News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 518 |
| Number of Articles | 4,516 |
| Article View | 9,584,218 |
| PDF Download | 5,345,028 |
بررسی فقهی قرارداد جعاله بانکی | ||
| مطالعات اقتصاد اسلامی | ||
| Article 10, Volume 12, Issue 1 - Serial Number 23, August 1398, Pages 255-280 PDF (953.35 K) | ||
| Document Type: مقاله پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/ies.2019.2521 | ||
| Author | ||
| صادق الهام* | ||
| استادیار دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران | ||
| Receive Date: 04 August 2017, Revise Date: 21 September 2019, Accept Date: 04 September 2018 | ||
| Abstract | ||
| جعاله یکی از راه‌های معامله در فقه اسلامی است که از اهمیّت قابل‌توجهی برخوردار می‌باشد. این راه که مانند دیگر معاملات از امضائات نه تأسیسات شارع است، در بسیاری از احکام از عرف پیروی می‌نماید. در عملیات بانکداری بدون‌ربا تلاش شده تا از این راهکار به‌عنوان یکی از طرق جایگزین برای قرض ربوی استفاده شود. در اینکه آیا می‌توان جعاله را با حفظ تمام ارکان و شروط فقهی به‌عنوان جایگزین قرار داد، در بین فقها اختلافاتی وجود داشته و در آثار خود اعم از کتب یا مقالات به برخی از ایرادات اشاره نموده‌اند. در این مقاله مختصر با نگاهی سریع و گذرا و با محوریت بررسی مواد قرارداد جعاله بانکی به این مهم پرداخته شده است. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای انجام گرفته و تلاش می‌شود به بررسی اجمالی شروط و ارکان جعاله در آراء مشهور فقهای امامی و سپس به تطبیق آن با آنچه در قرارداد مذکور آمده، پرداخته شود. تا معلوم گردد آیا آنچه در نظام بانکی در حال اجرا است با آنچه در فقه بیان گردیده، تطبیق می‌کند یا خیر؟ در نتیجه می‌توان اینگونه بیان داشت که گرچه تمامی بندهای قرارداد دارای اشکال نیست اما برخی از بندهای آن مانند پیش‌پرداخت و یا عباراتی مثل بازگشت جعل که در دستورالعمل اجرایی آمده است، خالی از اشکال نبوده و در نتیجه نمی‌توان آنچه را در حال اجرا به‌عنوان راهکار جایگزین برای قرض ربوی در عملیات بانکی بدون‌ربا است، را به‌طور کامل راهی مناسب و مطابق موازین فقهی دانست. در نهایت اشاره‌ای نیز به راهکارهایی برای حل این مشکل گردیده است و لیکن هدف در این مقاله بیان راهکار نبوده بلکه نشان دادن اشکالات فقهی موجود می‌باشد. | ||
| Keywords | ||
| جعاله، ربا، عملیات بانکی، جعل، جاعل، عامل. طبقه‌بندی JEL: E50; G21 | ||
| References | ||
|
آصف‌محسنى قندهارى، محمد (1424ق). الفقه و مسائل طبیة (چاپ اول). قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا (1404ق). معجم مقائیس اللغة (جلد اول، چاپ اول). قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه. اصفهانى، سیدابوالحسن (1422ق). وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی) (چاپ اول)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره). تبریزى، راضى بن محمدحسین نجفى (1413ق). تحلیل الکلام فی فقه الإسلام (چاپ اول). تهران: امیر قلم. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة (جلد چهارم، چاپ اول). بیروت: دارالعلم للملایین. حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (جلد سوم، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1414ق). تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة) (جلد 17، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام. خرازی، سیدمحسن (بی‌تا). حقیقة الجعالة، فصلنامه فقه أهل البیت علیهم‌السلام. 11(41)، خویى، سید‌ابوالقاسم (1414ق). منهاج الصالحین (جلد دوم، چاپ 28). قم: مدینة العلم. سبزوارى، سیدعبدالأعلى (1413ق). مهذّب الأحکام (جلد 18، چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار. صدر، سیدمحمد (1420ق). ماوراء الفقه (جلد سوم، چاپ اول). بیروت: دارالأضواء للطباعة و النشر و التوزیع. طباطبایى‌حکیم، سیدمحسن (1410ق). منهاج الصالحین (المحشّى) (جلد دوم، چاپ اول). بیروت: دارالتعارف للمطبوعات. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (جلد سوم، چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. عاملى، شهید اول (1417ق). محمد بن مکى، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة (جلد سوم، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. عاملى، شهید ثانى زین‌الدین بن على (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (جلد 11، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. عاملى، کرکى، و محقق‌ثانى، على بن حسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (جلد ششم، چاپ دوم). قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین (جلد یکم، چاپ دوم). قم: هجرت. مظاهری، رسول (1381). جعاله در بانکداری اسلامی (چاپ اول). قم: مؤسسه بوستان کتاب. نجفى صاحب‌الجواهر، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (جلد 35، چاپ هفتم). بیروت: دارإحیاء التراث العربی. Abolhossein, Ahmad ebn Fares ebn Zakaria, Mujam Maqaeis Alloqah, Qom, Islamic Propaganda Office of Qom Seminary, first Edition, first volume.
Ameli, Shahid Aval, Muhammad ebn Maki, Aldorous Alshareiyah fi Fiqh Alemamiyah, Qom, Islamic publication office of Community of Teachers of Qom Seminay, second edition, volume 3.
Ameli, Shahid thani, Zeyn Aldin ebn Ali, Masalek Alafham ela Tanqih Sharaye Al-Islam, Qom, Almaaref Alislamiyah institute, first edition, volume 11.
Ameli, Karaki, Mohaqeq thani, Ali ebn Hossein, Jame Almaqased fi Sharh Alqavaed, Qom, Al Albayt institute, second edition, volume 6.
Farahidi, Khalil ebn Ahmad, Ketab Aleyn, Qom, Hijrat Publication, second edition, first volume.
Hakim, Seyed Mohsen Tabatabaei, Menhaj Alsalehin, Beirut, Dar Altaarof Lelmatbouaat, first edition, Volume Two.
Helli, Najm Aldin, Jafar ebn Hassan, Sharaye Al-Islam fi Masael Alhalal valharam, Qom, Ismaeilian institute, second edition, volume three.
Helli, Hassan ebn Yousof ebn Motahar Asadi, Tazkirah Alfoqaha, Qom, Al-Albayt institute, first edition, volume 17.
Isfahani, Seyed Abolhassan, Vasilah Alnejah, Qom, Institute for Publishing and Works of Imam Khomeini, first edition.
Jouhari, Ismaeil ebn Hammad, Alsehah – Taj Alloqah va Sehah Alarabia, Beirut, Dar Alelm Lelmalaein, first edition, Volume Four.
Khouei, Seyed Abolqasem, Menhaj Alsalehin, Qom, Madinah Alelm Publication, Twenty-eighth edition, volume two.
Kharazi, Seyed Mohsen, Haqiqah Aljoalah, Fiqh of Ahl Albayt Magazine, Daeratolmaaref Al-Islami bar Mazhab Ahlbayt institute, number 41, P.75.
Mazaheri, Rasoul, Joale dar Bankdari Islami, Qom, Boustan Ketab institute, first edition.
Najafi, Muhammad ebn Hassan, Javaher Alkalam fi Sharh Sharaye Al-Islam, Beirut, Dar Ehya Altorath Alarabi, seventh edition, volume 35.Sabzevari, Seyed Abdolali, Mohazab Alahkam, Qom, Almenar institute, fourth edition, volume 18.
Sadr, Seyed Muhammad, Mavara Alfiqh, Beirut, Dar Alazva Leltabaa va Alnashr va Altozi, first edition, volume 3.
Tabrizi, Razi ebn Muhammad Hossein Najafi, Tahlil Alkalam Fi Fiqh Al-Islam, Tehran, Amir e Qalam, first edition.
Tousi, Aboujafar, Mohammad ebn Hassan, Almabsout fi Fiqh Alemamiya, Tehran, Al-maktabah Al-mortazaviya Le Ehya Al-athar Al-jafariya, third edition, volume 3.
Qandehari, Muhammad Asef Mohseni, ALfiqh va Masael Tebiyah, Qom, Islamic Propaganda Office of Qom Seminary, first edition. | ||
|
Statistics Article View: 842 PDF Download: 1,051 |
||