
Number of Journals | 20 |
Number of Issues | 509 |
Number of Articles | 4,399 |
Article View | 8,257,526 |
PDF Download | 4,252,159 |
فرایند نظریهپردازی قرآنی در حوزه تفسیر موضوعی | ||
مطالعات قرآن و حدیث | ||
Article 8, Volume 13, Issue 1 - Serial Number 25, July 1398, Pages 189-217 PDF (412.72 K) | ||
Document Type: علمی - پژوهشی | ||
DOI: 10.30497/quran.2019.2573 | ||
Author | ||
مصطفی کریمی* | ||
استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن مؤسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران | ||
Receive Date: 23 May 2019, Revise Date: 15 July 2019, Accept Date: 31 August 2019 | ||
Abstract | ||
قرآن کریم،کاملترین برنامهخداوند برای بشریت بوده وپیشرفت وسعادت انسانهادرسایه بهرهمندی از هدایت آن است. برای بهرهمندی از هدایت قرآن بهدست آوردن نظر آن ضروری است.کشفنظر قرآن منوط به آشنایی با فرایند درست نظریهپردازی قرآنی و طی مراحل آن است. این تحقیق با هدف فراهمسازی زمینه استخراج صحیح نظریه قرآن در مسائل مختلف، فرایند نظریهپردازی قرآنی را بررسی میکند. گردآوری اطلاعات به روش مطالعهکتابخانهای و فیشبرداری و پردازش به روش توصیفی و تحلیلی است. بررسی نشان میدهد،فرایند نظریهپردازی قرآنی دوازده مرحله دارد کهعبارتند از:انتخاب مسئله، ایضاح مفاهیم کلیدی مسأله، تهیهساختار، آگاهی از پیشینه ودستاوردهایبشری درباره مسأله، بهدستآوردن دیدگاههای مهمدر مسئله، مطالعه اکتشافیقرآن و استخراج آیات، ارائه فرضیه، دستهبندی و مرتب کردن آیات، تفسیر آیاتگردآوری شده در جایگاه خود، مشخص کردن حد دلالت آیات، استخراج نظریه، ارزیابی نظریه. | ||
Keywords | ||
نظریهپردازی قرآنی; تفسیر موضوعی; فرایند نظریهپردازی; مراحل نظریهپردازی; تولید علوم انسانی ـ اسلامی | ||
References | ||
قرآن کریم. نهج البلاغه. آخوند خراسانى، محمد کاظم، (1409ق)، کفایة الأصول، قم: الموسسة آل البیت علیهم السلام. ابن ابى الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، (1404ق)، شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. ابن بابویه، محمد بن علی، (1398ق)، التوحید، قم: جامعه انتشارات مدرسین حوزه علمیه قم. اسعدی، محمد، (1385ش)، سایهها و لایههای معنایی: درآمدی بر «نظریه معناشناسی مستقل فرازهای قرآنی درپرتو روایات تفسیری»، قم: بوستان کتاب. ایزوتسو، توشیهیکو، (1381ش)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامى انتشار. بابایی، علی اکبر، (1381ش)، مکاتب تفسیری، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه. بابایی، علی اکبر، (1394ش)، قواعد تفسیر، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بازرگان، مهدی، (1377ش)، سر تحول قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار. بستان، حسین، (1390ش)، به سوی علم دینی؛ روش بهرهگیری از متون دینی در علوم اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. توسلی، غلام عباس، (۱۳۸۷ش) نظریههای جامعهشناسی، تهران: سمت. تونى، عبدالله بن محمد، (1415ق)، الوافیة فی أصول الفقه، قم: مجمع الفکر الاسلامی. جوادی آملی، عبدلله، (1377ش)، شریعت در آینه معرفت، قم: مرکز نشر اسراء. حائرى اصفهانى، محمدحسین بن عبدالرحیم، (1404ق)، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه. حرّ عاملى، محمّدبن حسن، (1414ق)، وسائل الشیعه، بیروت: داراحیاء التراث العربى. حسنزاده، رمضان، (1386ش)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: ساوالان. حلى، حسن بن یوسف، (1425ق)، نهایة الوصول الى علم الأصول، قم: موسسه الامام الصادق(ع). خمینى، روح الله، (1375ش) التعادل و الترجیح، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). دانایی فرد، حسن، (1388ش)، «روششناسی عمومی نظریهپردازی»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، شماره 15، صص7 – 32. الدراز، محمد عبدالله، (1394ق)، النبأ العظیم، کویت: دارالقلم. درزی، قاسم؛ فرامرز قراملکی، احد؛ پهلوان، منصور، (1392ش)، «گونهشناسی مطالعات میانرشتهای در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات میان رشتهای در علوم انسانی، دوره پنجم، شماره 4، صص73-102. رجبی، محمود، (1383ش)، روش تفسیرقرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. رضایی اصفهانی، محمدعلی، (1388ش)، «شیوههای تفسیر موضوعی قرآن کریم»، مجله پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 6، صص 32-37 . رفیعپور، فرامرز، (1347ش)، کند و کاو و پنداشتهها، تهران: شرکت سهامی انتشار. زرقانی، محمد عبدالعظیم، (1408ق)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دارالفکر. زرکشی، محمد، (بیتا)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفة. سعید، عبدالستار فتح الله، (1411ق)، المدخل الی التفسیرالموضوعی، القاهره: دارالتوزیع و النشر الاسلامیة. سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، (بیتا)، المزهر فى علوم اللغة و انواعها، بیروت: دارالفکر. سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، (بیتا)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: منشورات شریف رضی. سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، (بیتا)، البهجة المرضیة على الفیة ابن مالک، قم: اسماعیلیان. شریف الرضى، محمد بن حسین، (1406ق)، حقائق التأویل فی متشابه التنزیل، شارح: محمدرضا آل کاشف الغطاء، بیروت: دار الأضواء. صدر، سید محمد باقر، (1421ق)، المدرسة القرانیة، بیروت: مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیة للشهید صدر. طباطبایی، سید محمد حسین، ( 1353ش)، قرآن در اسلام، تهران: دارالکتب الاسلامیة. طباطبایی، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزه علمیه قم. طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، (1408ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه. طوسی، محمد بن حسن، (1409ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مکتبة اعلام الاسلامی. عمری، احمد جمال، ( 1406ق)، دراسات فی التفسیر الموضوعی للقصص القرآن، قاهر: مکتبة الخانچی. عوده، خلیل عوده، (1405ق)، التطور الدلالی بین لغة الشعر الجاهلی و لغة القرآن، اردن: مکتبة المنار. غروی، محمد حسین، (1374ش)، نهایة الدرایة، قم: انتشارات سید الشهداء. فتحی، علی، (1385ش)، «تفسیر موضوعی و مراحل آن»، فصلنامه معرفت، شماره 107، صص 97- 104. فراء، یحیى بن زیاد، (1980م)، معانى القرآن، محقق: محمد على نجار و احمد یوسف نجاتى، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب. فرامرز قراملکی، احد، (۱۳۸۰ش)، روششناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی. قاضی زاده، کاظم، (1386ش) روششناسی تفسیر موضوعی، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث. قراملکی، احد فرامرز، (1380ش) روش شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی. قراملکی، احد فرامرز، (1388ش)، اصول و فنون پژوه درگستره دین پژوهی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. قمى، على بن ابراهیم، (1367ش)، تفسیر قمى، تحقیق سید طیب موسوى جزایرى، قم: دار الکتاب. کریمی، مصطفی، (1389ش)، «ماهیت تفسیر موضوعی»، مجله قرآن شناخت، شماره 6، صص 45-63. کریمی، مصطفی، (1388ش)، «موانع و آسیبهای غیر معرفتی تفسیر قرآن»، مجله معرفت، شماره 143، صص33- 53. کرلینجر، فردیک نیکلز، (1374ش)، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمة دکتر حسن پاشاشریفی و دکتر جعفر نجفی زند، تهران: آوای نور. کریمی، مصطفی، (1386ش)، وحی شناسی، قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی. کریمی، مصطفی، (1390ش)، جامعیت قرآن کریم؛ پژوهشی در قلمرو قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. کلینى، محمّد بن یعقوب، (1367ش)، الکافى، تهران: دارالکتب الاسلامیة. محمدی، علی، (1385ش)، شرح کفایة الاصول، قم: الامام الحسن بن علی (ع). مرادی زنجانی، حسین؛ لسانی فشارکی، محمد علی، (1385ش)، روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، زنجان: انتشارات قلم مهر. مسلم بن حجاج، ابوالحسن، (1407ق)، صحیح مسلم، بیروت: مؤسسة عزالدین. مسلم، مصطفی، (1421ق)، مباحث فی التفسیرالموضوعی، دمشق: دارالقلم. مصباح یزدی، محمدتقی، (1381ش)، فلسفه اخلاق، تحقیق احمد حسین شریفی، تهران: موسسة انتشارات امیرکبیر. مطهری، مرتضی، (1384ش)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا. مظفر، محمّدرضا، (1388ق)، المنطق، النجف: مطبعة النعمان. مظفّر، محمّدرضا، (1408ق)، اصول الفقه، قم: اسماعیلیان. معرفت، محمد هادی، (۱۳۷۵ش)، تاریخ قرآن، تهران: سمت. معرفت، محمد هادی، (۱۴۲۳ق)، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم: موسسه التمهید. معرفت، محمد هادی، (1429ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه التمهید. المعی، زاهر بن عواض، (1، 1405ق)، دراسات فى التفسیر الموضوعى للقرآن الکریم، ریاض: مطابع الفرزدق. مفید، محمّد بن النعمان، (1413ق)، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: المؤتمر العالی لالفیة اشیخ المفید. موسوی نسب، سید محمد صادق، (1390ش)، «فرضیه؛ کجا لازم است؟»، مجله پژوهش، سال 3، شماره 2، صص 5ـ 14. نائینى، محمد حسین، (1376ش)، فوائد الاُصول، تقریرات محمد کاظم خراسانى، قم: جامعة مدرسین حوزه علمیه قم. هومن، حیدرعلی، (1384ش)، شناخت روش علمی در علوم رفتاری (پایههای پژوهش)، تهران: پیک فرهنگ. یزدى، محمد کاظم، (1426ق) التعارض، قم: موسسه انتشارات مدین. | ||
Statistics Article View: 633 PDF Download: 533 |