News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,444 |
| Article View | 8,509,632 |
| PDF Download | 4,507,253 |
برهان و تأویل دو روی روش تفسیری ابنسینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 6, Volume 24, Issue 63, January 1399, Pages 89-110 PDF (612.84 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2020.75345 | ||
| Author | ||
| عبدالله میراحمدی | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 27 October 2019, Revise Date: 01 April 2020, Accept Date: 02 April 2020 | ||
| Abstract | ||
| یکی از گرایش های تفسیری مورد توجه مفسّران در فهم قرآن، تفسیر فلسفی است. تکیه بر اصول عام فلسفی و بهره‌گیری از استدلال های برهانی، مهمترین ویژگی تفسیرهای فلسفی به شمار می آید. با مرور در جریان فکر فلسفی درمی‌یابیم که ابنسینا نخستین فیلسوف مسلمانی بوده که به معنای مصطلح تفسیر، بر برخی آیات و سوره‌های قرآن تفسیر نوشته است. باور به ماهیت معرفت شناسانۀ وحی و از سنخ ادراکات یقینی دانستن آن، تکیه بر جایگاه قرآن به‌مثابۀ منبع معرفت و تبیین باطنی از آیات، مهمترین مبانی ابنسینا در تفسیر قرآن است. حضور آیات قرآنی در نظام فلسفی ابنسینا گاه به‌عنوان دلیل، گاه استشهاد و گاه اقتباس است. با تعمّق در آثار تفسیری ابنسینا درمی یابیم که تبیین های وی از قرآن را نه می توان یکسره تفسیر به معنای مصطلح نامید و نه سراسر تأویل تطبیقی. او در تبیین کلام وحی گاهی با توجه به قواعد صحیح و منابع معتبر تفسیری، با روشی برهانی به تفسیر قرآن می پردازد؛ گاهی نیز با روش تأویلی به تحمیل دیدگاهها و اندیشه های فلسفی خویش بر آیات قرآن روی می آورد که در مواردی مصداقی از تفسیر به رأی محسوب می شود. در پژوهش حاضر پس از تبیین رویکردهای دوگانه در ارزیابی تفاسیر فلسفی، ضمن استخراج مبانی تفسیری ابنسینا، بر مبنای معیارهای تفسیرپژوهی به روش شناسی آثار تفسیری وی خواهیم پرداخت. | ||
| Keywords | ||
| ابنسینا; تفسیر فلسفی; مبانی تفسیری; روش عقلی برهانی; روش تأویلی تطبیقی | ||
| References | ||
|
قرآن کریم ابنسینا، حسین‌بن‌عبدالله(1326). تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات، قاهره، دارالعرب. ــــــــــــــ(1425هـ). جامع البدائع، تحقیق محمدحسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه. ــــــــــــــ (1400هـ). رسائل ابنسینا، قم: انتشارات بیدار. ــــــــــــــ(1427هـ). رسائل ابنسینا فی تفسیر القرآن در مجموعه تراث الشیعه القرآنی، تحقیق محسن بیدارفر، اعداد و اشراف محمدعلی مهدویراد، و فتحالله نجارزادگان، و علی فاضلی، قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن. ــــــــــــــ(1382). رساله الاضحویه فی المعاد، تهران: شمس تبریزی. ــــــــــــــ (1404هـ). الشفاء(الالهیات)، تصحیح سعید زائد، قم: مکتبه آیه الله المرعشی. ــــــــــــــ(1363). المبدأ و المعاد، به کوشش عبدالله نوری، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی. ــــــــــــــ(1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ارسطو(1369). درباره نفس، (ترجمه علیمراد داودی)، تهران: انتشارات حکمت. انصاری، مرتضی(1420هـ). فرائد الأصول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی. ایازی، سید محمدعلی(1373). المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. جوادی آملی، عبدالله(1388). تفسیر تسنیم، قم: نشر اسراء. حاجیان، مهدی(1393). «روش تفسیر نزد ابنسینا و مقایسه آن با ابوحامد غزالی»، فصلنامه حکمت سینوی، 18 (51)، 37-56. حکمت، علی اصغر(1384). تفاسیر ابوعلی سینا از قرآن مجید(مجموعه مقالات)، جشنامه ابنسینا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. خرمشاهى، بهاءالدین(1377). دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، تهران: انتشارات دوستان. دیرباز، عسکر و محمد اسعدی(1394). جریان تفسیر فلسفی در کتاب آسیبشناسی جریانهای تفسیری، بهکوشش محمد اسعدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ذهبی، محمدحسین(1396). التفسیر و المفسرون، بیروت، دار احیاء التراث العربی. رضایی اصفهانی، محمدعلی(1381). «تفسیر عقلی روشمند قرآن»، فصلنامه قبسات، 7 (23)، 120-133. سراج، شمسالله و حسن رهبر(1392). «منزلت عرفان و قرآن در مقایسه با عقل در اندیشۀ ابنسینا»، فصلنامه آموزههای فلسفۀ اسلامی، 8 (12)، 83-100. شاکر، محمدکاظم(1376). روشهاى تأویل قرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامى. شریف، میانمحمد(1367). تاریخ فلسفه در اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. طباطبایی، سید محمدحسین(1417هـ). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مکتبه النشر الإسلامی. طوسی، خواجه نصیرالدین(1375). شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشرالبلاغه. عابدی، احمد و سیدمحمود طیبحسینی(1396). تفسیر فلسفی در کتاب تفسیرشناسی؛ مبانی، منابع، قواعد، روشها و گرایش‌ها، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. عاصی، حسن(1403هـ). التفسیر القرآنی و اللغه الصوفیه فی فلسفه ابنسینا، بیروت، المؤسسه الجامعه للدراسات و النشر و التوزیع. علویمهر، حسین(1381). روشها و گرایشهاى تفسیرى، قم: انتشارات اسوه. علیمحمدی، محمد(بیتا). «تأویلات فلسفی ابنسینا»، مجموعه مقالات همایش بینالمللی ابنسینا، بینا. محمدی، ناصر(1392). «مبانی و روش تفسیری ابنسینا»، دوفصلنامه پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، 1 (2)، 101-114. مطهری، مرتضی(1354). سیری در نهج البلاغه، تهران: صدرا. معرفت، محمدهادی(1377). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد، الجامعه الرضویه للعلوم الإسلامیه. ملایری، موسی(1393). تبیین فلسفی وحی از فارابی تا ملاصدرا، قم: کتاب طه. مهدوی، یحیی(1333). فهرست نسخههای مصنفات ابنسینا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ناصرخسرو، ابومعین(1338). خوان الاخوان، تهران: انتشارات کتابخانه بارانی. ــــــــــــــ(1348). وجه دین، تهران: انتشارات طهوری. نجاتبخش اصفهانی، علی(بیتا). «مبانی فکری و فلسفی ابوعلی سینا»، مجموعه مقالات همایش بینالمللی ابنسینا، بینا. نصر، سیدحسین(1376). «قرآن و حدیث منبع و الهامبخش فلسفۀ اسلامی» (ترجمه محمد محمدرضایی)، مجله نامه مفید، 3 (12)، 4-18. نصر اصفهانی، محمد؛ شانظری، جعفر و امامی جمعه، سیدمهدی(1396). «ابنسینا و نقش متافیزیک در هرمنوتیک دینی»، مجله متافیزیک، 9 (24)، 69-94. وکیلی، هادی؛ گودرزی، پریسا و امانی، محبوبه(1391). «تفسیر آیۀ نور از منظر ابنسینا و داراشکوه»، فصلنامه حکمت | ||
|
Statistics Article View: 675 PDF Download: 378 |
||