News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 515 |
| Number of Articles | 4,461 |
| Article View | 8,598,898 |
| PDF Download | 4,570,468 |
آثار و پیامدهای حسد در تعاملات فردی و اجتماعی در آموزه های قرآنی | ||
| علوم تربیتی از دیدگاه اسلام | ||
| Article 10, Volume 9, Issue 16, January 1400, Pages 179-203 PDF (996.25 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/edus.2020.239110.1387 | ||
| Authors | ||
| محمد علی همتی1; علی شیروانی شیری* 2 | ||
| 1استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ایران. | ||
| 2استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران. | ||
| Receive Date: 27 July 2020, Revise Date: 01 December 2020, Accept Date: 06 December 2020 | ||
| Abstract | ||
| هدف پژوهش حاضر، مفهومشناسی حسد در قرآن و بررسی خاستگاه و پیامدهای آن در بعد فردی و اجتماعی و ارائه راهکارهای تربیتی است. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی و بهرهگیری از دادههای کتابخانهای و روش تحلیلی ـ استنتاجی انجام شده و جامعه پژوهش آن شامل تمامی آیات قرآنی مرتبط با موضوع پژوهش و سایر اسناد مرتبط در قالب کتاب و مقاله است. روش نمونهگیری از نوع هدفمند است و یافتهها حکایت از آن دارد که حسد ناشی از ضعف ایمان و سستی در اعتقادات است و حب دنیا از مهم‌ترین عوامل زمینهساز حسد به‌حساب می‌آید. در تعاملات انسانی، گاه تمایزات فردی و گروهی، تبعیض میان افراد و گاه کمالطلبی انسان، او را به ورطه خودخواهی و دنیاطلبی میافکند که باعث میشود در تعاملات اجتماعی به‌دلیل برتریجویی و رقابتهای مادی، به داشتهها و برخورداریهای دیگران حسادت بورزد. ازجمله آثار و پیامدهای فردی حسد، سلب آرامش روحی و روانی، تضعیف ایمان و اعتقادات توحیدی از انسان و رضایت نداشتن از وضعیت موجود خود، قانع نبودن به داشتهها و شکرگزاری نکردن از خداوند است. در تعاملات اجتماعی نیز حسادت ممکن است همچون حلقه اولیه یک زنجیرهای از رذایل، پیدایش رذایل دیگر ازجمله خشم و غضب، خصومت و دشمنی، کینهورزی و بخلورزی را در وجود انسان باعث شود. همچنین از دست رفتن حرمت و کرامت انسان از دیگر پیامدهای حسد در تعاملات اجتماعی است. جلوگیری از برانگیختن خشم افراد، پرهیز از بخلورزی، پرهیز از خصومت، دشمنی و کینهتوزی، نداشتن تفاخر و ابراز نکردن توانمندیها، کنترل حب دنیا، توجه به استعدادها و علایق خاص افراد، زمینهسازی احساس حرمت و کرامت، توزیع متناسب محبت، زمینهسازی روحیه شکرگزاری، آگاهیبخشی و ایجاد بینش الهی، الگوپردازی و تقویت ایمان متربیان از راهکارهای تربیتی پژوهش حاضر به‌شمار می‌آید. | ||
| Keywords | ||
| حسد; تعاملات فردی و اجتماعی; آموزههای قرآن; تربیت | ||
| References | ||
|
قرآن مجید (1397). (حسین انصاریان، مترجم).
نهج البلاغه (1392). (محمد دشتی، مترجم) (چاپ 10). قم: موعود اسلام.
عهد عتیق (1393). کتاب‌های شریعت، یا تورات براساس کتاب مقدس اورشلیم (پیروز سیار) (جلد 1). تهران: هرمس.
عهد عتیق (1397). کتاب‌های تاریخ براساس کتاب مقدس اورشلیم (پیروز سیار) (جلد 2). تهران: نشر نی.
ابنعاشور، محمدطاهر (1997م). التحریر و التنویر. تونس: دار سحنون.
ابنمنظور، محمد (1414ق). لسان العرب (طبع 3). بیروت: دار صادر.
ابوحیان، محمد بن یوسف (1420ق). البحر المحیط فى التفسیر. بیروت: دار الفکر.
باقری، خسرو (1395). درآمدی بر فلسفۀ تعلیموتربیت جمهوری اسلامی ایران: اهداف، مبانی و اصول (جلد 1) (چاپ 3). تهران: علمی و فرهنگی.
باقری، خسرو؛ توسلی، طیبه؛ و سجادیه، نرگس (1389). رویکردها و روشهای پژوهش در فلسفۀ تعلیموتربیت. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بحرانى، سید هاشم (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن (قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة، محقق) (چاپ 1). تهران: بنیاد بعثت.
بیرجندی، زهرا؛ قطبی، ثریا؛ و شعیری، محمدرضا (1397). شناسایی مفهوم و ابعاد حسادت در قرآن و حدیث، و مقایسۀ آن با روانشناسی حسادت. دوفصلنامۀ روانشناسی بالینی و شخصیت، 2(32)، 249-266.
بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (محمد عبدالرحمان المرعشلى، محقق) (چاپ 1). بیروت: دار احیاء.
بهپور، الهام؛ و ساجدی، مریم (1396). بررسی حسد و پیامدهای آن ازمنظر مدیریت اسلامی و مطالعات نوین مدیریتی. دومین کنگرۀ بین‌المللی علوم اسلامی. تهران.
پورامینی، محمدباقر (1391). سبک زندگی: منشور زندگی در منظر امام رضا (ع) (چاپ 2). مشهد: آستان قدس رضوی.
تهرانی، مجتبی (1387). اخلاق اللهی: آفات زبان (جلد 4) (چاپ 9). تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
تهرانی، مجتبی (1395). اخلاق اللهی: مباحث قوۀ غضبیه (جلد 7) (چاپ 1). تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
جعفر بن محمد، امام ششم علیه‌السلام (1400ق). مصباح الشریعة (چاپ 1). بیروت: اعلمی.
جمشیدیان، اکرم (1388). جلوههایی از اخلاق در قرآن. ماهنامۀ پیام زن، (209)، 90-91.
جوهری، ابونصر (1404ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم.
حسینیزاده، سید علی؛ و مشایخی، شهابالدین (1393). روشهای تربیتی در قرآن (جلد 2). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
داودی، محمد؛ و حسینیزاده، سید علی (1398). سیرۀ تربیتی پیامبر (ص) و اهلبیت (ع) (چاپ 12). تهران: سمت.
ذوالفقاری، شهابالدین؛ نجاریان، زکیه؛ و نجاریان، بتول (1393). راهکارهای درمان حسادت ازدیدگاه اسلام و روانشناسی. معرفت، 23(205)، 99-114.
راغب، حسین (1383). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن (سید غلامرضا خسروی حسینی، مترجم) (چاپ 4). تهران: مرتضوی (نشر اثر اصلی: 1412ق).
زمخشرى، محمود (1407ق). الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
زیبایینژاد، مریم (1391). بیماری‌های دل و روش بهبود آن ازمنظر قرآن و ادبیات عرفانی. نشریۀ عرفان اسلامی، 32، 83.
سعدی شیرازی، مصلحالدین (1386). کلیات سعدی (محمدعلی فروغی، مصحح) (چاپ 1). مشهد: بِهنشر.
طباطبایی، محمدحسین (1374). المیزان فى تفسیر القرآن (سید محمدباقر موسوى همدانى، مترجم) (چاپ 5). قم: انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طبرسی، فضل (1360). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (چاپ 1). تهران: فراهانی.
طبرسی، فضل (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
طبری، محمد (1420ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
طوسی، نصیرالدین (1356). اخلاق ناصری (مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، مصحح). تهران: خوارزمی.
عروسى حویزى، عبدعلی (1415ق). تفسیر نور الثقلین (چاپ 4). قم: اسماعیلیان.
علیمحمدی، مجید؛ و جلیلی راد، سید احمد (1392). تأثیر بخل بر سبک زندگی فردی- اجتماعی و شیوههای درمان آن. پیوند، (411)، 44-46.
غزّالی، محمد (1384). کیمیای سعادت (چاپ 2). بهاهتمام پروین قاسمی. تهران: پیمان.
فخرالدین رازى، محمد (1420ق). مفاتیح الغیب (چاپ 3). بیروت: دار احیاء.
فراء، یحیی (بیتا). معانى القرآن (احمد یوسف نجاتى، محمدعلى نجار و عبدالفتاح اسماعیل شلبى، محققان) (چاپ 1). مصر: دار المصریة.
فلسفی، محمدتقی (1354). گفتار اخلاقی: اخلاق ازنظر همزیستی و ارزشهای انسانی (جلد 1). تهران: معارف اسلامی.
فیومى، احمد (1414ق). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعی (چاپ 2). قم: دار الهجرة.
قرائتی، محسن (1387). تفسیر نور (جلد 10) (ویراست 2). تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرطبى، محمد (1364). الجامع لأحکام القرآن (چاپ 1). تهران: ناصرخسرو.
کامرانیان، عباسعلی (1395). نکته‌های قرآنی دربارۀ حسود و حسادت (چاپ 1). تهران: نور قرآن و اهلبیت (ع).
کریمی، عبدالعظیم (1394). تزکیه به‌مثابۀ تربیت سلبی دربرابر تدسیه به‌مثابۀ تربیت ایجابی. دوفصلنامۀ تربیت اسلامی، 10(21)، 101-121.
کلینی، محمد (1351). خلاصهای از اصول کافی (علی‌اصغر خسروی شبستری، مترجم). تهران: خرمی.
کلینى، محمد (1407ق). کافی (على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، محققان) (چاپ 4). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کومبز، جرالد؛ و دنیلز، لو روی بی. (1394). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی (خسرو باقری، مترجم). در: ادموند سی. شورت. روششناسی مطالعات برنامۀ درسی (محمود مهرمحمدی و همکاران، مترجمان). تهران: سمت.
کیمیایی، مسعود (1393). حسد بر زندگی عین‌القضاة (چاپ 3). تهران: ثالث.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیموتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390). تهران: دبیرخانۀ شورای عالی آموزشوپرورش.
مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار (چاپ 2) (جمعى از محققان، مصححان). بیروت: دار إحیاء.
مقدسى، مطهر (1374). آفرینش و تاریخ (محمدرضا شفیعى کدکنى، مترجم) (چاپ 1). تهران: آگه.
مطهری، مرتضی (1385). حکمتها و اندرزها (جلد 1) (چاپ 20). تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مولوی، جلالالدین (1389). مثنوی معنوی (چاپ 1) (مطابق نسخۀ رینولد الین نیکلسون و با مقدمۀ استاد فروزانفر). تهران: سلسلۀ مهر.
نراقی، احمد (1391). معراج السعادة. قم: آیین دانش.
Eisner, W. E. (1994). The Educational Imagination. New York: McMillan, College Puplishing Company. Smith, R. H.; and Kim, S. H. (2007). Comprehending Envy. Psychological Bulletin. 133, 46-64. Shamionov, R. (2014). Envy, Personality’s Riskiness and Methods for Achieving of High Economic Status. Open Journal of Social Sciences, 2, 110-113. | ||
|
Statistics Article View: 799 PDF Download: 621 |
||