News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 513 |
| Number of Articles | 4,443 |
| Article View | 8,498,925 |
| PDF Download | 4,503,715 |
اعتبار‌سنجی حدیث دالّ بر تطابق آیۀ «کهیعص» با واقعۀ عاشورا | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| Article 2, Volume 13, Issue 2 - Serial Number 26, January 1399, Pages 25-51 PDF (314.25 K) | ||
| Document Type: علمی - پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/quran.2020.2710 | ||
| Authors | ||
| شادی نفیسی* 1; شیوا تجار2 | ||
| 1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه تهران، ایران. | ||
| 2کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه تهران، ایران. | ||
| Receive Date: 20 July 2019, Revise Date: 16 February 2020, Accept Date: 20 February 2020 | ||
| Abstract | ||
| حدیثی از حضرت ولی‌عصر(عج) در تفسیر آیۀ مبارکه «کهیعص» از قول خداوند ذکر شده است که طبق آن، کاف اشاره‌‌ای به کربلا، هاء، رمز هلاک عترت، یاء، اشاره به نام یزید ظالم، عین، اشاره به عطش و صاد، نشانۀ صبر امام حسین(ع) است. این حدیث در دو منبع حدیثی قرون 4 و۵ هجری با دو سند مختلف و در قالب سؤالی که سعد بن عبدالله قمی از حضرت ولی‌عصر(عج) پرسیده است، گزارش شده است. ابن شهرآشوب نیز حدیث را در قالب سؤال شخصی با نام اسحاق الاحمر از آن حضرت و بدون ذکر سند کامل روایت کرده است. اعتبار سنجی منابع حدیث گویای عدم اعتبار یکی از منابع است. بررسی سندی حدیث وجود راویان مجهول و یا منتسب به غلو را در آن نشان می‌دهد. بر متن حدیث، نقدهایی همچون تعارض با گزارشات تاریخی، غرابت با شأن امام، عدم مناسبت واژگان ذکر شده در تفسیر آیه با فرهنگ قرآن و دیگر روایات تفسیری آیه مورد نظر و عدم ذکر حدیث در کتب تفسیری معتبر از متقدمین بر آن وارد است. نتیجه بررسی‌های انجام گرفته تا حد زیادی از اعتبار این حدیث می‌کاهد. عدم توجه به نقل احادیثی این چنین در بیان اهمیت حادثه روز عاشورا، بدون شک سبب کدورت آینۀ زلال عقاید پاک شیعه می‌گردد. | ||
| Keywords | ||
| نقد حدیث; کهیعص; عاشورا; امام حسین(ع); سعد بن عبدالله اشعری; دلائل الامامه | ||
| References | ||
|
قرآن کریم. آقا بزرگ تهرانی، محمد حسن (1403ق)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء. ابن ابی الحدید، عبد الحمید ابن هبه الله (1404)، شرح نهج البلاغه لابن ابی الحدید، مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی. ابن بابویه، محمد بن علی (1378ق)، عیون اخبار الرضا(ع)، مصحح: مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان. ابن بابویه، محمد بن على (1395ق)، کمال الدین و تمام النعمه، مصحح: علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیه. ابن بابویه، محمد بن علی (1380ش)، کمال الدین و تمام النعمه، مترجم: منصور پهلوان، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: دارالحدیث. ابن بابویه، محمد بن علی (1403ق)، معانی الاخبار، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ابن بابویه، محمد بن علی (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. ابن داود، حسن بن علی (ق1383)، رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی (1379ق)، مناقب آل ابیطالب علیهم السلام، قم: علامه. ابن طاووس، علی بن موسی (1411ق)، المجتنی من الدعاء المجتبی، تصحیح: ابوطالب کرمانی و محمد حسن محرر، قم: دار الذخائر. ابن طاووس، علی بن موسی (1409ق)، اقبال الاعمال، تهران: دارالکب الاسلامیه. ابن غضائری، احمد بن حسبن (1364ق)، رجال ابن غضائری، قم: موسسه اسماعیلیان. استرآبادی، علی (1409)، تأویل الایات الظاهره فی فضائل العترة الطاهرة، قم: موسسه النشر الاسلامی. اشکوری، محمد بن علی (1373ش)، تفسیر شریف لاهیجی، تهران: دفتر نشر داد. اصفهانی، محد حسین (1366ش)، مجد البیان فی تفسیر القرآن، تهران: موسسه البعثه. امین، سید محسن (بی تا)، اعیان الشیعه، بیروت: دار التعارف للمطبوعات. انصاری، حسن (1393)، متن شیعی مجعول و منسوب به محمد بن جریر طبری، برگرفته از: http://ansari.kateban.com/post/2166 باقری، حمید (1396)، «الکافی و روایات اسحاق بن محمد احمر نخعی، تلاشی برای شناسایی منابع کلینی در نقل روایات اسحاق»، رهیافتهایی در علوم قرآن و حدیث، سال 49، شماره 1. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1411)، حلیة الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار علیهم السلام، قم: موسسه معارف الاسلامیه. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1413)، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان (1374ش)، البرهان فی علوم القرآن، مصحح: قسم الدراسات الاسلامیه موسسه بعثت، قم: موسسه بعثت. بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله (1413)، عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال (مستدرک سیده النساء الی الامام جواد)، مصحح: محمد باقر موحد ابطحی اصفهانی، قم: موسسه الامام المهدی عجل الهه تعالی فرجه الشریف. بهاء الدین نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم (1360ش)، منتخب الانوار المضیئه فی ذکر القائم الحجه علیه السلام، قم: مطبعه الخیام. پاک نیا، عبد الکریم (1387)، «احمد بن اسحاق نماینده ویژه امام حسن عسکری(ع)»، مبلغان، شماره۱۰۲. جزایری، نعمت الله بن عبدالله (1388ش)، عقود المرجان فی تفسیر القرآن، قم: نور وحی. جزایری، نعمت الله بن عبدالله (1404)، النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی. جزایری، نعمت الله بن عبدالله (1427)، ریاض الابرار فی مناقب الائمه الاطهار، بیروت: موسسه التاریخ العربی. جزایری، نور الدین (1377)، ویژگیهای حضرت زینب (س) (خصایص الزینبیه)، محقق: ناصر باقری بیدهندی، قم: انتشارات مسجد جمکران. جوادی آملی، عبدالله (1389)، تسنیم، قم: اسراء. حائری تهرانی، علی (1338ش)، مقتنیات الدرر، تهران: دارالکتب الاسلامیه. حلی، حسن بن یوسف (1411)، رجال علامه حلی، قم: دارالذخائر. خصیبی، حسین بن حمدان (1419)، الهدایة الکبری، بیروت: البلاغ. خمینی، سید مصطفی (1418)، تفسیر القرآن الکریم (مصطفی خمینی)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. خویی، ابوالقاسم (1410)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم: مرکز نشر آثار شیعه. دیلمی، حسن بن محمد (1412)، ارشاد القلوب الی الصواب، قم: الشریف الرضی. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، مفردات الفاظ قرآن، بیروت: دار القلم. ربیع نتاج، سید علی اکبر؛ حسینی امین، سید مرتضی (1395)، «فهم و تحلیل روایات تاویل آیه «کهیعص» به واقعه کربلا»، مطالعات فهم حدیث، دوره 3، شماره 5. سلطان علی شاه، سلطان محم بن حیدر (1408ق)، بیان السعادة فی مقامات العباده، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. سید رضی (بی تا)، نهج البلاغه، به تصحیح: صبحی صالح، قم: دارالهجره. سیوطی، عبد الرحمن ابن ابی بکر (1404)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی. شامی، یوسف بن حاتم (1420)، الدر النظیم فی مناقب الائمه اللهامیم، قم: جامعه مدرسین. شوشتری، محمد تقی (1401ق)، الاخبار الدخیله، تهران: حیدری. شوشتری، محمد تقی (1415ق). قاموس الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. صادقی تهرانی، محمد (1406)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی. صفری فروشانی، نعمت الله (1384)، «محمد بن جریر طبری آملی و دلائل الإمامة»، علوم حدیث، سال دهم، ش۳۷و۳۸. طباطبائی، سید محمد حسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. طبرسی، احمد بن علی (1403)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تصحیح: محمد باقرخرسان، مشهد: نشر مرتضی. طبری آملی صغیر، محمدبن جریر بن رستم (1413)، دلائل الامامه، تصحیح: قسم الدراسات الاسلامیه موسسه بعثه، قم: موسسه بعثت. طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم (1427)، نوادر المعجزات فی مناقب الائمة الهداة علیهم السلام، قم: دلیل ما. طبسی، نجم الدین (1382)، «کاوشی در خبر سعدبن عبدالله (اشعری) قمی»، فصلنامه انتظار، سال3، شماره10. طبسی، نجم الدین (1383)، «کاوشی در خبر سعدبن عبدالله (اشعری) قمی»، فصلنامه انتظار، سال 4، شماره 11و 12. طوسی، محمد بن الحسن (1411ق-الف)، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، بیروت: موسسه فقه الشیعه. طوسی، محمد بن حسن (1411ق-ب)، الغیبه، محققان: عبادالله طهرانی و علی احمد ناصح، قم: موسسه المعارف الاسلامیه. طوسی، محمد بن حسن (1381ق)، رجال شیخ طوسی، نجف: انتشارات حیدریه. طوسی، محمد بن حسن (بی تا)، الفهرست، نجف: المکتبه المرتضویه. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان. رضوان، عمر بن ابراهیم (بی تا)، آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره، ریاض: دارالطیبه. فیض کاشانی، ملا محسن (1415ق)، تفسیر الصافی، تهران: الصدر. قرشی، سید علی اکبر (1371ش)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه. قمی، عباس (1414)، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، قم: نشر اسوه. قمی، علی بن ابراهیم (1404ق)، تفسیر القمی، تصحیح: طیب موسوی جزائری،قم: دار الکتاب. قمی مشهدی، محمدبن محمد رضا (1368ش)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. کاشانی، محمد بن مرتضی (1410)، تفسیر المعین، قم: کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی. کشی، محمد بن عمر(1348ش)، رجال الکشی، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه. مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل (1374ش)، تنقیح المقال فی احوال الرجال، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث. مامقانی، عبدالله (1381ش)، تنقیح المقال فی علم الرجال، محققان: محمدرضا و محی الدین مامقانی، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی. مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى (1406)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق: حسین موسوى کرمانى، علی پناه اشتهاردی، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور. محلاتی، ذبیح الله (بی تا)، ریاحین الشریعه در ترجمه دانشمندان بانوان شیعه، تهران: دار الکتب الاسلامیه. مدرسی، محمد تقی (1419ق)، من هدی القرآن، تهران: دار محبی الحسین. مسعودی، علی بن حسین (1384)، اثبات الوصیه للامام علی بن ابیطالب، قم: انصاریان. معرفت، محمد هادی (1387ش)، التفسیر الاثری الجامع، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید. معروف الحسنی، هاشم (1372)، احادیث ساختگی، ترجمه: حسین صابری، مشهد: آستان قدس رضوی. مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة. نجاشی، احمد بن علی بن احمد (1407ق)، رجال النجاشی، قم: انتشارات جامعه مدرسین. نقدی، جعفر (1343)، زینب کبری، قم: چاپخانه طبع کتاب. نوری، حسین بن محمد تقی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، محقق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام. نهاوندی، محمد (1386 ش)، نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: موسسه البعثه.
| ||
|
Statistics Article View: 884 PDF Download: 630 |
||