دانشآموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشگر مرکز ملی حقوق سلامت، تهران، ایران.
Receive Date: 14 June 2020,
Revise Date: 08 September 2020,
Accept Date: 29 September 2020
Abstract
مبتنی بر نظر مشهور در فقه و حقوق ایران، تقصیر فاقد کارکرد مستقل در نظام مسئولیت مدنی بوده و تنها ابزاری به منظور احراز رابطه استناد در مسئولیت مدنی است. این نتیجهگیری بر مبنای ظاهر روایات در این زمینه اتخاذ شده است و با برخی اصول مسلم مانند اصل عدم مسئولیت مدنی، آزادی تجارت و قداست کار و تلاش در فقه اسلامی در تعارض قرار دارد. به همین دلیل، به نظر میرسد بر خلاف نظر کسانی که تقصیر را به عنوان رکن مستقل در مسئولیت مدنی نمیشناسند، تقصیر دستکم در موارد اتلاف از طریق تسبیب، حتی بر مبنای قواعدی مانند لاضرر، بناء عقلا و... که به منظور رد شرطیت تقصیر طرح شده، نقشی اساسی دارد و نمیتوان با استفاده از عناصر موجود در نظریه اخلاقی عدالت اصلاحی، یکسره آثار عنصر تقصیر را به عنوان یک اصل متعالی و رکن مستقل در مسئولیت مدنی مورد انکار قرار داد. در تحقیق حاضر تلاش میشود با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، نقش تقصیر در مسئولیت مدنی به عنوان یک عنصر مستقل، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1410ق). السرائر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1411ق). السرائر. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن براج، عبدالعزیز (1406ق). المهذب. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1413ق). المهذب البارع. قم: جامعةالمدرسین.
ابهری، حمید؛ فرزانگان، محمد و ظهوری، سمیه (1396). «بررسی فقهی و حقوقی مفهوم و شرایط اضطرار و تأثیر آن در مسئولیت مدنی». فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال چهاردهم، (50).
امامی، سیدحسن (1366). حقوق مدنی. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
امجد، محمد (1376). «قاعده ضرر منفی». تحقیقات اسلامی، (1 و 2).
انصاری، مرتضی (1425ق). المکاسب. قم: انتشارات الامام المنتظر (عج).
بابایی، ایرج (1381). «بررسی عنصر خطا در حقوق مسئولیت مدنی ایران». پژوهش حقوق و سیاست، (7).
بادینی، حسن (1392). فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.