News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 515 |
| Number of Articles | 4,457 |
| Article View | 8,570,870 |
| PDF Download | 4,550,302 |
رابطه صور ارتسامی با آفرینش موجودات از منظر ابن‌سینا | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| Article 5, Volume 22, Issue 59, April 1397, Pages 75-90 PDF (330.84 K) | ||
| Document Type: علمی ـ پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ap.2018.69530 | ||
| Author | ||
| منصور ایمانپور* | ||
| دانشیار گروه فلسفه اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
| Receive Date: 16 December 2017, Revise Date: 16 July 2018, Accept Date: 16 June 2018 | ||
| Abstract | ||
| بدون تردید، یکی از دغدغه‌های اساسی ابن‌سینا در الهیات بالمعنی الاخص، همان تبیین نظام‌مند علم واجب تعالی بود. او درصدد ارائه طرحی بود که بدون خدشه به بساطت ذات واجب تعالی، علم مطلق او را هم تبیین کند؛ علمی که در عین جامعیت، از غبار تغییر نیز در امان باشد. شیخ‌الرئیس برای دستیابی به این هدف، نظریه «صور ارتسامی» را مطرح کرد. این «صور» از منظر ابن‌سینا، از تعقل ذات واجب تعالی برخاسته و لوازم ذات و اسباب موجودات عینی محسوب می‌شوند و علم واجب تعالی به موجودات از طریق علم به آن صور حاصل می‌شود. شالوده اصلی این رأی، همان رابطه سببیت و مسببیت میان صور مذکور و موجودات عینی است. اگرچه این رابطه، هم در آثار ابن‌سینا منعکس شده است و هم در تفاسیر شارحان و منقدان نظر شیخ، ولی همین نکته در ماجرای آفرینش موجودات کثیر به‌کلی نادیده گرفته شده است و ابن‌سینا هیچ اشاره‌ای به نقش و سهم صور ارتسامی در آفرینش عقل نخست و عقول و افلاک نمی‌کند و به‌صراحت می‌گوید که عقل نخست بی‌واسطه از واجب تعالی صادر می‌شود و عقول و افلاک و متغیرات نیز از هم‌دیگر صادر می‌شوند؛ بنابراین، در بحث علم واجب تعالی، از سببیت صور مرتسمه بر موجودات سخن گفته شده است و در هنگام تشریح نحوه صدور موجودات از واجب‌الوجود بسیط، از نقش صور ارتسامی در آفرینش موجودات سخنی به‌میان نیامده است و همین امر، ناسازگاری موجود در این طرح را به ذهن متبادر می‌کند. | ||
| Keywords | ||
| صورمرتسمه; صدور; اسباب و مسببات; تعقل متغیرات | ||
| References | ||
|
آشتیانی، سیدجلال‌الدین(1387)، شرح فصوص الحکمه، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله(1375)، الاشارات و التنبیهات، ج3، شرح نصیرالدین طوسی و شرحِ شرح قطب‌الدین الرازی، قم، نشرالبلاغه ــــــــــــــ(1404هـ)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی ــــــــــــــ(1363الف)، الشفاء(الالهیات)، تحقیق ابراهیم مدکور، تهران، انتشارات ناصر خسرو ــــــــــــــ(1363ب)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران ــــــــــــــ(1364)، النجاه، تهران، انتشارات مرتضوی ــــــــــــــ(1353)، دانشنامه علائی(الهیات)، باتصحیح محمد معین، تهران،کتابفروشی دهخدا. اکبریان، رضا و محمودکلایه، زهرا(1390)، «علم خدا به مادیات در فلسفه ابن‌سینا و ملاصدرا»، خردنامه صدرا، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، شماره 65، پاییز امام جمعه، سید مهدی(1380)،«ابتکارات ابن‌سینا در نظریه صدور»، خردنامه صدرا، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، شماره 25، پاییز ــــــــــــــ(1381)، «نارسایی‌های نظریه فیض در فلسفه فارابی و تهذیبیات ابن‌سینا»، نشریه دانشکده الهیات مشهد، شماره 56، تابستان ایمانپور، منصور(1387)، «علم خدا در اندیشه سهروردی»، پژوهش‌های فلسفی- کلامی، قم، دانشگاه قم، سال نهم، شماره 35(پیاپی)، بهار ــــــــــــــ(1389)، «قاعده الواحد و مسئله نخستین افاضه باری تعالی»، خردنامه صدرا، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، شماره60، تابستان بهمنیار(1375)، التحصیل، تصحیح مرتضی مطهری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران تیلور، آلفرد ادوارد(1392)، ارسطو، ترجمه حسن فتحی، تهران، انتشارات حکمت حسن‌زاده آملی، حسن(1391)، دروس شرح اشارات و تنبیهات(نمط هفتم)، قم، آیت اشراق ذبیحی، محمد(1378)، «دیدگاه ابن‌سینا و صدرالمتالهین در باب علم الهی»، پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، قم، دانشگاه قم، دوره 1، شماره 2، زمستان سبزواری، ملا هادی(1413هـ)، شرح المنظومه، ج2/2، تهران، نشر ناب سهروردی، شهاب‌الدین(1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق (المشارع و المطارحات)، ج1، تصحیح هانری کربن، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم(1368)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، ج6، قم، منشورات مصطفوی ــــــــــــــ(1382)، الشواهد الربوبیه، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب طباطبائی، سید محمد حسین(1380)، نهایه الحکمه، ج3، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی طوسی، خواجه نصیرالدین(1375)، شرح الاشارات و التنبیهات (الِاشارات و التنبیهات)، ج2و3، قم، نشر البلاغه الفارابی، ابونصر(1996)، الجمع بین رأیی الحکیمین، مقدمه و شرح علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبه الهلال غزالی، ابوحامد(2008)، تهافت الفلاسفه، با مقدمه و تعلیق صلاح‌الدین الهواری، بیروت، المکتبه العصریه مصباح یزدی، محمد تقی(1395)، شرح الهیات شفاء، ج4، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی مؤمنی، مصطفی(1395)، «تحلیل جایگاه و کارکرد صور مرتسمه در تفکر سینوی»، فصلنامه اندیشه دینی، شیراز، دانشگاه شیراز، دوره 16، شماره 59، تابستان
Meister, Chad(2009), Introducing Philosophy of Religion, London and New York, Routledge | ||
|
Statistics Article View: 479 PDF Download: 355 |
||