News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,508,741 |
| PDF Download | 4,506,497 |
بازگشت خطای مادی به خطای صوری؛ خواجه نصیر و قطب رازی در شرح کلام ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 5, Volume 23, Issue 62, September 1398, Pages 93-109 PDF (949.93 K) | ||
| DOI: 10.30497/ap.2019.72927 | ||
| Authors | ||
| حسین اسعدی* 1; علی حقی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران | ||
| 2دانشیار فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران | ||
| Receive Date: 06 July 2018, Revise Date: 30 April 2019, Accept Date: 12 May 2019 | ||
| Abstract | ||
| مسأله پژوهشی این مقاله «خطای مادی» و «خطای صوری» است و نتیجه پژوهش این است که «خطای مادی بی‌معناست و آنچه اصالتاً متصف به خطا و صواب می‌شود صورت است». نقطه آغاز پژوهش نیز تعریف خاص ابن‌سینا در منطق کتاب اشارات از دانش منطق است که در آن بحث از ماده، به ظرافت تمام حذف می‌شود. لازمه پذیرش حکم فوق این است که در مبحث مغالطات جایگاهی برای خطای مادی یافت نشود. خواجه نصیر در سازگاری با حکم فوق استادانه بساط خطای مادی را از میان اقسام مغالطات برمی‌چیند، اما در تقسیم‌بندی‌های قطب رازی از بحث مغالطات خطای مادی مطرح است؛ بنابراین، تقسیم‌بندی او با حکم فوق مطابقت تام ندارد. قطب رازی بر اساس بداهت و ضرورت مبادی اول معرفت و خواجه نصیر بر اساس تأمل در مقدمات قیاس و قضایا و قول شارح، حکم کرده‌اند که در تطبیق با عالم خارج خطای مادی معنای محصل ندارد؛ اما آنچه در مباحث مادی منطق قدیم می‌آید، مباحثی کلی است و ملاک تطبیق ملاک‌های کلی است که در حجت و قول شارح به دست می‌آید، ازاین‌رو تناقضی در میان نیست که متفکری حکم کند ماده اصالتاً متصف به خطا نمی‌شود و درعین‌حال مباحث مادی منطق قدیم را در آن حفظ کند. | ||
| Keywords | ||
| خطای مادی; خطای صوری; ابن‌سینا; خواجه نصیر; قطب رازی; مغالطه | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله(1381)، الاشارات و التنبیهات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی ــــــــــــ(1428هـ). الشفا، المنطق. قم: انتشارات ذوی القربی. ــــــــــــ(1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. به کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ــــــــــــ(1383). منطق دانشنامه علایی(به کوشش محمد مشکات و محمدتقی دانش‌پژوه). همدان: انتشارات دانشگاه همدان. ارسطو(1378). منطق ارسطو (ارگانون). میر شمس الدین ادیب سلطانی، تهران: نگاه. حلی، حسین‌‌‌بن‌یوسف(1381). الجوهر النضید فی شرح منطق تجرید. تهران: بیدارفر. خونجی، افضل‌الدین(1389). کشف‌الاسرار عن غوامض الافکار، تحقیق خالد الرویهب. تهران: انجمن حکمت و فلسفه. رازی، فخرالدین(1986م). شرح عیون الحکمه(تحقیق احمد حجازی). مصر، القاهره: مکتبه الانجلو المصریه. همو(1381). منطق المخلص، تحقیق احد فرامرز قراملکی، آدینه اصغری نژاد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7. رازی، قطب‌الدین(1384). تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رساله الشمسیه، قم: انتشارات بیدار. همو(بی‌تا)، لوامع الاسرار فی شرح مطالع الانوار، قم: گذرخان. شیرازی، قطب‌الدین(1380). شرح الحکمه الاشراق، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی. طوسی، نصیرالدین(1376). اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. همو(1383). الاشارات و التنبیهات مع شرح خواجه نصیر، ج1 نشر‌البلاغه. لوکری، ابوالعباس(1364). بیان الحق بضمان الصدق، المنطق، حققه و قدم علیه ابراهیم دیباجی، تهران: انتشارات امیرکبیر. محقق، مهدی و ایزوتسو، توشیکو(1370). منطق و مباحث الفاظ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. موحد، ضیاء(1382). از ارسطو تا گودل، تهران: هرمس. | ||
|
Statistics Article View: 644 PDF Download: 596 |
||