News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 508 |
| Number of Articles | 4,392 |
| Article View | 8,241,465 |
| PDF Download | 4,233,080 |
ارزیابی انتقادی استدلال انتفاء بر حسن و قبح عقلی | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 5, Volume 17, Issue 1 - Serial Number 33, February 1398, Pages 87-110 PDF (549.76 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2019.2567 | ||
| Authors | ||
| سید علی طالقانی* 1; حسین رفیعی2 | ||
| 1استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران | ||
| 2طلبۀ سطح سه مرکز تخصصی آخوند خراسانی، رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی، مشهد، ایران. | ||
| Receive Date: 18 June 2019, Revise Date: 05 September 2019, Accept Date: 21 September 2019 | ||
| Abstract | ||
| آنچه ما «استدلال انتفاء» می‌خوانیم دومین استدلال از سه استدلالی است که خواجه نصیرالدین طوسی، در کتاب تأثیرگذار تجرید الاعتقاد، بر حسن و قبح عقلی اقامه کرده است. بر پایۀ این استدلال، نفی حسن و قبح عقلی مستلزم نفی حسن و قبح شرعی است. نتیجۀ مورد نظر خواجه و مقدمات استدلال، به دلیل وجود جهات متفاوت معناشناختی، هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی، قابلیت تفسیرهای متعدد دارد. صورت‌بندی منطقی معقول‌ترین خوانش استدلال، که آن را خوانش شکاکانه نامیده‌ایم، نشان می‌دهد که نتیجۀ آن انکار حسن و قبحِ شرعیِ معرفت‌شناختی است، که البته مشکلات همین تقریر نیز آن را در ردّ نظریۀ حسن و قبح شرعی معرفت‌شناختی ناتوان ساخته است. از جمله اشکالات می‌توان به این موارد اشاره کرد: ابهام در مفهوم امکان به‌کاررفته در استدلال، استفاده از مقدمات غیربدیهی غیرمستدل، و خلط میان وقوع دروغ‌گویی و امکان دروغ‌گویی در غیر قابل اعتماد دانستن دیگری در اِخبار خود. روشن است که این مقاله در پی دفاع از حسن و قبح شرعی یا ردّ حسن و قبح عقلی نیست و ادعای آن صرفاً ناتمام بودن استدلال انتفاء بر حسن و قبح عقلی است. | ||
| Keywords | ||
| استدلال انتفاء; حسن و قبح تکوینی; حسن و قبح عقلی; حسن و قبح شرعی; خواجه نصیرالدین طوسی | ||
| References | ||
|
ابن‌مخدوم، ابوالفتح الحسینی. 1365. «مفتاح الباب». در الباب الحادی عشر للعلامة الحلی مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، تحقیق مهدی محقق. تهران: موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل شعبۀ تهران. ابن‌نوبخت، ابواسحاق ابراهیم. 1413 ق. الیاقوت. تحقیق علی‌اکبر ضیائی. قم: کتابخانۀ آیت الله العظمی مرعشی نجفی. أحسائی، ابن أبی جمهور. 1435 ق. «زاد المسافرین فی أصول الدین». در رسائل کلامیة و فلسفیة، ج. 1. تحقیق رضا یحیی‌پور فارمد. بیروت: جمعیة ابن أبی جمهور الأحسائی لإحیاء التراث. أحسائی، ابن أبی جمهور. 2014. شرح علی الباب الحادی عشر. ج. ۱. تحقیق رضا یحیی‌پور فارمد. بیروت: جمعیة ابن أبی جمهور الأحسائی لإحیاء التراث. اشعری، ابوالحسن. 1955. اللمع فی الرد علی أهل الزیغ و البدع. تصحیح محموده غرابة. قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث. اصفهانی، شمس‌الدین. 1433 ق. تسدید القواعد. تصحیح خالد بن حماد عدوانی. کویت: دارالضیاء. ایجی، عضدالدین. 1419 ق. «المواقف». در شرح المواقف، ج. ۸. نوشتۀ میرسیدشریف جرجانی، به تصحیح محمود عمر الدمیاطی. بیروت: دارالکتب العلمیة. ایجی، عضدالدین. بی‌تا. المواقف. بیروت: عالم الکتب. آمدی، سیف‌الدین. 1423 ق. أبکار الافکار فی اصول الدین. تحقیق احمد محمد مهدی. قاهره: دارالکتب و الوثائق القومیة. باقلانی، قاضی أبی بکر. 1421 ق. الإنصاف فی ما یجب اعتقاده و لایجوز الجهل به. تحقیق محمد زاهد بن الحسن الکوثری. قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث. بحرانی، ابن‌میثم. 1406 ق. قواعد المرام فی علم الکلام. تحقیق سید احمد حسینی. قم: کتابخانۀ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی. جرجانی، میرسیدشریف. 1419 ق. شرح المواقف. ج. ۸. تصحیح محمود عمر الدمیاطی. بیروت: دارالکتب العلمیة. جوینی، عبدالملک. 1416 ق. الأرشاد الی قواطع الأدلة فی أصول الإعتقاد. تحقیق أسعد تمیم. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة. سبحانی، جعفر. 1377. حسن و قبح عملی یا پایه‌های اخلاق جاودان. به کوشش علی ربانی گلپایگانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سبحانی، جعفر. 1417 ق. الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل. تقریر حسن محمد مکی العاملی. قم: موسسۀ امام صادق. سبحانی، جعفر. 1420 ق. رسالة فی التحسین و التقبیح العقلیین. قم: موسسۀ امام صادق. عراقی، ضیاءالدین. 1411 ق. منهاج الأصول. تقریر محمدابراهیم کرباسی. بیروت: دارالبلاغة. علامه حلی، حسن بن یوسف. 1365. الباب الحادی عشر للعلامة الحلی مع شرحیه النافع یوم الحشر لمقداد بن عبدالله السیوری و مفتاح الباب لأبی الفتح بن مخدوم الحسینی. تحقیق مهدی محقق. تهران: موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل شعبۀ تهران. علامه حلی، حسن بن یوسف. 1386. معارج الفهم فی شرح النظم. تحقیق عبدالحلیم عوض الحلی. قم: دلیل ما. علامه حلی، حسن بن یوسف. 1407 ق. کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تصحیح حسن حسن‌زاده آملی. قم: موسسۀ نشر اسلامی. علامه حلی، حسن بن یوسف. 1426 ق. تسلیک النفس الی حظیرة القدس. تحقیق فاطمه رمضانی. قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه‌السلام. علامه حلی، حسن بن یوسف. 1982. نهج الحق و کشف الصدق. تحقیق عین‌الله حسنی ارموی. بیروت: دارالکتب اللبنانی. غزالی، ابوحامد. 2008. المستصفی من علم الأصول. ج. ۱. تحقیق حمزة بن زهیر حافظ. مدینة: شرکة المدینة المنورة للطباعة. فخر رازی، محمد بن عمر. 1407 ق. المطالب العالیة من العلم الإلهی. ج. ۳. تحقیق احمد حجازی السقا. بیروت: دارالکتب العربی. فخر رازی، محمد بن عمر. 1436 ق. نهایة العقول فی درایة الأصول. تحقیق سعید عبداللطیف فودة. بیروت: دارالذخائر. فیاض لاهیجی، عبدالرزاق. 1383. گوهر مراد. مقدمۀ زین‌العابدین قربانی لاهیجی. تهران: نشر سایه. قاضی عبدالجبار، ابوالحسن. 1971. «المختصر فی اصول الدین». در رسائل العدل و التوحید، تحقیق محمد عماره. بیروت: دارالهلال. قوشجی، علی بن محمد. بی‌تا. شرح تجرید العقائد. چاپ سنگی. منشورات رضی ـ بیدار ـ عزیزی. محقق حلی، جعفر بن الحسن. 1414 ق. المسلک فی اصول الدین. تحقیق رضا استادی. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. محقق طوسی، خواجه نصیرالدین. 1407 ق. تجرید الاعتقاد. تحقیق محمدجواد حسینی جلالی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. نباطی بیاضی، زین‌الدین. 1384 ق. الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم. بی‌جا: کتابخانۀ مرتضوی. | ||
|
Statistics Article View: 772 PDF Download: 399 |
||