی1; کمال کدخدامرادی* 2; فهیمه غلامی3 | ||
| 1استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری، حقوق عمومی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| 3کارشناسی ارشد، تاریخ تشیع، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 02 February 2020, Revise Date: 13 April 2020, Accept Date: 24 April 2020 | ||
| Abstract | ||
| قانون، مفهومی مدرن است که ذیل نسبت و اقتضائات جهان مدرن، تکوین یافته و در نسبت با این جهان، واجد مقومات خاصی است که ذیل این مقومات و زمینه‌ها معنادار می‌گردد. این مفهوم همانند دیگر مفاهیم و نهادهای مدرن در اثر آشنایی اندیشه ایرانی با مظاهر غرب مدرن وارد در ساحت اندیشه ایرانی گردید. به عبارت دیگر عقلانیت روشنفکر ایرانی در جست و جوی علل عقب‌ماندگی ایران و پیشرفت جوامع غربی در اواخر عصر قاجار به این نتیجه رسید که علت‌العلل پیشرفت جوامع غربی تنها متکی به وجود «قانون» در این جوامع است و بر همین مبنا در مقام بازتولید و گفتمان سازی این مفهوم در جامعه‌ی ایرانی برآمد. از طرف دیگر دنیای سنتی جامعه ایرانی گره خورده به عقلانیتی است که در آن اراده تشریعی خداوند، محور و عنصر اصلی فرهنگی، تمدنی و حکمرانی آن را تشکیل می‌دهد. از همین رو روشنفکران عصر مشروطه در طرح و گفتمان سازی این مفهوم در ایران با توجه به عقبه فکری شیعی حاکم بر جامعه ایرانی چاره‌ای نداشتند که نسبت این مفهوم را با شریعت اسلامی مورد ارزیابی قرار دهند. با بررسی نظرات مطرح شده می‌توان این نظرات را بر مبنای دیدگاه آن‌ها در رابطه با نسبت فقه و قانون در سه دسته عمده معتقدین به رابطه «این‌همانی میان قانون و شریعت»، معتقدین به «تعارض بین قانون و شریعت» و معتقدین به «تعاون و تکمیل شریعت توسط قانون» بررسی نمود. هریک از رویکردهای ذکر شده دارای نمایندگان شاخصی هستند که این تحقیق با روشی توصیفی- تحلیلی درصدد تحلیل و نقد آراء ایشان برآمده است. | ||
| Keywords | ||
| روشنفکری; قانون; فقه; مشروطه; حقوق ایرانی | ||
| References | ||
|
آجودانی، لطف‌الله (1385). مشروطۀ ایرانی. تهران: اختران. آجودانی، لطف‌الله (1386). روشنفکران ایران در عصر مشروطیت. تهران: اختران. آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1351). مقالات. تهران: چاپخانه زیبا. آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1357). الفبای جدید و مکتوبات. تبریز: نشر احیاء. آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1395). مکتوبات کمال‌الدوله. ناشر: باشگاه ادبیات. آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت. تهران: انتشارات سخن. آدمیت، فریدون (1349). اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی. اصیل، حجت‌الله (1368). بینش سیاسی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله. فصلنامه فرهنگ، دوره اول، شماره 4، 469-478. اصیل، حجت‌الله (1376). زندگی و اندیشه‌ی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله. تهران: نشر نی. امامی، مسعود (1386). فقه در نگاه روشنفکران (1). فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، (50)، 118-159. بشریه، حسین؛ و شهرام‌نیا، سید امیرمسعود (1376). چگونگی پیدایی و نضج اندیشه پارلمانتاریسم در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران. بهنام، جمشید (1378). ایرانیانواندیشهتجدّد. تهران: نشر و پژوه فروزان روز. بیگدلی، عطاءالله (1394). قانون‌شناسی؛ درآمدی بر وضعیت حقوق در ایران. تهران: موسسه اشراق. راسخ، محمد (1392). حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش. تهران: طرح نو. طالبوف، عبدالرحیم (1356). کتاب احمد. تهران: انتشارات شبگیر. طباطبائی، سید جواد (1386). تأملی درباره ایران: نظریه حکومت قانون در ایران (بخش نخست: مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی). تبریز: انتشارات ستوده. طحان نظیف، هادی؛ و احسانی، رضا (1396). خوانشی نو از دیدگاههای تحلیلی نسبت به مفهوم قانون در عصر مشروطه. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 18(45)، 57-80. طحان نظیف، هادی؛ و احسانی، رضا (1396). مفهوم قانون از منظر فقه امامیه و مکتب اثبات گرایی حقوقی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). کرمانی، ناظم الاسلام (1387). تاریخ بیداری ایرانیان یا تاریخ مشروح و حقیقی مشروطیت ایران. تهران: امیرکبیر. مددپور، محمد (1387). سیر تفکر معاصر. تهران: سوره مهر. م‍س‍ت‍ش‍ارال‍دول‍ه، یوس‍ف ب‍ن ک‍اظم (1385). رس‍ال‍ه م‍وس‍وم به: ی‍ک ک‍ل‍م‍ه. تهران: ب‍ال. ملکم‌خان، ناظم الدوله (1327). مجموعه آثار میرزا ملکم‌خان. تهران: چاپ حیدری. ملکم‌خان، ناظم الدوله (1352). بررسی اندیشه‌های میرزا ملکم‌خان ناظم الدوله. تهران: جیبی. موسوی اصل، سید سعید (1397). رویکرد سوبژکتیو به قانون در فلسفه‌ی کانت. فصلنامه حکمت اسلامی، 5(16)، 61-78. نصری، عبدالله (1390). رویارویی با تجدد. تهران: نشر علم | ||
|
Statistics Article View: 374 PDF Download: 408 |
||