News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,318 |
| PDF Download | 5,345,358 |
تحلیل انطباق عملیات و صورت‌های مالی بانک‌ها در بخش ارزی بر ضوابط بانکداری بدون‌ربا | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| Article 11, Volume 12, Issue 1 - Serial Number 23, August 1398, Pages 281-310 PDF (780.11 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ies.2019.2522 | ||
| Authors | ||
| سیدعلی روحانی* 1; سیدمهدی بنی‌طبا2; مصطفی موفق یامی3 | ||
| 1دانش‌آموخته دکترای اقتصاد دانشگاه تهران و مدیر دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و پژوهشگر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران، تهران، ایران | ||
| 3دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 10 September 2017, Revise Date: 21 September 2019, Accept Date: 18 November 2017 | ||
| Abstract | ||
| اجرای صحیح عقود مصرح در قانون عملیات بانکی بدون‌ربا، مستلزم به‌کارگیری ضوابط حسابداری ویژه‌ای است که منعکس کننده رویکرد بانکداری بدون‌ربا در صورت‌های مالی بانک‌ها باشد. از جمله این ضوابط می‌توان به تفکیک درآمدهای بانک به مشاع و غیرمشاع و تدوین صورت حق‌الوکاله (یا صورت عملکرد سپرده‌های سرمایه‌گذاری) اشاره نمود. این ضوابط باید هم در خصوص بخش ریالی و هم در خصوص بخش ارزی فعالیت‌های بانک مدنظر قرار گیرد. در مقاله حاضر با تحلیل مفاد مقررات بانک مرکزی در خصوص محاسبه سود مشاع و تسهیم سود مازاد، و بررسی صورت‌های مالی سال‌های گذشته بانک‌ها و صورت‌های مالی بانکی استاندارد ابلاغی بانک مرکزی، نشان داده می‌شود که فرآیندهای حسابداری مربوط به سپرده‌ها و تسهیلات ارزی، متفاوت با بخش ریالی بوده و اقتضائات بانکداری بدون‌ربا را محقق نمی‌نماید. این مسأله موجب می‌شود اموری نظیر «علی‌الحساب بودن سود پرداختی» و «به‌کارگیری مشاع سپرده‌ها» در خصوص سپرده‌های ارزی بانک‌ها، عملاً امکان تحقق نداشته باشد. در واقع روال‌های حسابداری فعلی در خصوص منابع و مصارف ارزی بانک‌ها، کاملاً مشابه روال‌های تعریف شده در بانکداری متعارف (ربوی) است. این در حالی است که استانداردهای شرعی و حسابداری بین‌المللی در این حوزه و همچنین صورت‌های مالی بانک‌های اسلامی مطرح خارجی، هیچ‌گونه تمایزی میان واحدهای پولی سپرده‌های جذب شده بانک‌های اسلامی در این موضوع قائل نمی‌شوند. به‌منظور اصلاح این نقیصه، پیشنهاداتی در لایه مقررات و استانداردهای مربوطه ارائه شده است. | ||
| Keywords | ||
| بانکداری بدون‌ربا، عملیات ارزی، حسابداری بانکی، صورت‌های مالی بانک، سود مشاع، سود علی‌الحساب، صورت سود و زیان. طبقه‌بندی JEL: G20; G21; M41; Z12 | ||
| References | ||
|
قانون عملیات بانکی بدون ربا جمهوری اسلامی ایران (1362). قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1389). دستورالعمل اجرایی چگونگی محاسبه سود قطعی سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار با احتساب حق‌الوکاله به‌کارگیری سپرده‌ها (1382). شورای پول و اعتبار (1394). دستورالعمل «محاسبه سود مشاع»، مصوبه جلسه 1200. روحانی، سیدعلی؛ و بنی‌طبا، سیدمهدی (1395). «آسیب‌شناسی نظام بانکی؛ نظارت شرعی بانک مرکزی»، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران. ملاکریمی؛ فرشته، و قلیچ، وهاب (1395). «موانع حذف ربا از نظام بانکی ایران و ارائه راهکارهای اصلاحی»، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. مهدی، قائمی‌اصل؛ شهاب، متین؛ صادق، بافنده؛ و موسوی، سیدمهدی (1395). «بررسی عوامل تعیین‌کننده سود خالص در بانکدرای بدون‌ربا با تأکید بر تفاوت سود قطعی و علی‌الحساب (مطالعه موردی: نظام بانکداری بدون‌ربا ایران)». مطالعات اقتصاد اسلامی، 8(16)، بنی‌طبا، سیدمهدی (1393). نقد شیوه‌های تجهیز و تخصیص منابع توسط نظام بانکی و ارائه پیشنهادات اصلاحی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران، تهران، ایران. میثمی، حسین؛ و قلیچ، وهاب (1390). «آسیب‌شناسی اجرای بانکداری اسلامی در کشور؛ دلالت‌هایی برای تحول در نظام بانکی». تازه‌های اقتصاد، 11(132)، 70-102. مدرکیان، حسن؛ کرباسی‌یزدی، حسین؛ خوش‌مهر، عباس (1389). «ارزیابی سودمندی بندهای گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی در شفافیت صورت‌های مالی بانک‌های تجاری»، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرس | ||
|
Statistics Article View: 1,055 PDF Download: 666 |
||