میرکمالی, . (2020). تأمین امنیت قضایی در پرتو حق برخورداری متهم از وکیل در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی. Islamic Political Thought, 21(1), 127-150. doi: 10.30497/law.2020.2765
سید علیرضا میرکمالی. "تأمین امنیت قضایی در پرتو حق برخورداری متهم از وکیل در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی". Islamic Political Thought, 21, 1, 2020, 127-150. doi: 10.30497/law.2020.2765
میرکمالی, . (2020). 'تأمین امنیت قضایی در پرتو حق برخورداری متهم از وکیل در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی', Islamic Political Thought, 21(1), pp. 127-150. doi: 10.30497/law.2020.2765
میرکمالی, . تأمین امنیت قضایی در پرتو حق برخورداری متهم از وکیل در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی. Islamic Political Thought, 2020; 21(1): 127-150. doi: 10.30497/law.2020.2765
تأمین امنیت قضایی در پرتو حق برخورداری متهم از وکیل در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی
استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
Receive Date: 30 September 2019,
Revise Date: 25 February 2020,
Accept Date: 10 March 2020
Abstract
امروزه، تأمین امنیت در رأس دغدغه‌های هر نظام حقوقی قرار گرفته است. یکی از ابعاد مهم امنیت که احساس آرامش شهروندان را به دنبال خواهد داشت، تأمین امنیت قضایی است. امنیت قضایی، یعنی در امان بودن ﺟﺎﻥ، ﻣﺎﻝ، ﻧﺎﻣﻮﺱ، ﺁﺯﺍﺩﻱ، حیثیت و حقوق شهروندان ﺍﺯ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎﻭﺯ. سازوکارهای مناسب برای نیل به این مقصود و تأمین امنیت قضایی شهروندان به ویژه متهمین چیست؟ نظام‌های حقوقی ایران و فرانسه در این زمینه، چه گام‌هایی برداشته‌اند و چه اقداماتی تقنینی را پیش‌بینی کرده‌اند؟ تأمین امنیت قضایی در پرتو ضمین اصول دادرسی عادلانه و منصفانه و حضور قضاتی مستقل و بیطرف در مراجع قضایی و رعایت حقوق دفاعی ایشان مانند اصل برائت، حق داشتن وکیل و تفهیم آن حاصل می‌شود. رعایت اصل برائت و پایبندی به آن و حضور وکیل در فرایند کیفری، علاوه بر اینکه به عنوان یاور دادرس شناخته می‌شود در اجرای عدالت نیز سودمند است، مورد توجه نظام حقوقی ایران و فرانسه و در کانون اصلی توجه اسناد بین‌المللی از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر (1948) قرار دارد. مطابق قانون آیین دادرسی کیفری ایران کسی را نباید بدون دلیل کافی برای انتساب اتهام، به عنوان متهم احضار یا جلب کرد. این مقرره به اصل برائت اشاره دارد و تأمین‌کننده امنیت قضایی است که شهروندان میتوانند در پرتو آن خود را از هر گونه پیگرد غیرقانونی در امان دارند و از سوی دیگر در صورت توجه اتهام با برخورداری از یک وکیل به دفاع از خود بپردازد. با توجه به اهمیت وکیل در فرایند دادرسی کیفری، حضور وکیل در تمام مراحل دادرسی در نظام حقوقی ایران و فرانسه پیش‌بینی شده است. در این مقاله، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، نقش «حقوق دفاعی» به ویژه حق برخورداری متهم از وکیل در تأمین «امنیت قضایی» مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد.
امیدی، جلیلی (1383). دکتر آشوری و حقوق دفاعی متهم، علوم جنایی (مجموعه مقالات). تهران: نشر سمت.
پاک‌نیت، مصطفی (1389). جلوه‌های رفتار منصفانه نسبت به بزه دیده در مقررات دادرسی کیفری ایران و سازمان ملل متحد. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
ثقفی کوفی اصفهانی، محمد ( 1355). الغارات. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
حر عاملی، محمد بن حسن (بی تا). وسائل الشیعه الی التحصیل مسائل الشریعه. بی‌جا: نشر دار احیاء التراث العربی، موجود در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم.
خالقی، علی (1393). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. تهران، نشر شهر دانش.
خزانی، منوچهر (1377). فرآیند کیفری. تهران: نشر گنج دانش.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1386). المفردات فی غریب القرآن. قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
رحیمی‌نژاد، اسماعیل (1387). کرامت انسانی در حقوق کیفری. تهران: نشر میزان.
زارعی، محمدحسین (1387)، «امنیت قضایی به مثابه حق». مجله مجلس و پژوهش، (56).
زراعت، عباس (1392). اصول آیین دادرسی کیفری. تهران: نشر مجد.
ساداتی، سیدمحمود (1389). «امنیت قضایی در جمهوری اسلامی ایران». ماهنامه دادرسی، (79).
ساقیان، محمدمهدی (1393). «تحولات حق متهم برداشتن وکیل در مرحله تحت نظر در حقوق ایران و فرانسه». مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، (1).
ساقیان، محمدمهدی (1393). «تقویت حقوق و آزادی‌های متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی آیین دادرسی کیفری 1392». پژوهش حقوق کیفری، (6).
شاملو، باقر (1383). اصل برائت در نظام‌های نوین دادرسی، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از دکتر محمد آشوری). تهران: انتشارات سمت.
شفیع‌زاده، توحید (1392). مطالعه الگوهای دوگانه عدالت کیفری هربرت پارکر، با تکیه بر ارزیابی عدالت کیفری ایران در پرتو آن الگوها. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
طهماسبی، جواد (1396). آیین دادرسی کیفری. تهران: نشر میزان.
عباسی، محمود و جمشیدی، علیرضا ( 1396). گفتارهایی در حقوق شهروندی. تهران: نشر میزان.
علی‌اکبری، رستم؛ کرمی، پدرام و کنجوری، مجتبی (۱۳۹۴). «بررسی مصادیق حقوق دفاعی متهم در قانون جدید آیین دادرسی کیفری». همایش ملی قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392 در بوته نقد، مراغه، انجمن حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه: https://www.civilica.com/Paper-HOGOG01-HOGOG01_086.html
قپانچی، حسام و دانش‌ناری، حمیدرضا (1391). «الگوهای دوگانه فرایند کیفری «کنترل جرم» و «دادرسی منصفانه» آموزه‌های حقوق کیفری». دانشگاه علوم رضوی، (4).
قنبری، حمیرا (1381). اصل برائت و اماره مجرمیت. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
کسسه، آنتونیو (1387). حقوق کیفری بین المللی. مترجمان: زهرا موسوی، حسین پیران و اردشیر امیرارجمند، تهران: نشر جنگل.
ماروین زالمن و لاری سیگل (1378). «دادرسی کیفری به عنوان حق بشر». ترجمه دکتر جلیل امیدی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 44(816).
محقق داماد، سیدمصطفی (1394). اصول فقه. تهران: نشر علوم اسلامی.
مسعودی مقام، اسدالله و حبیب‌زاده، محمدجعفر (1387). مطالعه تطبیقی حق داشتن وکیل مدافع در حقوق کیفری ایران با اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی. مجموعه مقالات همایش علمی حقوقی کاربردی وکیل، دفاع، تحقیقات مقدماتی (انجمن دفاع از حقوق زندانیان)، تهران: نشر گواهان.
مصباحی، کمال‌الدین (1388). حق بهره‌مندی از وکیل با تأکید بر مرحله تحقیقات مقدماتی در پرتو اسناد حقوق بشری و مقایسه با حقوق ایران. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق، تهران، ایران.
مظاهری، امیرمسعود (1385). «مفهوم مداخله وکیل مدافع در تحقیقات مقدماتی». مجله حقوقی دادگستری، (56 و 57).
منصوریان، علی (1387). «حضور تشریفاتی وکیل تسخیری یا حضور حاضر وی». مجله دادرسی، 12(70).
نجفی ابرند آبادی، علی حسین (1391). «رویکرد سزاگرا به کیفر در نظریه لیبرالیسم». مجله تحقیقات حقوقی، 15(114).
نیازپور، امیرحسن (1392). «حق متهمان مبنی بر داشتن وکیل در فرایند کیفری؛ جلوه‌ای از حقوق شهروندی». مجله حقوقی دادگستری، (58).
نیازپور، امیرحسن (1389). «پاسخ‌های عدالت کیفری ایران به بزهکاری اطفال». فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، 89(14).
هاشمی، سیدمحمد (1384). بررسی انصاف و عدالت از دیدگاه قانون اساسی جمهوری اسلامی، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت. تهران: نشر گرایش.
هاشمی، سیدمحمد (1387). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات میزان.
Leffler, Melryn p (1984). The American conception of National security and the Beginnings of cold war, 1945-48, American Historical Review 89(2). Pp. 246-81.
منابع فرانسوی:
Guinchard, S., et Buisson, J., procedure penale. 8ed. Paris (2012).
Lazerges . ch. (2000). Le Renforcement de la Presomption d’Innocence et les Droits des Victimes, A.P.C.n 22.
Pradel , J. (2001). Les personnes suspects ou poursuivies aores la loi du 15 juin 2000, Dalloz, N. 14.
Pradel, J. (1995). La protection de la pesonne en France depuis en France depuis les reformes de procedure penale en 1993, in. la Revue juridiaue themis, n1.
