News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,346 |
| PDF Download | 5,345,442 |
بررسی فاعل و قابل بودن ذات خداوند نسبت به صورت‌های علمی موجودات از دیدگاه ابن‌سینا با تأملی در قاعدۀ وحدت جهت فعل و قبول در بسائط | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 12, Volume 17, Issue 2 - Serial Number 34, August 1398, Pages 249-268 PDF (592.03 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2020.2746 | ||
| Author | ||
| سیدمحمد انتظام* | ||
| دانشیار گروه فلسفه، دانشکده فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران | ||
| Receive Date: 11 June 2019, Revise Date: 16 December 2019, Accept Date: 25 December 2019 | ||
| Abstract | ||
| ابن‌سینا ذات خداوند را فاعل و قابل صورت‌های علمی موجودات دانسته و آن را از مصادیق وحدت جهت فعل و قبول در موجودات بسیط نسبت به لوازمشان برمی‌شمارد. در این مقاله، نخست قاعدۀ وحدت جهت فعل و قبول را در بسائط توضیح داده‌ایم و سپس، با تطبیق آن بر تفسیرهای سه‌گانۀ نسبت ذات خداوند با صورت‌های علمی موجودات، نشان داده‌ایم که در هر یک از این تفسیرها معنایی خاص از فاعل و قابل بودن خداوند باید اراده شود. قبول صورت‌های علمی از ناحیۀ ذات در تفسیر شیخ اشراق به معنای قبول انفعالی، و در تفسیر ملاصدرا به معنای اتصاف، و در تفسیری دیگر به معنای عدم انفکاک از ذات تلقی شده است. وحدت فعل و قبول در هر یک از تفسیرهای سه‌گانه اشکالات و لوازمی دارد که به آنها اشاره شده است. تفسیر نخست مستلزم اجتماع دو جهت فعل و قبول در ذات است؛ تفسیر دوم تنها با وحدت و عینت صورت‌های علمی و ذات و اتحاد عقل و عاقل و معقول قابل توجیه است؛ و مطابق تفسیر سوم تعبیر از ذات به قابل صورت‌های علمی وجهی ندارد. | ||
| Keywords | ||
| علم پیشین خداوند به موجودات; لوازم خداوند; وحدت فاعل و قابل; ابن‌سینا | ||
| References | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1363. المبدأ و المعاد. تحقیق عبدالله نورانی. تهران: موسسۀ مطالعات اسلامی. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1371. المباحثات. تحقیق محسن بیدارفر. قم: بیدار. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1375. الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1400 ق. رسائل ابن‌سینا. قم: بیدار. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404ـ‌الف ق. الشفاء (الهیات). تحقیق سعید زائد. قم: کتابخانۀ آیة‌الله نجفی مرعشی. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404ـ‌ب ق. التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. 1404ـ‌ج ق. الشفاء (المنطق). تحقیق سعید زائد. قم: کتابخانۀ آیة‌الله نجفی مرعشی. بهمنیار، ابن مرزبان. 1375. التحصیل. تحقیق مرتضی مطهری. تهران: دانشگاه تهران. رازی، فخرالدین. 1411 ق. المباحث المشرقیة. قم: بیدار. سبزواری، ملاهادی. 1981 م. التعلیقه علی الاسفار. بیروت: دار احیاء التراث. سهروردی، شهاب الدین. 1375. مجموعه مصنفات. تحقیق هانری کربن و سید حسین نصر. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. علوی عاملی، سید احمد. 1376. شرح قبسات. تحقیق حامد ناجی اصفهانی. تهران: موسسۀ مطالعات اسلامی. مصباح یزدی، محمدتقی، 1395. شرح الهیات شفا، ج. 4. تحقیق و نگارش عبدالجواد ابراهیمی‌فر. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1313 ق. شرح هدایة الاثیریة. تحقیق محمد مصطفی فولادکار. بیروت: موسسة التاریخ العربی. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1354. المبدأ و المعاد. تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1360. شواهد الربوبیة. تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: دانشگاه. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. 1981 م. اسفار. بیروت: دار احیاء التراث. میرداماد، محمدباقر. 1367. القبسات. به کوشش دکتر مهدی محقق و دیگران. تهران: دانشگاه تهران. میرداماد، محمدباقر. 1376. تقویم الایمان. تحقیق علی اوجبی. تهران، موسسۀ مطالعات اسلامی. | ||
|
Statistics Article View: 942 PDF Download: 839 |
||