News
Statistics
| Number of Journals | 20 |
| Number of Issues | 509 |
| Number of Articles | 4,403 |
| Article View | 8,265,545 |
| PDF Download | 4,256,989 |
نقد و بررسی نظریۀ تداخل وجودی واجب و ممکن با توجه به معنای صحیح غیرمتناهی بودن حق متعال | ||
| پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) | ||
| Article 12, Volume 16, Issue 2 - Serial Number 32, August 1397, Pages 247-266 PDF (337.19 K) | ||
| Document Type: پژوهشی | ||
| DOI: 10.30497/prr.2019.2492 | ||
| Authors | ||
| سید محسن هندی1; حبیب الله دانش شهرکی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات ومعارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 2استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| Receive Date: 05 May 2018, Revise Date: 11 July 2018, Accept Date: 30 July 2018 | ||
| Abstract | ||
| تداخل واجب در ممکن یکی از نظریات نوپدیدی است که در صدد توجیه رابطه میان حق با ماسوای خویش است. اما به نظر می‌رسد که این دیدگاه خالی از برخی مناقشات نباشد. آیا لازمۀ قبول نامحدود بودن حق متعال آن است که خداوند را به وجهی عین اشیاء ـ دیدگاه رایج در تبیین وحدت شخصی وجود ـ یا به وجهی داخل در اشیاء بدانیم ـ دیدگاه استاد فیاضی ـ یا این که ترسیم سومی هم از رابطۀ میان حق و خلق متصور است؟ این نوشتار بر آن است تا کاستی‌های نظریۀ تداخل وجودی واجب و ممکن را نمایان ساخته، سپس به تبیین دیدگاه سومی در این میان بپردازد که به نظر می‌رسد دیدگاه صواب و متّخذ از تعالیم عقلانی وحی همین نگاه سوم به رابطۀ خالق و مخلوق خواهد بود، که در عین پذیرش عدم تناهی و غیرمقداری بودن حضرت حق تعالی، نافیِ هر گونه تداخل و عینیت میان واجب و ممکن است. در این دیدگاه مشخص می‌شود که چون خداوند سبحان از هر گونه حدّ و مقدار منزه است، اصلاً هیچ موطنی را (ولو به نحو نامحدود) پر و اشغال نمی‌کند تا لازمه‌اش تزاحم وجودی خداوند با اشیاء دیگر باشد. پر و خالی کردن و تزاحم وجودی میان خالق و مخلوق زمانی متصور است که حق تعالی همسنخ با مخلوقات محدود و قابل زیاده و نقصان فرض شود، در حالی که خداوند سبحان به هیچ روی همسنخ با مخلوقات نیست. لذا در این نگاه، بدون هیچ محذوری هم وجود محدود اشیاء و هم وجود مُعرّای از حد و عِد ذات اقدس اله مورد تصدیق قرار می‌گیرد. | ||
| Keywords | ||
| نامحدود; غیرمتجزّی; تداخل; وحدت; کثرت | ||
| References | ||
|
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی. 1398 ق. التوحید. و تحقیق و تصحیح هاشم حسینی. قم: جامعه مدرسین. ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی. 1378 ق. عیون أخبار الرضا علیه السلام. به تصحیح مهدی لاجوردی. تهران: جهان. ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی. 1404 ق. تحف العقول. به تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین. عشاقی، حسین. 1394. کثرت یا وحدت وجود. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. طبرسی، احمد بن علی. 1403 ق. الإحتجاج علی أهل اللجاج، به تصحیح محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضی. فیاضی، غلامرضا. 1395. جستارهایی در فلسفه اسلامی، ج. 1. قم: حکمت اسلامی وابسته به مجمع عالی حکمت اسلامی. فیاضی، غلامرضا. 1388. هستی و چیستی در مکتب صدرایی. تحقیق و نگارش حسینعلی شیدان شید. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. 1407 ق. الکافی. به تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیه. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. 1403 ق. بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. مفید، محمد بن محمد. 1413 ق. الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج. 1. به تحقیق مؤسسه آل البیت. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. طوسی، محمد بن الحسن. 1411 ق. مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: مؤسسة فقه الشیعه. طوسی، محمد بن الحسن. 1414 ق. الأمالی. به تحقیق و تصحیح مؤسسة البعثة. بیروت: دار الثقافه. هاشمی‌نسب، سید محمود. 1394. تأملی در نظریۀ اصالت وجود و وحدت وجود. قم: دلیل ما. | ||
|
Statistics Article View: 641 PDF Download: 460 |
||