علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود
پژوهشنامه حقوق اسلامی
Article 2 , Volume 21, Issue 1 - Serial Number 51 , February 1399, Pages 1-20 444.79 K )
Document Type: مقاله پژوهشی
DOI: 10.30497/law.2020.2760 Author
مهدی حسن‌زاده*
Receive Date : 06 December 2019 ,
Revise Date : 15 February 2020 ,
Accept Date : 20 February 2020
Abstract شهادت شهود از ادله‌ای است که با جمع بودن شرایط شرعی و قانونی آن، سبب اثبات موضوع دعوا می شود و بر قاضی تحمیل می‌گردد و اعتبار آن مشروط به حصول علم و قناعت وجدان قاضی نیست. با وجود این، منوط بودن آن به عدم علم قاضی به خلاف واقع بودن آن، محل بحث است و تحقیق در این زمینه نشان می‌دهد؛ در فقه، علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود، سبب بی‌اعتباری آن و لزوم اجتناب از صدور رأی بر اساس آن می‌شود. قانون مدنی ما نیز این مطلب را پذیرفته و در ماده 1319 بیان کرده است. در عین حال، در خصوص اثر حصول علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود پس از صدور رأی، وضعیت در فقه و حقوق یکسان نیست و با وجود تاکید بر لزوم نقض رأی در چنین حالتی در فقه، نقض رأی در این حالت در حقوق، مقید به شرایط، مهلت‌ها و احکام مربوط به شکایت از آراء است. Keywords
شهادت (گواهی) ; علم قاضی ; شهادت خلاف واقع ; شهادت کذب (شهادت زور)
References
امامی، سیدحسن (بی‌تا)، حقوق مدنی . تهران: انتشارات ابوریحان. انصاری، مرتضی (1409ق)، القضاء الاسلامی (بقلم: المیرزا حسین قلی). بی‌جا: المؤسسه الاسلامیه للنشر. انصاری، مرتضی (1415ق)، القضاء و الشهادات . قم: لجنه تحقیق تراث الشیخ الاعظم، الطبعة الاولی. تبریزی ، میرزا جواد (1415ق)، اسس القضاء و الشهادة . بی‌جا: مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السلام)، الطبعة الاولی. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع . تهران: مکتبة الصدوق، الطبعة السادسة. رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق)، کتاب القضاء . قم: مطبعة الخیام. شهید اول، محمد بن مکی (1368)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة . قم: دار‌الفکر. شهید اول، محمد بن مکی (1403ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة . قم: دارالهادی للمطبوعات. شیخ‌نیا، امیرحسین (1375)، ادله اثبات دعوی . تهران: شرکت سهامی انتشار. صاحب جواهر، محمدحسن (1398)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام . الطبعة السادسة، تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة. صاحب جواهر، محمدحسن (1400ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام . تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة. صدرزاده افشار، سیدمحسن (1385)، ادله اثبات دعوی در حقوق ایران . بی‌جا: مرکز نشر دانشگاهی.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1378)، العروة الوثقی . تهران: مطبعة الحیدری.
طباطبایی، سیدعلی (1404ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل . قم: مؤسسة آل‌البیت (علیهم‌السلام) للطباعة و النشر، چاپ سنگی.طرابلسی، عبدالعزیز بن البراج (1406ق)، المهذب . قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
طوسی، ابی جعفر محمد بن جمال الدین (بی‌تا)، المبسوط فی فقه الامامیة . بی‌جا: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة. عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (بی‌تا)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام . قم: مکتبة بصیرتی، چاپ سنگی. علامه حلی، حسن بن یوسف (1348)، تبصرۀالمتعلمین فی احکام الدین . تهران: کتابفروشی اسلامیه. علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان . قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی. علامه حلی، حسن بن یوسف (1417ق)، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة . قم: مکتب الاعلام الاسلامی مرکز النشر، الطبعة الاولی. علامه حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا)، قواعد الاحکام . قم: منشورات الرضی. فیض کاشانی، محمدمحسن (1401ق)، مفاتیح الشرایع . قم: مجمع الذخائر الاسلامیۀ. گلدوزیان، ایرج (1384)، ادله اثبات دعوا . تهران: نشر میزان. مامقانی، عبدالله (بی‌تا)، مناهج المتقین فی فقه ائمۀ الحق و الیقین (چاپ سنگی). بی‌جا: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث. محقق حلی، جعفر بن حسن (1415ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام . بی‌جا: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی. محقق حلی، جعفر بن حسن (بی‌تا)، المختصر النافع فی فقه الامامیه . مصر: دارالکتاب العربی. محقق داماد، سیدمصطفی (1383)، قواعد فقه 3 (بخش قضایی) . تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.مدنی، سیدجلال‌الدین (1374)، ادله اثبات دعوا . تهران: کتابخانه گنج دانش.
مدنی، سیدجلال‌الدین (1375)، آیین دادرسی مدنی . تهران: کتابخانه گنج دانش. مطهری، احمد (1400ق)، مستند تحریر الوسیله (کتاب القضاء) . قم: مطبعه الخیام. مغنیه، محمدجواد (بی‌تا)، فقه الامام جعفر الصادق (علیه‌السلام) . قم: انتشارات قدس محمدی. موسوی بجنوردی، سیدمیرزاحسن (بی‌تا)، القواعد الفقهیه . قم: دارالکتب العلمیه. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1405ق)، کتاب الشهادات (تقریرات بقلم: السید علی الحسینی المیلانی). قم: الناشر: المولف، المطبعة سیدالشهداء (علیه‌السلام)، الطبعة الاولی. نراقی، مولی احمد (1405ق)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة . قم: منشورات مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی نجفی. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1423ق)، قراءات فقهیة معاصرة . قم: مؤسسة المعارف الفقه الاسلامی، الطبعة الاولی. یوسفی، حسن بن ابی‌طالب (الفاضل الآبی) (1410ق)، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع . الطبعه الاولی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
Statistics
Article View: 1,459
PDF Download: 947
