News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,509,414 |
| PDF Download | 4,506,982 |
بررسی تعداد عناصر بسیط در حکمت مشاء و حکمت اشراقی سهروردی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 4, Volume 23, Issue 61, April 1398, Pages 65-91 PDF (733.08 K) | ||
| DOI: 10.30497/ap.2019.74609 | ||
| Authors | ||
| سعید انواری* 1; امیرحسین شهگلی2 | ||
| 1دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی | ||
| 2دانشجوی دکترای تاریخ علم دورة اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| Receive Date: 02 July 2019, Revise Date: 09 October 2019, Accept Date: 16 October 2019 | ||
| Abstract | ||
| نظریة غالب در مورد تعداد عناصر بسیط اولیه (اسطقسات) در طبیعیات قدیم، متعلق به مشائیان است که تعداد آنها را چهار عدد دانسته‌اند. ایشان سه دلیل در اثبات نظریة خود بیان کرده‌اند که عبارت‌اند از: 1. استدلال از طریق جایگاه طبیعی اجسام و میل طبیعی آنها بر اساس کیفیت‌های سنگینی و سبکی؛ 2. استدلال از طریق کیفیت‌های ملموس اصلیِ مشترک میان اجسام(گرمی، سردی، خشکی و تری)؛ 3. استدلال از طریق ترکیب و تحلیل. ایشان سپس مصادیق عناصر اربعه(خاک، آب، هوا و آتش) را به نحو استقرایی تعیین کرده‌اند. ابوریحان بیرونی و سهروردی با این نظریه مخالفت کرده و آتش را عنصر مستقلی به شمار نیاورده‌اند و آن را همان هوای داغ دانسته‌اند. سهروردی با تغییر ملاک تقسیم‌بندی اجسام بسیط اولیه، آنها را بر اساس کیفیت‌های مبصر و میزان عبور نور از آنها دسته‌بندی کرده و تعداد عناصر را سه عدد(حاجز، مقتصد و لطیف) دانسته است. در این مقاله دلایل مشائیان و اشکالات سهروردی در مورد عناصر اربعه مورد نقد و بررسی قرارگرفته و نشان داده شده است که دلیل مخالفت سهروردی با عنصر دانستن آتش در طبیعیات و تغییر ملاک تقسیم‌بندی عناصر بسیط اولیه توسط وی، از نظام خاص الهیاتی وی ناشی شده است و او درنهایت، نظام طبیعیاتی کامل و مستقلی بر اساس نظریات خود بنا نکرده است. | ||
| Keywords | ||
| ابن‌سینا; سهروردی; عناصر اربعه; اسطقس; کیفیت‌های محسوس; طبیعیات; آتش | ||
| References | ||
|
قرآن کریم ابن‌خلف تبریزی، محمدحسین(1363). برهان قاطع. به اهتمام محمد معین، تهران: انتشارات امیرکبیر ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1375). الإشارات و التنبیهات. شرح خواجه نصیرالدین الطوسی، قم، نشر البلاغه. ــــــــــــــ(1400هـ الف). الحدود. رسائل ابن‌سینا، قم، انتشارات بیدار. ــــــــــــــ(1404هـ الف). الشفاءـ الطبیعیات. تحقیق محمود قاسم، قم، مکتبه آیه الله العظمی مرعشی. ــــــــــــــ(1404هـ ب). الشفاءـ المنطق. تحقیق سعید زاید، قم، مکتبه آیه الله العظمی مرعشی ــــــــــــــ(1383). طبیعیات دانشنامه علائی. تصحیح محمد مشکوه، همدان، دانشگاه بوعلی سینا. ــــــــــــــ(1400هـ ب). عیون الحکمه. رسائل ابن‌سینا، قم، انتشارات بیدار. ــــــــــــــ(1326هـ). فی الاجرام العلویه. تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات، قاهره، دار العرب ــــــــــــــ(1426هـ). القانون فی الطب. بیروت، دار إحیاء التراث العربی. ــــــــــــــ(1379). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ابن‌منظور، محمد بن مکرم(1414هـ). لسان العرب. بیروت، دار الفکرـ دار صادر. ابوالبرکات بغدادی(1373). المعتبر فی الحکمه. اصفهان، دانشگاه اصفهان. اخوان الصفا(1412هـ). رسائل اخوان‌الصفاء و خلان الوفاء. بیروت، الدار الاسلامیه. افنان، سهیل محسن(1387). پیدایش اصطلاحات فلسفی در عربی و فارسی. ترجمه محمد فیروزکوهی، تهران: انتشارات حکمت. انواری، سعید(1395). «تفاوت هیأت در حکمت اشراق یا عرض در حکمت مشاء»، بهار و تابستان، دو فصلنامة فلسفی شناخت. دانشگاه شهید بهشتی، شمارة پیاپی 1/74، ص23ـ38. برت، ادوین آرتور(1378). مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین. ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. بیرونی، ابوریحان(1380). الآثار الباقیه عن القرون الخالیه. تصحیح پرویز اذکائی، تهران: میراث مکتوب. ـــــــــــــ(1383). الاسئله و الاجوبه(پرسش‌های ابوریحان بیرونی و پاسخ‌های ابن‌سینا). تصحیح و تقدیم مهدی محقق و سیدحسین نصر، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. جرجانی، میرسید شریف(1370). التعریفات. تهران: ناصر خسرو. رازی، فخرالدین محمد(1404هـ). شرحی الإشارات (شرح الفخر الرازی علی الإشارات). قم، مکتبه آیه الله المرعشی. ـــــــــــــ(1429هـ). المباحث المشرقیه فی علم الإلهیات و الطبیعیات. تصحیح محمد المعتصم بالله البغدادی، قم، منشورات ذوی القربی. سبزواری، ملاهادی(1422هـ). شرح المنظومه. تصحیح مسعود طالبی، قم، نشر ناب. سهروردی، شهاب الدین(1380الف). الالواح العمادیه. مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج4، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ـــــــــــــ (1388الف)، بستان القلوب، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج3، تصحیح سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ـــــــــــــ (1388ب). التلویحات اللوحیه و العرشیه. تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران ـــــــــــــ(1380ب). حکمه الاشراق. مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2. تصحیح هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ـــــــــــــ(1393). طبیعیات المشارع و المطارحات. تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی. ـــــــــــــ(1380ج)، المشارع و المطارحات (الاهیات). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج1، تصحیح هانری کربن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.ـــــــــــــ(1396). المقاومات، الحکمه الاشراقیه. ج4، تصحیح محمد ملکی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب. شهرزوری، شمس الدین محمد(1384). رسائل الشجره الالهیه فی علوم الحقائق الربانیه. تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران. ـــــــــــــ(1380). شرح حکمه الاشراق. تصحیح حسین ضیائی تربتی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شیرازی، قطب‌الدین(1385). دره التاج. تصحیح سید محمد مشکوه، تهران: حکمت. ـــــــــــــ(1391). شرح حکمه الاشراق. تصحیح سیدمحمد موسوی، تهران: حکمت.طوسی، نصیرالدین محمد(1375). شرح الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه. علی‌قلی بن قرچغای خان(1377). احیای حکمت. تصحیح فاطمه فنا، تهران: میراث مکتوب. فارابی(1390هـ). عیون المسائل. نسخة خطی شمارة 1924، تهران: کتابخانة مجلس شورای اسلامی. گمپرتس، تئودور(1375). متفکران یونان. ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی. لاهیجی(ملا)، عبدالرزاق(1383). گوهر مراد. تصحیح مؤسسه تحقیقاتی امام صادق7، تهران: انتشارات سایه. هروی، محمد شریف(1358)، انواریه(ترجمه و شرح حکمه الاشراق سهروردی)، تصحیح حسین ضیائی به اهتمام آستین، تهران: امیرکبیر. یزدان‌پناه، یدالله(1395). آموزش حکمت اشراق، تحقیق و نگارش علی امینی‌نژاد، تهران: انتشارات سمت. ـــــــــــــ(1389). حکمت اشراق. تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور، تهران: انتشارات سمت. | ||
|
Statistics Article View: 655 PDF Download: 583 |
||