حسن پور, ., همایون, ., پاکتچی, ., جمال‌الدین زنجانی, . (2020). زمینه‌ها و نقش سیاست‌های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه. Islamic Political Thought, 27(1), 189-228. doi: 10.30497/rc.2020.75519
محمدمحسن حسن پور; محمدهادی همایون; احمد پاکتچی; محمود جمال‌الدین زنجانی. "زمینه‌ها و نقش سیاست‌های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه". Islamic Political Thought, 27, 1, 2020, 189-228. doi: 10.30497/rc.2020.75519
حسن پور, ., همایون, ., پاکتچی, ., جمال‌الدین زنجانی, . (2020). 'زمینه‌ها و نقش سیاست‌های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه', Islamic Political Thought, 27(1), pp. 189-228. doi: 10.30497/rc.2020.75519
حسن پور, ., همایون, ., پاکتچی, ., جمال‌الدین زنجانی, . زمینه‌ها و نقش سیاست‌های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه. Islamic Political Thought, 2020; 27(1): 189-228. doi: 10.30497/rc.2020.75519
زمینه‌ها و نقش سیاست‌های دولت در توسعه خلاقیت فرهنگی ایران عصر صفویه
1دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام
2دانشیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام
3استادیار دانشکده الهیات معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
Receive Date: 03 September 2017,
Revise Date: 24 November 2018,
Accept Date: 01 August 2019
Abstract
خلاقیت به معنای عام شرط پویایی فرهنگ و تحقق تمدن است. یکی از نقاط قوت تمدن غربی معاصر نیز جذب و به‌کارگیری نخبگان است. خلاقیت فرهنگی که به تولید محصولات نمادین می‌انجامد و یکی از انواع خلاقیت است که به‌ویژه در آثار هنری تجلی می‌یابد. هدف مقاله حاضر، تبیین مسیر خلاقیت فرهنگی در دوره تاریخی صفویه است. به لحاظ آثار تاریخی و هنری، دوره صفویه در تاریخ میانه ایران کم‌نظیر است که نشان از توسعه خلاقیت فرهنگی در این دوره می‌باشد. این مقاله با رویکردی سیاستی به خلاقیت فرهنگی، نقش دولت در گسترش آن را بررسی می‌کند. سؤال اصلی این است چه سیاست‌هایی منجر به رشد و توسعه خلاقیت فرهنگی در دوره صفویه شد؟ برای پاسخ به این سؤال زمینه فرهنگی پیشاصفویه که زیربنای سیاست‌های بعدی قرار گرفته بررسی شده است. همچنین با استناد به گزاره‌های تاریخی تلاش شده سیاست‌های فرهنگی و عمومی دولت صفویه که مستقیم و غیرمستقیم بر خلاقیت فرهنگی تأثیر گذاشته‌اند استخراج و مقوله‌بندی شود. نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه‌ای انجام شده مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات دولت صفویه را شناسایی کرده است که بر گسترش خلاقیت فرهنگی تأثیرگذار بوده‌اند. سیاست‌های فرهنگی در چهار مقوله: هویتی، دینی، توسعه‌ای و حمایتی دسته‌بندی شده‌اند. همچنین سیاست تعامل فرهنگی و مواجهه با تنوع فرهنگی نیز به‌عنوان سیاست‌های مؤثر بر زمینه تولید و مصرف محصولات فرهنگی و رشد خلاقیت شناسایی شده‌اند. مجموعه این سیاست‌های فرهنگی و دیگر سیاست‌های عمومی در دوره صفویه که به بهبود شرایط اقتصادی و شکل‌گیری طبقات اجتماعی جدید انجامید به رشد و توسعه خلاقیت فرهنگی منجر گردید.
آذرنگ، عبدالحسین (1391). سقوط‌ها، فروپاشی‌ها: نظری به تمدن‌های سقوط کرده، فروپاشیده، پایان‌یافته، و دیدگاه‌ها و فرضیه‌هایی درباره تمدن و آینده آن. تهران: جهان کتاب.
اشپنگلر، اسوالد(1369). فلسفه سیاست: چهره عریان دموکراسی غرب. با ترجمه هدایت الله فروهر. تهران: نشر نظر.
امین، حسن (1370). فقه و سیاست در عصر صفوی. لندن: پکا.
اولئاریوس، آدام (1369). سفرنامه آدام اولئاریوس: اصفهان خونین شاه صفی. با ترجمه حسین کردبچه. جلد 2. تهران: کتاب برای همه.
پهلوان، چنگیز (1388). فرهنگ و تمدن. تهران: نشر نی.
تاورنیه، ژان باتیست (1363). سفرنامه تاورنیه. تجدید نظر کلی و تصحیح حمید شیرازی. تهران: انتشارات کتابخانه سنائی.
تحویلیان، حسین (1387). مکتب نقاشی صفوی اصفهان. اصفهان: سازمان فرهنگی هنری شهرداری اصفهان.
توین بی، آرتور (1393). بررسی تاریخ؛ حکایتی از تمدن های برجای مانده و منقرض. با ترجمه محمدحسن آریا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ثواقب، جهانبخش (1380). تاریخ نگاری عصر صفویه و شناخت منابع و ماخذ. شیراز: نوید شیراز.
جعفریان، رسول (1370). دین و سیاست در دوره صفوی. قم : انصاریان.
جعفریان، رسول (1379). صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست. قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
جعفریان، رسول (1387). نقش خاندان کرکی در تأسیس و تداوم دولت صفوی. تهران: علم.
جعفریان، رسول (1391). نظریه اتصال دولت صفویه با دولت صاحب الزمان: به ضمیمه رساله شرح حدیث دولتنا فی آخر الزمان، تهران: علم.
حسینی جنابدی، حسن بن میرزا بیگ (1378). روضه الصفویه. به کوشش غلامرضا مجدطباطبایی. تهران: بنیاد مقوفات افشار.
دایمند، ام. اس (1379). “بافته‌ها و فرش‌های عصر صفوی.” در اوچ های درخشان هنر ایران، توسط ریچارد اتینگهاوزن و احسان یارشاطر، با ترجمه هرمز عبدللهی و رویین پاکباز، 283-323. تهران: آگه.
دولتشاه سمرقندی (1338). تذکره الشعرا. به همت محمد رمضانی. تهران: پدیده.
رمضانی، عباس (1388). بررسی خلاقیت دانش‌آموزان با نگرشهای فرزند پروری والدین در مدارس مقطع راهنمائی پسرانه و دخترانه استعدادهای درخشان شهر ارومیه. پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت آموزشی، استاد راهنما: میرمحمد سیدعباس زاده. مرکز آموزشهای نیمه حضوری دانشگاه ارومیه.
لکهارت، لارنس (1343). انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران. با ترجمه مصطفی قلی عماد. تهران: تابان.
منشی، اسکندر بیگ (1390). تاریخ عالم آرای عباسی. به کوشش فرید مرادی. تهران: نگاه.
میثمی، سید حسن (1389). موسیقی عصر صفوی. تهران: فرهنگستان هنر.
میرزایی مهر، علی اصغر (۱۳۸۶). نقاشی بقاغ متبرکه در ایران. تهران: فرهنگستان هنر.
نیومن، اندرو (1392). ایران عصر صفوی: نوزایی امپراطوری ایران. با ترجمه بهزاد کریمی. تهران: نقد افکار.
هدایت، رضا قلی خان (۱۳۸۵). روضه الصفای ناصری. به تصحیح و تحشیه جمشید کیان فر. جلد ۸. تهران: اساطیر،
هنرفر، لطف الله (1344). گنجینه آثار تاریخی اصفهان. اصفهان: کتابفروشی ثقفی
Arjomand, Saïd Amir(1984). The Shadow of God and the Hidden Imam: Religion, Political Organization and Societal Change in Shi'ite Iran from the Beginning to 1890. Chicago: University of Chicago Press.
Bamber, John (2014). Developing the creative and innovative potential of young people through non-formal learning in ways that are relevant to employability. Ireland): Council of the EU.
Florida, Richard (2007). The Rise of Creative Class. New York: Basic Books, 2002.
Galloway, Susan, and Stewart Dunlop. "A Critique Of Definitions Of The Cultural And Creative Industries In Public Policy." International Journal of Cultural Policy 13, no. 1: 17-31.
Maxwell, Joseph (2005). Qualitative research design: an interactive approach . London: sage.
Rundell, John, and Stephen Mannell (1998). "Inroduction: Civilization, Culture and the Human Self-Image." In Classical Reading in Culture and Civilization, by John Rundell and Stephen Mannell, 1-35. London: Routledge.
Snowball, Jeanette D (2008). Measuring the Value of Culture: Methods and Examples in Cultural Economics. Berlin: Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
Zukin, Sharon( 1995). The Cultures of Cities. Cambridge: Blackwell.
