1دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران.
2دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران
Receive Date: 29 October 2019,
Revise Date: 16 February 2020,
Accept Date: 20 February 2020
Abstract
تفسیر، روش علم حقوق است و خود زیرشاخه‌هایی دارد. هر یک از این خرده‌روش‌ها دارای مبانی‌ای هستند و از ابزار و فنونی استفاده می‌کنند که با مبانی مذکور سازگاری داشته باشد. یکی از این خرده‌روش‌ها در علم حقوق، روش تفسیر نظام‌مند است. مبنای اصلی این روش تفسیری، تفسیر بخشی از متن بر اساس سایر بخش‌ها است، به نحوی که انسجام و یکپارچگی متن حفظ شود. یکی از فکرافزارهایی که در این روش به‌کار می‌رود، استنتاج بهترین تبیین است. این شیوه استدلالی از سه مرحله گذر می‌کند: ابتدا قرائن و شواهد را مشاهده می‌کند؛ سپس جهت توضیح و تبیین آن قرائن، حدس‌ها و فرضیه‌هایی ارائه می‌دهد و در نهایت از میان این فرضیات رقیب، بهترین فرضیه را انتخاب می‌کند. منظور از بهترین فرضیه، فرضیه‌ای است که توان توضیح بیشترین قرائن را داشته باشد و از پیچیدگی کم‌تری برخوردار بوده و با نظام حقوقی نیز سازگار باشد. این روش استدلالی، علی‌رغم ناشناخته بودن نامش، در علم حقوق بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر می‌کوشد این شیوه استدلالی را به لحاظ منطقی توضیح دهد و جایگاه آن را در علم حقوق تحلیل نماید و با ارائه مثال‌هایی عینی، نحوه کاربرد آن را روشن‌تر کند.
اسکینی، ربیعا (1389). حقوق شرکت‌های تجاری. تهران: انتشارات سمت.
اعتمادالاسلامی بختیاری، سیدمحمدمهدی و موسوی کریمی، میرسعید (1396). «واکاوی ملاک‌های احتمالاتی در استنتاج بهترین تبیین». فصلنامه منطق‌پژوهی، سال هشتم، (2).
پاسبان، محمدرضا (1395). حقوق شرکت‌های تجاری. تهران: انتشارات سمت.
جعفری‌تبار، حسن (1396). دیو در شیشه (فلسفه رویه قضایی). تهران: نشر نگاه معاصر.
حمداللهی اسکویی، احمد (1391). «جایگاه منطق در تقسیم‌بندی علوم ارسطو». مجله پژوهش‌های فلسفی دانشگاه تبریز، سال ششم، (10).
خوانساری، محمد (1383). منطق صوری. تهران: انتشارات آگاه.
رضایی، رحمت‌الله (1383). «استنتاج معطوف به بهترین تبیین و توجیه گزاره‌های مربوط به عالم خارج». مجله معرفت فلسفی، سال دوم، (2).
ستوده تهرانی، حسن (1391). حقوق تجارت. تهران: نشر دادگستر.
سیمایی‌صراف، حسین (1393). قیاس در استدلال حقوقی؛ مطالعه تطبیقی در فقه، نظام حقوقی ایران و کامن‌لا. تهران: انتشارات شهر دانش.
سیمایی‌صراف، حسین (1397). حقوق ورشکستگی و تصفیه اموال ورشکسته. تهران: انتشارات میزان.
لیتل، دانیل (1392). تبیین در علوم اجتماعی. ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات صراط.
محمدی، اصغر؛ کاوندی، سحر و فتح‌زاده، حسن (1393)، «نقد روایت سوئینبرن از برهان غایت‌شناختی». مجله پژوهش‌های علم و دین، سال پنجم، (1).
مردیها، مرتضی (1395). «معنا و مبنای تبیین در علوم اجتماعی». فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 8(4).
مظفر، محمدرضا (1378). منطق. ترجمه علی شیروانی، قم: انتشارات دارالعلم.
ملکیان، مصطفی (7/4/1398)، درس‌گفتار روش‌شناسی تحقیق در علوم انسانی، به نشانی: 3danet.ir.
نباتی، فرشته (1385). «مقایسه‌ای میان استنتاج بهترین تبیین و حدس». مجله حکمت سینوی، (35).
نصیری، منصور (1390). «رابطه فرضیه‌ربایی با استقراء و حدس». مجله نقد و نظر، سال شانزدهم، (1).
نصیری، منصور (1395). «استنتاج بهترین تبیین و مسئله توصیف استدلال‌های استقرایی؛ بررسی دیدگاه لیپتون». فصلنامه نقد و نظر، سال بیست‌ویکم، (4).
Amaya, Amalia (2016). "Inference to the best explanation". Legal evidence and proof; statistics stories logic, Edited by Hendrik Kaptein,Henry Prakken and Bart Verheij, New York: Routledge.
Dawes, Gregory W. (2013). "Belief is not the issue: a defense on inference to the best explanation". Ration; An international journal of analytic philosophy, v. 26.
Lipton, peter (2004). Inference to the best explanation. London, Routledge.
Schupbach, Jonah N. (2017). "Inference to the best explanation, cleaned up and make respectable". Best explanation, New Essays on inference to the best explanation, Edited by Kevin McCain and ted Poston, Oxford: Oxford university press.
Walton, Douglas (2005). Abductive Reasoning. Alabama: The University of Alabama Press.
